در واکنش به انتشار قطعنامه شورای حکامی آژانس بین المللی انرژی اتمی که در آن از ایران خواسته شده فورا فعالیت های خود در مرکز هسته ای تازه اعلام شده را به حالت تعلیق درآورد، تهران تاکید کرد به “یک کلمه” از این قطعنامه هم عمل نمی کند. این در حالی است که یک نماینده هوادار دولت خبر داده مخالفت ایران با پیشنهاد غنی سازی اورانیوم در خارج از کشور، با نظر رهبر جمهوری اسلامی صورت گرفته است.
نکته جالب توجه در قطعنامه اخیر همراهی دو کشور چین و روسیه با کشورهای غربی و آمریکاست. این قطعنامه که در آن نسبت به جنبه های نظامی برنامه هسته ای ایران ابراز نگرانی شده است، همراهی گسترده ای را از سوی کشورهای عضو به همراه داشته است.
به گفته دیپلمات های غربی، باراک اوباما رییس جمهوری آمریکا درسفرماه جاری خود به چین مذاکرات مفصلی با مقامات چینی بر سرمساله ایران داشته و چینی ها را متقاعد کرده که دستیابی ایران به سلاح اتمی و یا رفتن به سمت برنامه ای که چنین احتمالی را داشته باشد امنیت بین المللی و از جمله ثبات اقتصادی خود چین را متضرر خواهد کرد. از سوی دیگر روسیه نیز که طی چند ماه پیش با پیشنهاد مشوق واشینگتن مبنی بر انصراف آمریکا از ساخت سپر موشکی در اروپای شرقی مواجه شده بود با کشورهای غربی در این قطعنامه همراهی کرد تا مشخص شود روسیه و چین در نهایت، همراهی ایران را به همکاری با آمریکا ترجیح نمی دهند. روسیه که قرار بود امسال نیروگاه بوشهر را راه اندازی کند، اخیرا باز به بهانه مشکلات فنی این کار را به تعویق انداخت.
طی دو ماه گذشته مقامات ایرانی بارها به صورت ضدونقیض از قبول یا پذیرش مشروط پیشنهاد کشورهای غربی خبر داده بودند. اما هرگز پاسخی جدی به پیشنهاد کشورهای غربی داده نشد.
درقطعنامه روز جمعه شورا حکام از ایران خواسته شده که فعالیت های مرکز هسته ای که تا چندی پیش فعالیت های آن مخفی بود را متوقف کند و به آژانس اطلاع دهد که آیا تاسیسات مخفی دیگری دارد یانه. علی اصغرسلطانیه نماینده جمهوری اسلامی درآژانس بین المللی انرژی اتمی گفته که ایران” به یک کلمه از این قطعنامه هم عمل نخواهد کرد”. به گفته وی تهران هیچ کاری فراتر از تعهداتش نخواهد کرد. مقامات ایرانی اژانس رابه سیاسی کاری متهم کرده اند.
اگر ایران درخواست های مطرح شده در قطعنامه مصوب شورای حکام را رارعایت نکند با تحریم های سخت تری در شورای امنیت روبرو خواهد شد. این موضوعی است که گوردون براون نخست وزیر انگلیس نیز آن را مورد اشاره قرار داده است. رابرت گیبز سخنگوی کاخ سفید در واکنش به تصویب این قطعنامه، آن را نشان دهنده وجود اتحاد در کسانی که خواستار مهار ایران هستند دانسته است.
پیشنهاد غرب
ماجرا زمانی آغاز شد که باراک اوباما، دیپلماسی آمریکا در برابر ایران را مبتنی بر گفت وگو ومذاکره دانست و از تهران خواست دست واشنگتن را بفشارد. محمود احمدی نژاد هنگامی که سخن از مذاکرات در میان بود با شتابزدگی از آن استقبال کرد و حتی از ابراز تمایل خود برای اینکه چنین مذاکراتی درسطح سران انجام شود ابراز خوشنودی نمود.
در چنین فضایی بود که در مذاکرات اول اکتبر در ژنو، طرف های غربی خبر دادند که طرف ایرانی پیشنهاد آمریکا و کشورهای غربی در مورد فعالیت های هسته ای خود را قبول کرده است. پیشنهاد این بود که ایران اورانیوم ۵/۳ درصد غنی شده خود را که بیش از ۱۲۰۰ کیلوگرم است را به روسیه یا یک کشور سوم بفرستد و در ازای ان ۷۵ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۲۰ درصدی بگیرد.
اما مدت کمی بعد از این اجلاس، مقامات ایرانی با سخنانی مبهم از اینکه چنین موضوعی را قبول کنند سرباز زدند. به علاوه در حالی که طی سالهای گذشته محمود احمدی نژاد و حکومت عملا مساله غنی سازی اورانیوم را به یک مساله حیثیتی تبدیل کرده بودند، اجرای توافق ژنو عملا به این معنا می شد که ایران باید خواب غنی سازی در داخل را از سر بیرون کند و این موضوع بسیاری از متحدان احمدی نژاد را به واکنش واداشت.
