هم‌زمان با انتخاب محمدرضاعارف به عنوان رئیس شورای سیاست‌گذاری انتخاباتی اصلاح طلبان، چهره‌های اصلاح طلب بار دیگر تاکید کرده‌اند که این گروه‌ها با محوریت محمد خاتمی در انتخابات مجلس شرکت خواهند کرد؛ انتخاباتی که از هم اکنون نگرانی از ردصلاحیت‌ها کاندیداها در آن آغاز شده است.
براساس اخبار رسانه‌ها، محمدرضا عارف که معاون اول دولت دوم محمد خاتمی بود، به عنوان رئیس شورای سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان انتخاب شده است. حسین موسوی‌تبریزی و عبدالواحد موسوی‌لاری، نائب‌رئیس و الهه کولایی و الهام فخاری نیز دو منشی هیات‌رئیسه هستند.
در این نشست نمایندگان ۱۸ حزب عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاحات، نمایندگان دو حزب ندای ایرانیان و اتحاد ملت و برخی اعضای شورای مشورتی محمد خاتمی حضور داشتند.
موسوی‌لاری - وزیر کشور محمد خاتمی - در گفت‌وگویی با هفته‌نامه صدا خبر از آن داد که تمایلی برای حضور در هیات‌رئیسه این شورا نداشته. به گفته او شورای سیاست‌گذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان به شکل موقت تشکیل شده و دلیل آن نیز تنها اختلاف میان گروه‌های گوناگون اصلاح‌طلب نبوده: “ اصلاح‌طلبان هیچ‌گاه ایده‌آلیستی، آسمانی و ذهنی فکر نمی‌کنند و اعتقاد دارند این شورا بیش از ۸۰ درصد در اهداف خود موفق عمل خواهد کرد”.
در حال حاضر سه گروه مختلف اصلاح‌طلب (با هم‌پوشانی) فعالیت دارند: شورای هماهنگی جبهه اصلاحات، شورای مشورتی محمد خاتمی و شووای سیاست‌گذاری انتخاباتی اصلاح‌طلبان. بنیاد امید ایرانیان نیز از جمله نهادهایی است که با توجه به نقش رئیس خود - محمدرضا عارف - در این پروسه نقش دارد.
هم‌زمان اصلاح‌طلبان بر این نکته تاکید دارند که حضور آنها در انتخابات با محوریت محمد خاتمی انجام خواهد شد. محمدرضا خاتمی، دبیرکل سابق جبهه مشارکت، در این زمینه گفت که گروه‌هایی که شورای عالی انتخاباتی اصلاح‌طلبانرا تشکیل داده‌اند، با محوریت محمد خاتمی در انتخابات حاضر خواهند بود.
این در حالی است که غلام‌حسین محسنی‌اژه‌ای، سخنگوی قوه‌قضائیه سال گذشته گفته بود که “قوه‌قضائیه یا شورای عالی امنیت ملی” می‌توانند برای محدود کردن فردی که به عنوان یکی از “سران فتنه” شناخته می‌شود، دستوراتی صادر کنند؛ دستوراتی که درباره خاتمی منجر به ممنوع‌التصویر وممنوع‌الخبر شدن وی شد.
تاکنون چندین بار نیز سخنانی از ایت‌الله خامنه‌ای درباره محمد خاتمی توسط برخی اصول‌گرایان نقل شده که دفتررهبر جمهوری‌اسلامی آنها را تکذیب نکرده و با توجه به حساسیت این دفتر درباره نقل‌قول‌هایی که از آیت‌الله خامنه‌ای می‌شود، می‌تواند نشان‌دهنده‌ی صحت چنین سخنانی باشد.
برای نمونه جواد کریمی‌قدوسی، نماینده مجلس و عضو جبهه پایداری، گفته بود که آیت‌الله خامنه‌ای با صفت‌هایی چون “یاغی و طغیان‌گر نسبت به انقلاب” از خاتمی یاد و توصیه کرده که “رسانه‌ها، اصول‌گرایان ونخبگان” علیه وی موضع‌گیری کنند و”نباید فضا برای خاتمی امن شود چون از عناصر اصلی فتنه است”.
تابستان گذشته برخی نمایندگان مجلس خواستار اجرای حکم “ممنوع‌التصویری، ممنوع‌الخروجی و ممنوع‌البیانی” خاتمی شده بودند. ده نماینده مجلس به دولت در این زمینه تذکر داده و این حکم را مربوط به شورای عالی امنیت ملی دانسته بودند. اما محمد خاتمی در پاسخ به سوال خبرنگاران پیرامون صدور حکمی از سوی شورای عالی امنیت ملی پیرامون ممنوع‌التصویرو ممنوع‌البیان شدن خود، گفته بود که “اصلا چنین چیزی نیست”.
با این حال پس از انتشار این اخبار، غلام‌حسین محسنی‌اژه‌ای، سخنگوی قوه‌قضاییه، در یک کنفرانس خبری در پاسخ به سوالی پیرامون رفع ممنوع‌الخروجی خاتمی، گفته بود: “کسانی که در جریان فتنه ۸۸ ظلم کردند از جمله کسی که شما اسم بردید در ارتباط با وی اتفاق خاصی نیافتاده است”.
