آتش گرفتن کلاس‌های درس و گازگرفتگی دانش آموزان خبرهای آشنایی است که هر سال با فرارسیدن فصل سرما به گوش می‌رسد و با وجود تراژدی های غم انگیزی که به همراه می‌آورد باز در سال بعد تکرار می‌شود. خبر گاز گرفتگی ۲۷ دختر دانش آموز که روز سه شنبه (۵ آذر) اتفاق افتاد، تازه‌ترین نمونه از این گونه حوادث است؛ خبری که گرچه این با نجات جان این دانش‌آموزان به فاجعه بدل نشد اما زنگ خطر را به طور جدی‌تری به صدا در آورد و بازهم این مساله را یادآوری کرد که هنوز تعداد زیادی از کلاس‌های درس از وسایل گرمایشی نا امن استفاده می‌کنند، چنانچه طبق آمار ۱۵۰ هزار کلاس درس و ۵۰ هزار اتاق و دفتر در مدارس فاقد تجهیزات گرمایشی مناسب هستند.
خطر بیخ گوش بچه‌ها
ساعت ۵۲: ۱۱ صبح بود که تلفن اورژانس تهران به صدا درآمد. دقایقی بعد ۸ دستگاه آمبولانس به سمت مدرسه دخترانه ای در اتوبان محلاتی حرکت کردند تا به وضعیت دانش آموزانی رسیدگی کنند که گرفتار مسمومیت با گاز مونو اکسید کربن شده بودند. عوامل اورژانس با حضور در محل، ۲۷ دانش آموز ۱۰ تا ۱۳ ساله را که علائم مسمومیت داشتند معاینه پزشکی و اقدامات درمانی در محل را آغاز کردند. حسن عباسی مدیر روابط عمومی اورژانس تهران در گفتگویی با خبرگزاری مهر در بیان این اتفاق توضیح داده که “مسوولان مدرسه به محض دیدن علائمی همچون سرگیجه، حالت تهوع در دانش آموزان آن‌ها را به حیاط مدرسه منتقل کرده و با اورژانس تماس گرفته‌اند.” او با بیان اینکه “مداوای دانش آموزان در محل انجام شد و هیچ دانش آموزی به بیمارستان منتقل نشد”، تاکید کرده: “این حادثه به علت نشت گاز منوکسید کربن در کلاس رخ داده است.”
استنشاق گاز مونواکسید کربن می‌تواند به مرگ افراد منجر شود و گرچه در این حادثه به دلیل رسیدگی سریع کسی قربانی نشده است اما نفس استفاده از بخاری‌های گازی در مدارس خطر نشست گاز را به طور بالقوه فراهم می‌سازد. دکتر پریچهر خزعلی، مدیرکل تشریح و صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی چندی پیش درباره عوارض گاز مونوکسید کربن به خبرگزاری مهر گفته بود: “اگر فردی دچار مسمومیت با گاز منوکسید کربن شد باید سریع از محیط خارج و به مراکز درمانی منتقل شود. این افراد نیاز به اکسیژن با درصد بالا دارند که در مراکز درمانی وجود دارد. اگر مدت زمان مسمومیت کم باشد فرد با اقدامات اولیه می‌تواند به زندگی بازگردد اما امکان دارد دچار افسردگی شود اما اگر مدت زمان بیهوشی زیاد باشد فلجی و نابینایی را همراه خواهد داشت. بر روی جسد قربانیان گازگرفتگی نیز حالت خونمردگی آلبالویی رنگ دیده می‌شود.”
