کشورهای غربی و جمهوری اسلامی در استانبول گردهم آمدند تا از آخرین فرصت برای یافتن یک راه حل صلح آمیز برای تنش های فزاینده ای که پیرامون برنامه هسته ای ایران به وجود آمده استفاده کنند.
درخصوص مذاکرات استانبول، منابع روسی اظهار داشته اند که هیچ توافقی میان گروه پنج بعلاوه یک و ایران وجود ندارد. با این حال همه معتقدند که یافتن یک راه حل دیپلماتیک برای این بحران و دوری جستن از رویارویی فاجعه آمیز میان ایران و اسراییل در اولویت است، به ویژه اینکه اسراییل طی ماه های اخیر به کرات تهدید کرده که در صورت عدم توقف برنامه اتمی ایران به تأسیسات هسته ای این کشور حمله خواهد کرد.
گرچه امید کمی برای رسیدن به توافق و حل و فصل این بحران وجود دارد، ولی نشانه هایی نیز مبنی بر هموار بودن شرایط برای رسیدن به مصالحه و پرهیز از مداخله نظامی به چشم می خورد.
از کانال های رسمی و خصوصی شنیده شده که ایالات متحده مایل است ایران قبل از هر چیز، تمامی فعالیت های غنی سازی اورانیوم را تا میزان ۲۰ درصد متوقف کند و تأسیسات زیرزمینی فوردو که زیر کوه های قم ساخته شده را ببندد. به علاوه اینکه ایران باید این امکان را برای بازرس های بین المللی فراهم آورد تا بتوانند بدون هیچ مانعی از تمامی تأسیسات اتمی بازدید کنند.
واشنگتن نیز در عوض تحریم های جدیدی را که علیه صادرات نفت ایران و مبادلات مالی بانک مرکزی ایران اعمال شده متوقف خواهد کرد. محدودیت های اقتصادی نیز احتمالاً برداشته خواهند شد، ولی ممکن است فشارهای اقتصادی بر ایران همچنان ادامه داشته باشد.
توافق در این زمینه بی شک یک روزه به دست نخواهد آمد و برای دولت اسراییل بسیار سخت خواهد بود که جمهوری اسلامی مجاب به توقف کلیه فعالیت های هسته ای اش شود. حتی در اسراییل نیز برخی مقامات براین موضع اند که کاهش فعالیت های اتمی ایران در ازای کمک های نظامی و فشارهای کمتر آمریکا درخصوص مسأله فلسطین نیز رضایت بخش خواهد بود.
رسیدن به یک مصالحه این مزیت را دارد که تنش ها کاهش و شرایط به وجود آمده فعلی درخصوص انرژی پایان یابد. این فرصتی خواهد بود تا تنش های ژئوپلیتیکی در خلیج فارس و توقف فروش نفت ازسوی ایران به کشورهای اروپایی نیز خاتمه یابد.
با اینکه سازش با ایران باعث آرامش خاطر رییس جمهور باراک اوباما که به شدت نگران وقوع درگیری در خاورمیانه قبل از پایان دوره ریاست جمهوری خود است خواهد شد، ولی بحران ایران ممکن است در دراز مدت ازسر گرفته شود و این بار به شکلی شدیدتر.
درحقیقت مشکل بتوان باور کرد که سران جمهوری اسلامی درنهایت تصمیم به چشم پوشی از برنامه اتمی خود بگیرند. حکومت تهران هزینه بسیاری برای تحقیقات اتمی خود صرف کرده و به خوبی می داند که صِرف نشان دادن توانایی خود برای دستیابی به تسلیحات اتمی می تواند تأثیر سیاسی عظیمی به همراه داشته باشد و به حکومت این کشور مصونیت بخشد. به علاوه، نبود اطمینان در نیات کشورهای غربی باعث شده تا ایران احتیاط به خرج دهد تا به سرنوشت اتمی عراق و قذافی در لیبی دچار نشود.
بنابراین بسیار محتمل است که ایران یک تعلیق موقت در فعالیت های اتمی خود را بپذیرد، ولی بلافصله پس از اینکه توجه جامعه بین المللی به امور دیگری جلب شد مجدداً این برنامه را از سر گیرد. نیاز انتخاباتی اوباما و تمایل جمهوری اسلامی برای بهره برداری از نقطه ضعف آمریکا به نفع خود می تواند بستر را برای وقوع یک بحران جدید و شدیدتر طی ماه های آینده هموار سازد. شکست در مذاکرات می تواند منجر به وقوع یک سری رویدادهایی شود که خاورمیانه را به صحنه یک جنگ خانمانسوز بین ایران و کشورهای غربی تبدیل خواهد کرد که آن نیز به نوبه خود اقتصاد جهانی را ویران خواهد کرد.
منبع: بیزینس تایمز، ۱۳ آوریل
