حمید احدی - علی جواهری
در حالی که رییس جمهور ایران واکنش محتاطانه ای نسبت به چرخش سیاسی دولت فرانسه به سوی موضع آمریکا علیه جمهوری اسلامی نشان داد و به گلایه ای بسنده کرد، حزب سوسیالیست فرانسه پارلمان آن کشور را به جلسه ای فوری برای بررسی سخنان تهدیدآمیز وزیر امور خارجه فرانسه علیه ایران فراخواند و اعلام داشت که پاریس نمی تواند به این سادگی در رویاهای نظامی برای منطقه خطرناک خاورمیانه شرکت کند.
حزب سوسیالیست فرانسه تاکید کرد اظهارات برنارد کوشنر، وزیر خارجه، درخصوص آماده شدن برای احتمال وقوع جنگ علیه ایران بسیار نگران کننده به نظر می رسد.
حزب سوسیالیست تاکید کرده که موضع ثابت حزب سوسیالیست این است که ایران نباید به سلاح هسته ای دست یابد. همان که در سطح جامعه بین الملل، در خصوص آن اتفاق نظر وجود دارد و شورای امنیت نیز تاکنون تحریم ها و مجازات هایی را به منظور تعلیق فعالیت های غنی سازی ایران تصویب کرده تا بدین ترتیب ایران را به میز مذاکره بازگرداند.
سوسیالیست ها با اشاره به اقداماتی که محمدالبرادعی مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی برای حل بحران هسته ای ایران در پیش گرفته و خطر آشکاری را در برنامه های هسته ای ایران نمی بیند، از این که دولت سارکوزی و وزیرخارجه اش در همین زمان از تحریم های خارج از چارچوب سازمان ملل می گویند و شدت عمل با ایران را توصیه می کنند انتقاد کرده اند.
به زعم حزب سوسیالیست که سگولن رویال نامزدشان برای ریاست جمهوری در انتخابات بهار سال جاری به نیکلا سارکوزی باخت و به هر حال از موضعی قوی در داخل فرانسه برخوردار است، موضع دولت فرانسه در اجرای یک سناریوی جدید “به شیوه عراق” تنها معنائی که می دهد همسوئی با دولت جورج بوش است و این همسویی اقتدار سازمان ملل را کاهش خواهد داد و اعتبار، منافع و امنیت فرانسه را به خطر خواهد انداخت. به علاوه سوسیالیست ها تاکید کرده اند که چنین موضعی در تناقض و تضاد کامل با تعهدات فرانسه درخاورمیانه قرار دارد.
حزب سوسیالیست معتقد است که آژانس اتمی باید کنترل روی برنامه هسته ای ایران را تا پایان ادامه دهد و در این رابطه، نظارت های بین المللی سخت گیرانه ای را به مرحله اجرا بگذارد. این حزب تاکید کرده که فرانسه نمی تواند تا این حد سهل انگارانه و نسنجیده در رویارویی های نظامی، آن هم در منطقه ای که تا این حد پرتنش و بی ثبات است، مشارکت کند.
با دعوت حزب سوسیالیست ممکن است ظرف چند روز آینده پارلمان فرانسه برای بررسی سیاست خارجی تازه دولت سارکوزی در ارتباط با ایران تشکیل جلسه دهد.
تنها کیهان
در تهران روزنامه کیهان با عنوان بزرگ “جهان تحقیر کرد، فرانسه عقب نشست” از واکنش های جهانی علیه اظهارات برنارد کوشنر خبر داده و این اظهارات را غیرعاقلانه و جنگ طلبانه خوانده است. به نوشته کیهان وزیرخارجه فرانسه که چند روز قبل در مصاحبه ای گفته بود: “ما تا آخرین مرحله مذاکره می کنیم و در آن زمان باید خود را آماده جنگ کنیم”، به علت حجم مخالفت ها دیروز در روسیه مجبور به تعدیل صریح سخنان خود شد و گفت سیاست فرانسه در مقابل ایران فقط مذاکره، مذاکره و مذاکره است.
کیهان در عین حال نوشته نخست وزیر فرانسه با توجه به اعتراضات گسترده نسبت به اظهارات وزیر امور خارجه این کشور درباره ایران به تلطیف اظهارات وی پرداخت. “فرانسوا فیون” در تعدیل اظهارات “کوشنر” گفت: “همه کاری برای اجتناب از بروز جنگ باید به کار گرفته شود.”
