وحید ثابتیان
در حالی که علی لاریجانی رییس پرونده هسته ای ایران روزگذشته به وین سفرکرد تا با محمد البرادعی وچندین مقام اروپایی مذاکره کند، محمود احمدی نژاد گفته است تهران درصورتی فعالیت های غنی سازی خود را تعلیق خواهد کرد که کشورهایی که هم اکنون چرخه سوخت فعالی دارند، فعالیت های خود را متوقف کنند. همچنین، محمد البرداعی به فایننشال تایمز گفته است مساله ایران فقط زمانی حل می‌شود که آمریکا تصمیم بگیرد به طور مستقیم با ایران وارد تعامل شود.
درحالی که ازدوماه مهلت ایران برای پاسخگویی به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل تنها دو روز باقی است، با اظهار نظر محمود احمدی نژاد درخصوص اینکه ایران تنها درصورتی تعلیق را متوقف خواهدکرد که کشورهای غربی هم تولید سوخت را متوقف کنند، عملا چشم اندازتعلیق ازسوی ایران تیره به نظر می رسد؛ اگر چه هنوز پیشنهاد البرادعی روی میز است وامکان تعلیق محدود نیز منتفی نیست. احمدی نژاد گفته است: “آن‌ها به ما می‌گویند بیایید مذاکره کنید ولی شرط می‌گذارند که ما فعالیت‌های هسته‌یی‌مان را تعلیق کنیم. در صورتی‌که منطق ملت ایران در این ارتباط برای همه روشن است. چطور کارخانه‌های عظیم آن‌ها 24 ساعته کار کنند، ولی مجموعه‌ی فناوری که ما تازه به آن دست پیدا کرده‌ایم، و آن‌ها از آن احساس خطر می‌کنند، برای مذاکره تعلیق شود. ما اهل مذاکره هستیم ولی مذاکره‌ای عادلانه به نحوی که دو طرف در یک شرایط مساوی گفت‌وگو کنند.” وی تاکید کرده: “اگر آن‌ها می‌گویند چرخه‌ی سوخت هسته‌یی ما متوقف شود، اشکالی ندارد ولی به شرطی که کارخانه‌های سوخت آن‌ها نیز متوقف شود؛ یعنی آن‌ها نیز فعالیت‌های خود را متوقف کنند تا در یک شرایط عادلانه گفت‌وگو شود. ما فکر می‌کنیم که با مذاکره می‌توان بسیاری از مسایل را حل کرد.”
در واکنشی متقابل، دیروز تونی اسنو سخنگوی کاخ سفید با اشاره به پیشنهاد احمدی نژاد گفته است: “این یک پیشنهاد نادرست است زیرا موضع جامعه بین المللی مشخص است. از طرف دیگر پیشنهاد کمک به برنامه هسته ای غیرنظامی مردم ایران همچنان بر روی میز است. این وظیفه دولت ایران است که گامی به جلو بردارد و به خواسته جامعه جهانی عمل کند.”
در این حال تام کیسی یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا اظهار داشته: “می خواهیم مطمئن شویم که دولت ایران متوجه هزینه سنگین بی توجهی خود به خواست جامعه بین المللی هست. خانم رایس رایزنی هایی را در این باره با بعضی از همتایان خود داشته است. می دانم مشورت هایی هم در مقر سازمان ملل متحد انجام شده است. نیکلاس برنز معاون سیاسی وزارت امور خارجه آمریکا هم با مدیران سیاسی گروه پنج به علاوه یک نیز در این باره به صورت غیر رسمی مذاکره کرده است.”
درپایان دوماه مهلت ایران برای تعلیق غنی سازی اورانیوم، محمد البرادعی باید به 35 عضوشورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی درخصوص پیشرفت فعالیت های هسته ای ایران وتلاش هایی که ایران برای کندکردن احتمالی فعالیت هایش کرده است گزارش بدهد. سفر لاریجانی به وین در راستای بررسی پیشنهاد محمد البرادعی مبنی برتوقف همزمان تحریم ها وغنی سازی به صورت موقت صورت می گیرد. طی روزهای گذشته فشارآمریکا به متحدان خود برای اجرایی کردن طرح تحریم ایران افزایش یافته است واحتمال اینکه با پایان مهلت ایران تصویب قطعنامه دیگری برای تحریم ایران دردستور کارقراربگیرد وجود دارد.