آمارهای نگران کننده
بر اساس آمار در حال حاضر ۱۵۰ هزار کلاس درس در سراسر کشور فاقد تجهیزات گرمایشی مناسب است و بنابراین صد‌ها هزار دانش آموز در خطر بالقوه قرار دارند. آمار شش ماهه ابتدایی سال جاری درباره قربانیان گازگرفتگی نمایی واضح‌تر از این خطر را نشان می‌دهد. بر اساس آمار در فروردین ماه ۵۶ نفر، در اردیبهشت ۵۳ نفر، در خرداد ۲۵ نفر، در تیرماه ۲۲ نفر، در مرداد ماه ۱۷ نفر و در شهریور ماه ۱۰ نفر قربانی گازگرفتگی شده‌اند. این آمار همچنین نشان می‌دهد در فروردین و اردیبهشت ماه که میزان استفاده از تجهیزات گرمایشی بالا‌تر است آمار قربانیان نیز بیشتر است. بر اساس این آمار می‌توان نتیجه گرفت که در فصول سرد سال آمار قربانیان به مراتب از این نیز بالا‌تر خواهد بود. آمار منتشر شده از سوی پزشکی قانونی البته گویای آن است که میزان قربانیان گازگرفتگی در سال گذشته نسبت به سال قبل از آن کاهشی ۲۷ درصدی داشته؛ کاهشی که احتمالا ناشی از جدی گرفته شدن هشدارهای مربوط به گاز گرفتگی در میان گروهی از شهروندان است. بر اساس این آمار در سال ۱۳۹۱ تعداد قربانیان ۶۹۷ نفر بوده است حال آنکه در سال ۱۳۹۰ این تعداد ۹۶۵ نفر گزارش شده است. با این حال گویا این خطر از سوی آموزش و پرورش جدی گرفته نشده چرا که هنوز بسیاری از مدارس مجهز به تجهیزات گرمایشی بی‌خطر نشده‌اند.
وعده‌ها برای پایان بحران
حادثه آتش گرفتن بخاری در مدرسه دخترانه‌ای در منطقه شین آباد که آذر ماه گذشته اتفاق افتاد و به سوختگی ۲۸ دانش آموز منجر شد یکی از شوک آور‌ترین خبرهای ناشی از استفاده وسایل نامناسب گرمایشی بود. بعد از این اتفاق وعده‌های فراوانی از سوی مسوولان آموزش و پرورش مبنی بر مناسب سازی تجهیزات گرمایشی شنیده شد اما هنوز هیچ آمار مستندی درباره تحقق این وعده منتشر نشده است. شیرزاد عبداللهی کارشناس مسائل آموزشی پیش‌تر به روز گفته بود: “داستان برچیدن بخاری‌ها از سال ۸۳ و بعد از فاجعه سوختن ۱۳ دانش آموز دبستان روستای سفیلان شروع شد. در آن زمان اغلب مدارس روستایی بخاری چکه‌ای داشتند. اتفاقی که دراین ۹ سال افتاده این است که آن بخاری‌ها جای خودشان را به بخاری‌های کاربراتوردار نفتی داده‌اند، اما خطر رفع نشده است چرا که بخاری از هر نوعی، در کلاس خطرآفرین است.” به گفته عبداللهی: “بسیاری از مدارس به وسایل اطفای حریق مثل کپسول آتش نشانی مجهز نیستند. اگر هم کپسولی گوشه‌ای از کلاس موجود باشد ممکن است شارژ سالانه نشده باشد یا حتی کسی طریقه استفاده از آن را نداند.”
این کارشناس مسائل آموزش معتقد است برای ایمن کردن کلاس‌ها باید نفت، گاز، ماده سوختنی و به طور کلی شعله را از کلاس خارج کرد تا کلاس با سیستم‌های حرارتی مرکزی به دمای مطلوب برسد، همچنین باید سالی ۲ تا ۳ بار مانور آتش‌سوزی در مدارس برگزار شود و معلم‌ها هم باید آموزش ببینند که در موقع بروز خطر چه بکنند.
در این حال علی اصغر فانی وزیر آموزش و پرورش ۱۴ آبان ماه سال جاری در گفتگو با واحد مرکزی خبر وعده حل مشکل بخاری مدارس در یک بازه زمانی کوتاه را داد و گفت که “ساخت بخاری‌های برقی ویژه برای مدارس را به یکی از شرکت‌های وابسته به آموزش و پرورش سفارش داده‌ایم و این بخاری‌ها به زودی وارد مدارس خواهد شد.” او توضیح داده بود که ۳۰ هزار بخاری برقی برای نصب در مدارس نیازمند ترخیص از گمرک است و از آن زمان تاکنون خبر تازه‌ای از اینکه بخاری‌ها ترخیص و نصب شده یا نه منتشر نشده است اما خبرهای مربوط به گاز گرفتگی یکی یکی از راه می‌رسد.
