پیشگفتار:
مجلس شورای اسلامی در جلسه روز 6 آذر 90 با تصویب طرحی به کاهش سطح روابط با لندن رای موافق داد. بر این اساس قرار است طی دو هفته آینده سطح روابط از سفیر به کاردار کاهش و روابط اقتصادی ـ– بازرگانی به حداقل ممکن تنزل یابد. آیا این اقدام مجلس پاسخی به فراخور ادعاهای جمهوری اسلامی علیه انگلیس است؟
کدامین واکنش تهاجمی
دولت احمدی نژاد با این شعار سیاست خارجی خود را پی ریزی کرد که به جای پاسخگویی به مطالبات جامعه جهانی باید به رویکرد تهاجمی علیه آنان مبادرت جست. با نگاهی به اظهارات نمایندگان مجلس برای کاهش سطح روابط با لندن، در می یابیم که اقدام صورت گرفته هرگز نشان از سیاست تهاجمی و اقتدار نظام ندارد. به بیان دیگر جمهوری اسلامی در خود جرأت مقابله به مثل با انگلیس را ندیده است. برای اثبات این ادعا نگاهی می اندازیم به سخنان نمایندگان موافق طرح:
علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیتملی و سیاست خارجی به عنوان یکی از طراحان این طرح از کارنامه سیاه انگلیس در قبال ایران یاد کرد و از نقش بسیار مخرب این کشور در فتنه 88 سخن گفت که هم در سفارت این کشور انجام می‌شد و هم از سوی رسانه‌هایشان از جمله بی.بی.سی.
حسین سبحانی‌نیا، دیگر عضو کمیسیون امنیت ملی نیز در موافقت با این طرح از مواضع دشمنانه انگلیس علیه ایران از دوران جنگ هشت ساله گرفته تا حمایت از جریان‌‌های ضد انقلاب و اقدامات براندازانه، یاد کرد و اظهار داشت نقش آفرینی انگلیس علیه ایران در مجامع جهانی و همکاری تنگاتنگش با آمریکا نیز آشکار است. همچنین حمایت مالی و تجهیزاتی از ضد انقلاب‌‌های خارج از کشور و منافقین و استفاده ابزاری از آنها و گروهک ریگی علیه ایران نیز برای ما اثبات شده است.
زهره الهیان،عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گفت: عناصر اصلی فتنه با سفارت انگلیس رفت وآمد داشتند و این سفارتخانه اتاق جنگی علیه ما بود که 24 ساعته فعالیت می‌کرد و عناصر آن نقش میدانی برای ایجاد آشوب در کشور ما داشتند.
چنانچه ملاحظه می شود اظهارات سه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تا بدانجاست که سفارت انگلیس را مرکز فرماندهی “عملیات براندازانه فتنه 88” قلمداد می کنند و پیشینه این رفتار را تا دوران جنگ 8 ساله و همچنین حمایت از گروه های تروریستی (رجوی و ریگی) گسترش می دهد. با این اوصاف چرا مجلس حکم به قطع کامل ارتباط با انگلیس نداد؟
این پرسش وقتی معنای بهتر و بیشتر می یابد که بدانیم در آخرین اقدام دولت انگلیس که در واقع علت اصلی مصوبه اخیر مجلس بود، لندن به صورت یک طرفه اعلام کرد کلیه ارتباط های مالی خود با تهران را قطع و بانک مرکزی جمهوری اسلامی را تحت تحریم قرار خواهد کرد. این تصمیم لندن صرف نظر از اینکه شدیدترین تصمیمی بود که تاکنون علیه جمهوری اسلامی اتخاذ شده ( که حتی امریکا نیز هنوز در اتخاذ چنان تصمیمی تعلل کرده)، اقدامی است درس آموز به همپیمانان لندن و از جمله اعضای اتحادیه اروپا که آنان نیز راه و مسیر انگلیس را بپیمایند.
با این توصیف، اقدام لندن از نگاه سیاسی خصمانه ترین اقدامی بود که علیه جمهوری اسلامی اتخاذ شده است. جمهوری اسلامی نیک می داند که لندن با این اقدام خود سرمشق دیگر کشورها خواهد شد تا بانک مرکزی ایران را تحریم و مناسبات مالی- تجاری خود را با تهران قطع کنند. تردیدی نباید داشت که اقدام مجلس شورای اسلامی هرگز در فراخور اقدامی درس آموز به لندن در راستای سیاست تهاجمی نبوده است.