نگرانی اصلی اصلاح‌طلبان در انتخابات اما بحث ردصلاحیت‌ها از سوی شورای نگهبان است. سعید حجاریان، از جمله تئوریسین‌های اصلاح‌طلبان در گفت‌وگویی پیرامون امکان حضور این جریان در دولت و نهادهای حکومتی، گفته بود: “اصلاح‌طلبان که ابدا. آنها همگی رد هستند. اصلاح‌طلب نشان‌دار رد است. همه را رد می‌کنند از دم. ما خودمان ناامیدیم”.
حجاریان همچنین درباره نحوه حضور اصلاح‌طلبان برای انتخابات و برخورد شورای نگهبان با آنها گفته بود: “خودم اعتقاد دارم خیلی سر به سر شورای نگهبان و آقای جنتی نگذاریم. آنهایی که می دانیم رد هستند کاندیدا نشوند. انگشت کردن در چشم شورای نگهبان خوب نیست. معلوم است که یک عده نباید داوطلب شوند.حالا این مجلس چنان آش دهان سوزی هم نیست”.
بحث نحوه برخورد شورای نگهبان با کاندیداهای انتخابات از جمله مسایلی است که همواره حاشیه‌های مختلفی درباره آن وجود داشته است. مساله‌ای که حتی چند ماه پیش مورد اشاره حسن روحانی نیز قرار گرفته بود.
رئیس دولت یازدهم درباره شکل نظارت شورای نگهبان بر انتخابات گفته بود: “شورای محترم نگهبان ناظر است نه مجری. مجری انتخابات دولت است. دولت مسئول برگزاری انتخابات است و دستگاهی هم پیش‌بینی شده که نظارت کند تا خلاف قانون صورت نگیرد. شورای نگهبان چشم است و چشم نمی‌تواند کار دست را بکند، نظارت و اجرا نباید مخلوط شوند باید به قانون اساسی کاملا توجه کرده و عمل کنیم”.
با این حال چند هفته بعد آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری‌اسلامی با اشاره به انتقادها از شورای نگهبان گفته بود که این شورا “چشم بینای نظام” برای انتخابات است و نظارت استصوابی “حق قانونی آنها است، حق عقلی و منطقی آنها است… بخشی از این حق‌الناس، همین حق رای شورای نگهبان است”. او همچنین نظارت استصوابی را “حق موثر” شورای نگهبان و “حق‌الناس” است که “این را باید رعایت کرد، این را باید حفظ کرد”.
براساس قانون اساسی شورای نگهبان وظیفه نظارت بر انتخابات “مجلس خبرگان رهبری، ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و مراجعه به آرا عمومی و همهپرسی” را به عهده دارد. این شورا براساس اصل دیگر همین قانون - که وظیفه تفسیراین قانون را بر عهده شورای نگهبان گذاشته - این نظارت را استصوابی دانسته. مساله‌ای که در سال ۷۱ و از سوی محمد محمدی‌گیلانی، دبیر وقت شورای نگهبان، اعلام شد: “نظارت مذکور در اصل ۹۹ قانون اساسی استصوابی است و شامل تمام مراحل اجرایی انتخابات از جمله تایید و رد صلاحیت کاندیداها می‌شود”. شورای نگهبان ۱۲ عضو دارد که شش فقیه آن توسط رهبر جمهوری‌اسلامی منصوب می‌شوند و شش حقوق‌دان نیز با معرفی رییس قوه‌قضاییه به مجلس و رای نمایندگان، انتخاب می‌شوند.
عبدالله رمضان‌زاده، از اعضای شورای مرکزی جبهه مشارکت نیز درباره نحوه امکان حضور اصلاح‌طلبان در انتخابات و چگونگی برخورد شورای نگهبان گفته بود به دنبال “مکانیسم‌هایی هستیم که با شورای نگهبان به توافق برسیم. یکی از این مکانیسم‌ها این است که برخی چهره‌های اصلاح‌طلب که رای میلیونی دارند٬ مثل آقای محمدرضا خاتمی و دکتر میردامادی و بهزاد نبوی در انتخابات نامزد نشوند و در مقابل شورای نگهبان صلاحیت دیگر گزینه‌ها را تایید کند تا بتوانیم به مجلسی از عقلا برسیم تا کشور را از وضعیت نا‌مناسب فعلی خارج کند”.
رهبر جمهوری‌اسلامی دی ماه سال ۸۲ و در اوج اختلاف‌ها میان وزارت کشور و شورای نگهبان درباره انتخابات مجلس هفتم و تشکیل هیات‌های نظارت با اعضای شورای نگهبان دیدار و از عبارت “احراز صلاحیت” برای بررسی صلاحیت کاندیداهای مجلس استفاده کرده بود.
او در این دیدار گفته بود که شورای نگهبان “قهرا باید صلاحیت‌ها را احراز کند”. گرچه به عقیده آیت‌الله خامنه‌ای “صلاحیتی که برای مجلس هست، مشخص شود که چگونه صلاحیتی است. واقعا ببینیم آن مقدار صلاحیتی که برای مجلس در زمینه التزام به قانون اساسی و التزام به دین مبین اسلام و بقیه شرایط وجود دارد، چه اندازه التزامی است. می شود این را یک امرِ مقول به تشکیک دانست که شدت و ضعف دارد”.
با توجه به سخنان اعضای مختلف شورای نگهبان درباره ردصلاحیت افرادی که در “فتنه ۸۸” دست داشته‌اند، به نظر نمی‌رسد که اصلاح‌طلبان شانس زیادی برای حضور در عرصه انتخابات مجلس داشته باشند. مساله‌ای که می‌تواند مانند سال‌های اخیر مانع حضور آنها در عرصه قدرت باشد.