فرانسوا فیون با اشاره به تنش بالایی که در فضای حاضر به دلیل مقاومت ایران در انصراف از غنی سازی ایجاد شده است افزود: “رویارویی با ایران آخرین گزینه ای است که هر مسئول سیاسی تمایل به انجام آن را دارد.”
کیهان بدون اشاره به اظهار نظرهای سارکوزی رییس جمهور فرانسه لبه تیز حمله خود را متوجه برنار کوشنر کرده و در مقاله ای نوشته: “وزیر خارجه 68 ساله فرانسه، متولد اول نوامبر 1939 در شهر آوینیون است. پدر وی یهودی و مادرش پروتستان بودند. کوشنر سیاست را با چپ روی افراطی و عضویت در حزب کمونیست فرانسه- 1966 میلادی- آغاز کرد اما چند سال بعد، از این حزب اخراج شد. وی به منفعت طلبی و کاسبکاری در سیاست معروف است چندان که مدتی بعد عضو حزب سوسیالیست شد. نوسان سیاسی وی بسیار معروف است تا جایی که تا همین اواخر جزء حامیان خانم سگولن رویال- نامزد رقیب سارکوزی- به شمار می رفت اما ناگهان از دولت سارکوزی سر درآورد. بی ثباتی های کوشنر موجب آن شد که حزب سوسیالیست هم سرانجام وی را به عنوان «خائن»، در رده بندی سیاسی خود تلقی کرده و اخراج نماید. او یکی از مصادیق بارز کمونیست های آمریکایی است و در مطبوعات فرانسه به عنوان عنصر چپی که در عین حال عاشق خوشگذرانی و صرف شامپاین و خاویار در بهترین رستوران های این کشور است، از وی یاد می شود.”
در واکنشی دیگر، محمود احمدی نژاد رئیس جمهور ایران روز گذشته سخنان برنارد کوشنر وزیر امور خارجه فرانسه را درباره منتفی نبودن حمله نظامی به ایران به دلیل تداوم برنامه هسته ای کشورمان رد کرد و گفت: “ما این تهدیدات را به هیچ وجه جدی نمی گیریم.”
اما حسین شریعتمداری مدیر کیهان در مصاحبه ای با خبرگزاری فارس با تاکید بر این که شبیه به گفته های کوشنر، قبلاً توسط سارکوزی رئیس جمهور فرانسه نیز به شکل دیگری مطرح شده بو،. رییس جمهور فرانسه را از نظر فرانسوی ها “دیپلماتی تحقیر شده” خواند و گفت: “نکته ای که بعضاً نمایندگان مجلس فرانسه و روزنامه های این کشور از جمله فیگارو به صورت تلویحی به آن می پردازند، این است که سارکوزی بین خود و خلف خود شیراک فاصله زیادی می بیند و به همین علت نوعی بزرگ گویی در عرصه دیپلماتیک را برای پرکردن این فاصله انتخاب کرده است.”
در همین حال اعلام شده است که چهار تن از نمایندگان مجلس از جمله جلال یحیی زاده و عشرت شایق از وزارت خارجه خواسته اند تا در روابط اقتصادی و سیاسی ایران با فرانسه تجدید نظر کند. اما رئیس جمهور تنها به گفتن این جمله اکتفا کرد که اظهارات رسانه ای با حرف های واقعی تفاوت دارد و ما این اظهارات را جدی نمی گیریم.
کارشناسان نوشتند سخنان آقای احمدی نژاد نشان می دهد که ایران قصدی برای تجدید نظر در روابط اقتصادی و سیاسی خود با فرانسه ندارد با این حال برخی از مقامات ایرانی می گویند که سطح روابط اقتصادی فرانسه با ایران با سطح روابط سیاسی همخوانی ندارد.
