گودرون هارر
مشکل آب در ایران دلایل بسیاری دارد. امسال نیز بارندگی در کناره های دریای خزر چندان قابل توجه نبود.
“آب و هوای ایران، به جز مناطق مرطوب کناره دریای خزر و خلیج فارس، خشک است.” بارندگی طی سال جاری در این مناطق نیز در پایین تر حد بوده. خشکسالی که معمولاً گریبان مناطق خشک این کشور را می گیرد، در سال ۲۰۱۴ به دلیل عدم بارندگی، گریبان مناطق مرطوب را نیز گرفت. کسانی که از این مناطق دیدن کرده اند، از درختان سوخته لابلای جنگل های سبز سخن می گویند.
شرایط به دلیل کم آبی وخیم تر شده و برخی بوم شناسان و کارشناسان محیط زیست براین عقیده اند که این بزرگ ترین مشکلی است که جمهوری اسلامی تا بحال با آن روبرو بوده. و این درحالی است که روز به روز آب کمتر و جمعیت بیشتر می شود، درعین حال که اتلاف آب نرخ ثابتی را دنبال می کند.
دولت حسن روحانی اولین نهادی بود که دراین زمینه واکنش نشان داد و نسبت به سهل انگاری رییس جمهور سابق به انتقاد پرداخت. معصومه ابتکار، مشاور رییس جمهور در امور زیست محیطی، مصرف آب سرانه در ایران را دو برابر بیشتر از میانگین مصرف جهانی دانست. در زمان جیره بندی آب در تابستان، مطالعاتی در چندین شهر بزرگ، ازجمله کرج، در نزدیکی تهران، انجام شده و این یک واقعیت است.
منابع آب نصف شده اند
به گفته مؤسسه منابع جهانی، ایران در لیست کشورهایی قرار دارد که با مشکل کم آبی روبرو هستند [رده بیست و چهارم]. منابع آبی قابل بازیافت از زمان انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ به میزان ۵۰ درصد کاهش یافته. میزان بارندگی و منابع آب زیرزمینی هر ساله کمتر شده. البته اعداد و ارقام به دست آمده در این زمینه متفاوت است، ولی تمامی آنها از یک نرخ منفی تبعیت می کنند.
یکی از این عوامل، مدیریت اشتباه جنگل هاست. جنگل زدایی از زمان شاه آغاز شد. یکی از واکنش ها به این بحران کاهش کشاورزی است که برآورد می شود از ۹۲ درصد آب مصرف شده، ۷۰ درصد آن بیهوده مصرف شده. برخی از دانشمندان معتقدند که ایران باید نرخ واردات خود را در محصولات کشاورزی تغییر دهد: به نظر می رسد که با احتساب قیمت واقعی آب، واردات ارزان تر تمام می شود.
“رود من کجاست؟”
خشکسالی شدید بین سال های ۱۹۹۲ تا ۲۰۰۲ به شدت بر میزان آب در ایران تأثیر گذاشت: نمونه آن در دریاچه ارومیه که امروز تنها ۵ درصد از وسعت اولیه خود را دارد، قابل مشاهده است.
در تاریخ ۸ سپتامبر یک تجمع اعتراض آمیز برای خشک شدن زاینده رود در اصفهان برگزار شد. در مقایسه با تجمعات اعتراض آمیز سال ۲۰۰۹ به دنبال انتخاب مجدد و سؤال برانگیز محمود احمدی نژاد، بجای شعار “رأی من کجاست؟”، اکنون شعار “رود من کجاست؟” در پلاکاردها دیده می شود. معترضان همچنین فریاد می زدند: “زاینده رود من کجاست؟” این “دردسرهای زیست محیطی” که به تحریم های اقتصادی اعمال شده علیه ایران افزون گشته، شرایط سختی را برای مردم این کشور ایجاد کرده و اکنون به نظر نمی رسد که تهران و جامعه بین المللی بتوانند در اختلافات اتمی خود به توافقی برسند تا وضعیت بهبود یابد.
برخی نیز در مناطق محروم مرزی، مانند بلوچستان یا خوزستان، که اقلیت های قومی در آنها زندگی می کنند، از کمبود آب گلایه می کنند. به عنوان مثال، مسیر رود کارون به سوی اصفهان منحرف شده. و این مسأله باعث خشم اقلیت های عربی که در این مناطق زندگی می کنند شده است. منحرف کردن مسیر یا بستن جریان آب طی دهه های اخیر همواره به عنوان یک راه حل مورد استفاده قرار گرفته.
جمعیت ایران از زمان انقلاب ۱۹۷۹ دو برابر و از سال ۱۹۰۰ میلادی هشت برابر شده است. در سال های ۱۹۸۰، دولت برنامه موفق “هر خانواده دو فرزند” را آغاز کرد و همین مسأله نرخ زاد و ولد را کاهش داد. محمود احمدی نژاد در سال ۲۰۰۶ برای اولین بار از هموطنان خود خواست که فرزند بیشتر بیاورند: جمعیت باید از ۷۰ میلیون نفر به ۱۲۰ میلیون نفر افزایش یابد.
در سال ۲۰۱۲، آیت الله خامنه ای گفت که برنامه های کنترل جمعیت “اشتباه” بوده، ولی از اینکه آب مورد استفاده این جمعیت از کجا تأمین خواهد شد حرفی نزد.
منبع: اشتاندارد، ۳ اکتبر