این درحالی است که گفت وگوی البرادعی با روزنامه فایننشال تایمز درخصوص فاصله اندک ایران با غنی سازی درمقیاس صنعتی، با نگرانی محافل غربی مواجه شده است. او تنها یک روز قبل ازپایان ضرب الاجل ایران وانتشار گزارش خود با علی لاریجانی دبیرشورای امنیت ملی دروین دیدار خواهد کرد. اوگفته است که ایران به بخش مهمی از دانش هسته ای دست پیدا کرده ونمی شود دانش هسته ای را بمباران کرد. او از کشورهای غربی خواسته است که نسبت به جنجال سازی درمورد برنامه هسته ای ایران خودداری کنند. درعین حالی که او ازتوانایی ایران برای غنی سازی درسطح صنعتی خبرداده تاکید کرده است که میان دانش غنی سازی ودانش تولید بمب تفاوت جدی وجود دارد: “ایران در حال حاضر یک آبشار 164 سانتریفیوژی را در تاسیسات زیرزمینی که برای تولید غنی سازی اورانیوم در مقیاس صنعتی طراحی شده است، نصب کرده و تجارب ایران از دو آبشار 164 سانتریفیوژی دیگر در برنامه‌ی پیلوت در این باره کارایی دارد.”
حتی درشرایطی که دوطرف پیش شرط های خود را فرونمی گذارند، البرادعی درمصاحبه خود گفته است به تلاش خود برای متقاعد کردن ایران وطرف های غربی برای مذاکره ادامه خواهد داد. او تاکید کرده است که تا پنجم مارس که شورای حکام تشکیل جلسه می دهد جا برای پیشرفت دیپلماتیک بازاست. البرادعی همچنین دراظهار نظری که بیشتر به عنوان موضع یک تحلیلگر سیاسی می تواند مورد توجه قرارداد تا رییس آژانس بین المللی انرژی اتمی گفته است: “ اگر محیطی را ایجاد کنیم که در آن ایران احساس انزوا بکند و هدف تحریم‌های بیشتری قرار گیرد، آنگاه برخی از این سناریوهای بسیار بد رخ می‌دهد زیرا در آن زمان تندرو‌ها را پشت فرمان قرار خواهید داد. ” به گفته وی شایعات درخصوص حمله احتمالی واشنگتن ویا تل آویو به ایران می تواند ایرانی ها را حتی اگر قصد نداشته باشند سلاح هسته ای تولید کنند به این مسیربکشاند: “انگاه ماجرای کره شمالی یا عراق تکرار می شود، اینها دستاوردبزرگی برای انسان مدرن نیست… مساله فقط این است که چگونه هر دو طرف را در حالی که حفظ آبرو می‌کنیم بر سر میز مذاکره بنشانیم.”
تمام این تحولات در شرایطی رخ می دهد که روز گذشته، بی بی سی به نقل از “منابع دیپلماتیک” مورد وثوق خود خبر داد که طرح های احتیاطی آمریکا برای حمله هوایی به ایران از هدف قرار دادن تاسیسات اتمی این کشور بسیار فراتر می رود و شامل اکثر زیرساخت های نظامی این کشور می شود. بی بی سی نوشت: “تصور می شود که هر نوع حمله ای از این نوع - اگر دستور آن صادر شود - پایگاه های هوایی و دریایی، تاسیسات موشکی و مراکز فرماندهی و کنترل نیروهای مسلح ایران را شامل خواهد شد.”
بنا به اعلام فرانک گاردنر، خبرنگار امور امنیتی بی بی سی: “یکی از عواملی که می تواند ماشه چنین حمله ای را بکشد این است که تایید شود ایران درحال ساخت سلاح اتمی است…. همچنین حمله ای پرتلفات به نیروهای آمریکایی در عراق، اگر سرنخ آن در تهران یافته شود، نیز می تواند دلیل دیگری برای اجرای طرح بمباران ایران باشد.”