اما کار به همین جا ختم نشد. وقتی در مذاکرات گفته شد که نماینده آمریکا با جلیلی دبیرشورای امنیتی ملی ایران مذاکره کرده و نتایج خوبی هم از این گفت وگوها گرفته شده، بار دیگر مقامات ایرانی به تکذیب آن پرداختند و روزنامه کیهان حتی آن را “ضدمذاکره” نامید. اما شواهد نشان می داد که علیرغم اشتیاق اولیه دولت احمدی نژاد در مذاکرات برای قبول پیشنهاد غربی ها، حامیان تندروی همین دولت از چنین تصمیمی که ژست سرسختی حکومت را به چالش می کشید چندان خوشنود نبودند. به همین جهت با وجود اینکه منوچهر متکی اعلام کرده بود که ایران مخالف خروج اورانیوم غنی سازی شده نیست، سخنان بعدی مقامات ایران خبر از رد تلویحی پیشنهاد غربی ها می داد.
نقش رهبر در رد پیشنهاد غرب
تمام این تحولات در شرایطی رخ داده که زاکانی نماینده طرفدار دولت به تازگی خبر داده که مخالفت با پیشنهاد غربی ها بر مبنای تصمیم رهبری بوده است. به گزارش ایسنا، او درخصوص برنامه هسته ای ایران گفته است: “دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی درباره انرژی هسته‌ای در مرحله اول دستاورد بسیار خوبی داشت. در گذشته قدرت‌های غربی دائما با قراردادن پیش‌شرط‌هایی برای مذاکره با ایران جلو می‌آمدند ولی اکنون این گونه نیست و این مسئله پیروزی بزرگی برای ایرانیان محسوب می‌شود. اما چالش‌های جدیدی هم بر اثر انتقال اورانیوم 3 درصد و غنی‌سازی آن در کشور دیگری به وجود آمد که هم عقلا و هم مقام معظم رهبری در این باره مخالفت کردند.”
خبر مخالفت رهبر درحالی به گوش می رسد که سخنگوی وزارت خارجه ایران چند روز پیش اعلام کرده بود: “هیچ گاه کسی در ایران نگفته است که ما مخالف خروج اورانیوم 3.5 درصدی هستیم. آنچه گفته شده است، در مورد نحوه خروج آن بوده است و اگر گفته می‌شود به دنبال تضمین صددرصدی هستیم بدین دلیل است که در شرایطی این سوخت خارج شود که از دریافت سوخت 20درصد، اطمینان صددرصدی حاصل شود.”
زاکانی گفته پیشنهاد کنونی پیشنهاد خوبی نیست و به جای مبادله اورانیوم بهتر است که بخشی از اورانیوم مبادله شود و بخش دیگری خریداری شود. اگرچه پیشنهادهایی از این دست پیشتر در مذاکرات هیات های ایرانی و اروپایی به علاوه آمریکا مطرح شده است و عملا نمی تواند نگرانی کشورهای غربی را از برنامه هسته ای ایران مرتفع کند. به علاوه آنچه که مورد توجه کشورهای غربی و امریکا قرار گرفته موضوع “مخفی کاری” طرف ایرانی به خصوص پس از آشکار شدن مرکز هسته ای در نزدیکی قم است.
در همین ارتباط، یک عضو دیگر کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با ایلنا، در پاسخ به سوالی که به اظهارات اخیر وزیر امورخارجه درباره مبادله همزمان اورانیوم در ایران اشاره داشت گفت: “نظر ایشان، نظر آقای جلیلی هم بود. از این رو این موضوع، نظرنهایی ایران در پاسخ به غرب محسوب می‌شود.” وی افزود: در حال حاضر حرف اصلی مسئولان ارشد نظام، این است که به دلیل عدم وجود اعتماد به طرف مقابل، باید تضمین‌هایی وجود داشته باشد و حتی این مبادله در داخل کشور ما انجام شود.” نماینده مردم شازند در مجلس شورای اسلامی در واکنش به انتقاد برخی نمایندگان مبنی بر اینکه مجلس در جریان تصمیم‌گیری‌های دستگاه دیپلماسی نیست، تاکید کرد: “مجلس در جریان این تصمیم بوده است. در جلسه ای که چندی پیش با حضور ۴۰ نفر از نمایندگان با سعید جلیلی انجام شد و برخی از اعضای کمیسیون امنیت‌ملی و سیاست‌خارجی حضور داشتند، از کلیات پیشنهاد مبادله همزمان سوخت در کشور با خبر شدیم و آقای جلیلی آمادگی خود را برای ارائه هرگونه توضیح به مجلس اعلام کرد.”
احمدی بی‌غش در پاسخ به اینکه “این دیدار چه زمان و کجا برگزار شده است؟” گفت: “دیدار نمایندگان با آقای جلیلی، در دفتر ایشان و حدود دو هفته پیش برگزار شد. در‌این‌‌‌‌جلسه، رئیس مجلس و رئیس کمیسیون امنیت‌ملی حضور نداشتند. اما اغلب نمایندگان عضو فراکسیون انقلاب اسلامی از‌جمله آقای روح‌الله حسینیان حضور داشتند.”
