فیلم روز♦ سینمای ایران

نویسنده
کامبیز رحیمی

‏علیرضا داودنژاد سینما را از دهه 50 با نگارش فیلمنامه و کارگردانی شروع کرد. او تاکنون چندین فیلم سینمایی را ‏مقابل دوربین برده که از آن میان می توان به شاهرگ، نازنین، جایزه، بی پناه، خانه عنکبوت، نیاز، هشت پا، ملاقات با ‏طوطی، عاشقانه و هوو اشاره کرد. نگاهی انداختیم به آخرین ساخته وی با نام تیغ زن که نمایش آن با جنجال هایی بر ‏سر بیلبوردهای تبلیغاتی اش آغاز شد…‏

davood1.jpg

‎ ‎تیغ زن‏‎ ‎

کارگردان، نویسنده فیلمنامه و تهیه کننده: علیرضا داود نژاد. مدیر فیلمبرداری: جمشید الوندی. طراح صحنه و لباس: ‏مهدی سعیدی. بازیگران: رضا عطاران، لادن مستوفی، رضا داودنژاد، علی صادقی.‏

عطا و نازنین در روزگار نوجوانی یکدیگر را دوست می داشتند. آنها یکدیگر را گم می کنند. پس از سال ها دوباره ‏یکدیگر را یافته اند. حالا نازنین دلبسته پول است و عطا عاشق اتومبیل. نازنین ترتیبی اتخاذ می کند تا عطا را دوباره ‏عاشق خود کند.‏

‎ ‎بازگشت از مسیر اصلی‎ ‎

علیرضا داودنژاد از فیلمسازان سینمای بدنه محسوب می شود. او در این سال ها که به فیلمسازی مشغول بوده فیلم هایی ‏را ساخته که با اتکا به داستان سعی داشته اند با مخاطب خود ارتباط برقرار کنند و بعد از فیلم مصائب شیرین هم به ‏زبانی خود ویژه دست یافت.‏

اما پس از مدتی ناگهان این زبان تغییر یافت و با تولید دو فیلم ملاقات با طوطی و هشت پا مسیر فیلمسازی وی به سوی ‏دیگری منحرف شد. داودنژاد سعی داشت فرم های تازه ای از روایت را با آدم هایی تجربه کند که با فرهنگ مخاطبان ‏سینمای ایران همنشینی مناسبی نداشتند. داودنژاد با توجه به فروش پایین این دو فیلم و برخورد بد منتقدین تصمیم گرفت ‏به مسیر نخستین بازگردد و در همین راستا فیلم هوو را ساخت. فیلمی جذاب و صمیمی با تم موضوعی دم غنیمت است. ‏این فیلم هم در گیشه با فروش خوبی مواجه شد و هم به مذاق منتقدان سخت گیر سینمای بدنه خوش آمد.‏

davood2.jpg

تیغ زن هم قرار بود ادامه ای برهمان سینمای مورد علاقه داود نژاد باشد. اما چنین نشد و او سعی کرد با ساخت این فیلم ‏میانه ای را بین آخرین ساخته اش هوو و فیلم هشت پا پی بگیرد. بنابراین فیلم نه این شد و نه آن؛ و اثری است در هم ‏جوش با موقعیت هایی که می توانست با اقبال رو به رو شود ولی به تباهی رفته است.‏

مشکل اصلی فیلم تیغ زن در این نکته نهفته که آدم ها و موقعیت در درام فیلم به درستی جا نمی افتند. عمده لحظات فیلم ‏در جاده می گذرد. گفت و گوی میان عطا و نازنین در این میان هیچ گره ای را برای تماشاگر باز نمی کند و تنها بر ‏گنگی اولیه فیلم می افزاید. داود نژاد برای اینکه صحنه های ماشین سواری خسته کننده نشود پای نیما و دوستش را هم ‏به داستان باز می کند که عاشق نازنین است. در این میان قرار است کشمکشی دراماتیک صورت پذیرد که چنین نمی ‏شود و هدف و حرکت اولیه این شخصیت ها نیز بی ثمر می ماند و سئوالات بیننده را بیشتر می کند. ‏

در فیلم صحنه های خالی فراوانی وجود دارد. صحنه هایی که حتی موسیقی رنگارنگ فیلم هم نمی تواند آنها را پر کند. ‏داودنژاد هرازگاهی که خود از این موقعیت ها همانند صحنه هایی که ماشین در جاده می رود خسته می شود داخل یکی ‏از ماشین ها می رود و سعی می کند با چند دیالوگ بامزه کار را پیش ببرد. ‏

در روایت داستان هم یکی از عواملی که سبب می شود داستان دچار لکنت شود بی هدف بودن داستان است. به فرض تم ‏فیلم را در این نکته جست وجو کنیم که قرار است با داستانی مواجه شویم و در آن عشق بر پول ارجحیت پیدا کند هیچ ‏اتفاق خاصی در این راستا رخ نمی دهد. دیالوگ های عطا و نازنین هیچ ربطی به این قضیه ندارد. حتی نمی توانیم ‏الگوی سفر را در روایت درنظر بگیریم که به واسطه آن شخصیت ها را در موقعیت های تازه قرار دهیم.‏

davood3.jpg

شخصیت اصلی داستان همان گونه که نام فیلم بر آن استوار شده باید نازنین باشد. اما بازیگر فیلم تا آن اندازه در ارائه ‏شخصیت خست به خرج می دهد که مخاطب ناخود آگاه به سمت عطا- شخصیت مرد فیلم- می رود که اطلاعات چندانی ‏از او ندارد. اینجاست که حتی ترفند های فیلمساز نیز که هرچه می کوشد تماشاگر را پیش بیندازد کارگشا نمی شود و ‏شخصیت اصلی فیلم در هاله ای از پرسش ها باقی می ماند.‏

به این شخصیت های اصلی شخصیت های دکتر و آدم های دوروبرش را هم اضافه کنید که معلوم نیست از کجا آمده اند ‏و چه کاری انجام می دهند. اصولا صحنه های مد به چه درد روایت داستان می خورد. داود نژاد در مصاحبه های ‏متفاوت گفته است که دنبال روایت های تازه است. درصورتی که اصولا تیغ زن روایت معناداری ندارد. اگر این ‏فیلمساز همچنان بر روش سابق خود ادامه مسیر می داد هیچ گاه دچار چنین اشتباهاتی نمی شد و ای بسا به تعاریف تازه ‏تری در همان راستا دست پیدا می کرد.‏

در این میان تنها باید یاد کرد از فیلمبردار قدر ندیده سینمای ایران جمشید الوندی که توانسته در این فیلم به خصوص ‏صحنه های داخل ماشین تصاویر به یادماندنی را ثبت کند.‏

‏ ‏