جمهوری اسلامی جرأت برخورد فعالانه ندارد
در اثبات سخن بالا همین بس که به بررسی اظهارات برخی دیگر از نمایندگان مجلس در روز تصویب این طرح بپردازیم. محمود احمدیبیغش، نماینده شازند و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مخالفت با این طرح گفت: مخالفتم از این رو نیست که دلم با انگلیسی‌‌هاست، بلکه بر این باورم که این طرح باید قاطع‌تر باشد. وی افزود: باید به در سفارت انگلیس قفل بزنیم و با شدت و حدت بیشتری با انگلیس برخورد شود.
نورالله حیدری، نماینده فارسان هم دومین مخالف طرح کاهش رابطه با انگلیس بود که خطاب به طراحان و موافقان بر نکته مهمی دست گذاشت و گفت: چرا پس از هر حرکت خصمانه انگلیس، ما رویکردی واکنشی داشته باشیم که نمایانگر انفعال باشد؟ این دیپلماسی مقتدرانه‌ای از ایران به نمایش نمی‌گذارد؛ بنابراین، باید کاری کنیم که دیگر این موارد تکرار نشود.
چنانچه مشاهده می شود حتی نمایندگان مجلس هم اقدام اخیر را، نمایش اقتدار نظام ارزیابی نکرده و با آن مخالفت نموده اند اما علت تحفظ و خودداری مجلس از قطع روابط با لندن در چیست؟
ترس از خودزنی های بیشتر
واقعیت این است که جمهوری اسلامی بیش از هرکس دیگری از اوضاع متزلزل خود در داخل و خارج آگاه است. جمهوری اسلامی به خوبی در عرصه داخلی از اقتصاد غیر مولد خود، منازعات درون ساختاری جناح های مختلف، جنبش اعتراضی مردم با قابلیت اشتعال دوباره و در عرصه خارجی از تنش با کشورهای عربی ( اتحادیه عرب، شورای همکاری خلیج فارس)، اتحادیه اروپا، تحریم های رنگارنگ ( پرونده هسته ای، پرونده حقوق بشر) آگاه است. از همه بالاتر جمهوری اسلامی سایه جنگی فراگیر را به رهبری امریکا و متحدانش بالای سر خود می بیند. جمهوری اسلامی بیش از هر کسی می داند توسل به اقدامات تنبیهی علیه دیگر کشورها در شرایطی که انواع مشکلات داخلی و خارجی کیان رژیم را تهدید می کند، نوعی خودزنی است.
جمهوری اسلامی همچنین از توان تاثیر گذاری انگلیس در اتحادیه اروپا و شورای امنیت آگاه است. اگر نبود این نگرانی ها پیش تر از این، جمهوری اسلامی 13 ملوان انگلیسی را که در آب های جمهوری اسلامی دستگیر شده بودند با اهدای کت و شلوار و هدایا به خانه هایشان بدرقه نمی کرد. (موضوعی که در مناظرات انتخاباتی به طعنه توسط موسوی به احمدی نژاد گوشزد شد.)
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیک واقف است، تصویب هر طرحی برای کاهش سطح روابط با دیگر کشورها بیش از لطمه زدن به طرف مقابل، نوعی خودزنی سیاسی برای کشوری است که در طوفان تلاطم های داخلی و خارجی گرفتار آمده است. جمهوری اسلامی حتی در خود جرأت قطع رابطه با سنگال (به دلیل اعتراض به ارسال سلاح از جمهوری اسلامی به مخالفان) را ندید چه رسد به قطع ارتباط با انگلیس. جمهوری اسلامی در برابر اخراج یک دیپلمات خود از مصر (پس از سقوط مبارک) سکوت تحقیرآمیز به خرج داد. جمهوری اسلامی نظامی است که اینک تنها متحد استراتژیک خود بشار اسد را در آستانه سقوط می بیند؛ سقوطی که بی تردید کیان جمهوری اسلامی را نیز تهدید می کند.
جمهوری اسلامی اینک خود را در برابر سپر موشکی ناتو در همسایگی خود در ترکیه می بیند و ناگزیر شده است که ترکیه را تهدید به مقابله با این سپر موشکی کند. سردارپاسدار امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده هوا فضای سپاه پاسداران تصریح کرده است که “در صورتیکه مورد تهدید قرار بگیریم اول سپرهای موشکی ناتو در ترکیه را خواهیم زد و بعد به دنبال اهداف بعدی خواهیم بود.”
آنچه گفته و ده ها بیش از آن، این گمان را تقویت می کند که جمهوری اسلامی نیک واقف است که حلقه ها بر این نظامی تنگ تر می شود. جمهوری اسلامی به فرض در دست داشتن برگ هایی که بتواند دیگران را مورد تنبیه قرار دهد، جرأت توسل به مقابله به مثل را در عرصه دیپلماسی برای خود نمی بیند.