چرخش
چرخش در سیاست خارجی فرانسه که به ویژه بعد از سفر ماه گذشته نیکلاس سارکوزی به آمریکا آشکار شده عملی است که از قرائن بر می آید کاملا برای ایران غافلگیرکننده بوده و به نظر کارشناسان دستاورد منفی سیاست های دولت احمدی نژاد است. این دولت در آخرین ماه های ریاست جمهوری ژاک شیراک با اعزام ثمره هاشمی مشاور عالی رییس جمهور به آن کشور نشان داد که روی موضع مستقل فرانسه حساب باز کرده است. پذیرفته شدن ثمره هاشمی در کاخ الیزه امیدواری هائی را برای دولت احمدی نژاد پدید آورد اما، با تندی هائی لفظی که رییس دولت در مسائل حساس بین المللی مانند هولوکاست و درخواست محو اسراییل از روی نقشه در پیش گرفت، عملا این فرصت را از دست داد. با وجود این بعد از انتخاب سارکوزی به ریاست جمهوری، و از آن جائی که سگولن رویال در جریان انتخابات علاقه مندی هائی به مجاهدین خلق تنها مخالف مسلح جمهوری اسلامی نشان داد، نشانه های مثبت تازه ای هم از تهران برای پاریس ارسال شد که مهم ترین آن ها اظهار نظر صریح علی اکبر ولایتی مشاور بین المللی رهبر جمهوری اسلامی بود.
ولایتی در یک مصاحبه غیرمنتظر از فرانسه به عنوان نقطه امیدی برای شکستن مخالفت یکپارچه اتحادیه اروپا علیه برنامه های هسته ای ایران سخن گفت. در این موقعیت دو امتیاز از سوی ایران می توانست نثار فرانسه شود تا رای مثبت مستقل ترین کشور بزرگ اروپائی به دست اید. نخست، معاملات نفت و گاز که فرانسه به خصوص بعد از از دست دادن بازار عراق به آن نیازمند است و دیگر، شرایط لبنان که جمهوری اسلامی از طریق حزب الله یکی از تاثیرگذاران در آن به حساب می آید و منطقه نفوذ فرانسه به حساب می آید.
اما اخباری که بعد از سفر سارکوزی به آمریکا منتشر شد همه حاکی از آن بود که به نوشته گاردین آمریکا به سرعت جای خالی بریتانیا را با فرانسه پر کرده است. در آن سفر از رییس جمهور فرانسه در خانه پدری رییس جمهور آمریکا پذیرائی شد که نشانه حداکثر اهمیت بود، و به فاصله کوتاهی وزیر خارجه فرانسه از توتال بزرگ ترین شرکت نفتی آن کشور خواست از انعقاد قراردادهای تازه نفت و گاز با ایران خودداری کند. این در شرایطی بود که اوضاع لبنان هم رو به آرامش گذاشته و دولت سینوره که مورد حمایت فرانسه و آمریکاست در جای خود تثبیت شده بود.
کارشناسان سیاسی معتقدند فرانسه در دور تازه خود، به هر ترتیب از جمله بازیگران اصلی خاورمیانه خواهد بود و مانند سه سالی که از حضور نیروهای تحت رهبری آمریکا در منطقه خاورمیانه می گذرد، صحنه را به واشنگتن و لندن واگذار نخواهد کرد. و این خبری است که تا هم اکنون هم به گوش جهان رسیده است.
روابط اقتصادی
توتال از سیزده سال پیش علیرغم خواست آمریکا سرمایه گذاری هائی در پروژه های نفت و گاز ایران آغاز کرده و پروژه های آن، از مهم ترین فعالیت هایی هستند که در صنعت نفت و گاز ایران در این سال ها صورت گرفته؛ به خصوص که از نظر زمانی مصادف بوده با زمانی که شرکت نفت کانکو مجبور شده از بزرگترین قرارداد خود با ایران چشم پوشی کند.
توتال در سال ۱۹۹۷ نیز با همکاری شرکت پتروناس مالزی و گازپروم روسیه قراردادی دو میلیارد دلاری با ایران امضاء کرد که موضوع آن کمک به بهره برداری از میدان پارس جنوبی در فازهای دو و سه بود. این پروژه که در زمان دولت خاتمی به بهره برداری رسید، در بزرگترین میدان گازی جهان در خلیج فارس قرار دارد.
از همین رو کارشناسان معتقدند تهدید ایران به مجازات اقتصادی فرانسه تنها واکنشی آنی به اظهارات تازه فرانسوی هاست و در شرایط حاضر به نوشته بی بی سی فارسی ایران در حالی که با تحریم جهانی روبروست نمی تواند خود را به تحریم تازه ای دچار کند.
دومین زمینه ای که فرانسوی ها در آن با ایران همکاری دارند خودروسازی است، به طوری که شرکت ایران خودرو که اولین محصولش یک موتور انگلیسی داشت اینک بخش اعظم تولیداتش با پژو است. این شرکت سالی 600 هزار خودرو تولید می کند و عمده خودروهای سواری این شرکت محصول شرکت فرانسوی پژو هستند.