جان کری وزیر خارجه آمریکا ماه گذشته سعی کرد دشواری‌های تصمیم‌گیری در باب تحریم‌های روسیه را شرح دهد. آمریکا و اتحادیه اروپا پیشاپیش اعلام کرده‌اند که تحریم‌های بسیار هدف‌مندی را علیه روسیه بخاطر اشغال شبه‌جزیره کریمه و نقش تهدید آمیز این کشور علیه اوکراین شرقی اعمال می‌کنند.
با این‌حال، آنچه تاکنون اعمال شده، تنها ذره‌ای از آن‌چیزی است که می‌توان تحریم‌های همه‌جانبه، مانند تحریم‌های غرب علیه ایران، نامید. اما کری در نطق کنگره خود در ماه گذشته اشاره کرد که روسیه در اقتصاد دنیا مهره‌ای کلیدی است و ضربه زدن به اقتصاد روسیه بر تجارت آمریکا در روسیه و صادرات آمریکا نیز تاثیر می‌گذارد.
وی گفت: “اگر وارد این مسیر شوید، فقط آن‌ها احساسش نمی‌کنند، ما هم آن‌را احساس خواهیم کرد.”
البته، برخی بیشتر از بعضی دیگر آن‌را احساس می‌کنند و موضوع جالب این‌جاست که هرچه آمریکا و متحدانش فشار بیشتری بر اقتصاد روسیه وارد کنند، ضربه بیشتری به کشورهایی که نگران دست‌اندازی روسیه هستند وارد می‌شود.
فرض کنید، اقتصاد روسیه وارد رکود شود و تقاضای واردات کاهش یابد. بنابر آمار بخش نظارت بر پیچیدگی اقتصادیِ موسسه تکنولوژی ماساچوست، تاثیر احتمالی آن بر آمریکا اندک خواهد بود. طبق آمار سال ۲۰۱۱ که آخرین آمار در دسترس است، کمتر از یک درصد کل صادرات آمریکا به روسیه می‌رود.
اما برخی از نزدیک‌ترین همسایگان روسیه و کسانی که نگران موضع‌گیری اخیر ولادمیر پوتین علیه جمهوری سابق شوروی هستند، شرکای اصلی تجارت با فدراسیون روسیه نیز به حساب می‌آیند.
طبیعتا روابط اوکراین با روسیه بسیار وخیم شده است. از سال ۲۰۱۱ روسیه دریافت‌کننده ۲۷ درصد صادرات اوکراین بوده است. مالدووا که بسیاری اعتقاد دارند هدف بعدی پوتین خواهد بود، ۲۶ درصد از صادرات خود را به روسیه می‌فرستد.
در صورت کاهش واردات روسیه، بلاروس، همسایه شمالی اوکراین که ۳۲ درصد از صادرات خود را به این کشور می‌فرستد از همه بیشتر زیان می‌بیند.
اما این تاثیر بسیار فراتر از کشورهایی است که بلافاصله از روسیه تاثیر می‌پذیرند.
استونی، لاتویا و لیتوانی، سه جمهوری سابق شوروی که حالا بخشی از ناتو هستند در معرض خطر حمله روسیه قرار ندارند چون طبق این پیمان آمریکا و قدرت‌های بزرگ دیگر از آن دفاع خواهند کرد. با این‌حال، لاتویا با فروش ۹ درصد از صادرات خود به روسیه و لیتوانی و استونی با ۱۴ درصد، به این کشور وابسته هستند.
قدرت‌های بزرگ اروپایی نیز بخشی از صادرات خود را به روسیه می‌فرستند. روسیه خریدار ۳ درصد از صادرات آلمان و ایتالیا و ۲ درصد از فرانسه است. رقم بزرگی نیست اما در وضعیت سخت اقتصادی اروپا، حتی کاهش اندک تقاضا نیز می‌تواند تاثیر زیادی بگذارد.
صندوق بین‌المللی پول در گزارش اخیر خود در روز سه‌شنبه گفته است که اقتصاد روسیه در نتیجه بحران اوکراین به دیوار آجری برخورد کرده است. “رشداقتصاد روسیه که پیشاپیش بخاطر گلوگاه‌های ساختاری موجود کند شده بود، در نتیجه نامشخص بودن وضعیت ناشی از درگیری بین این کشور و اوکراین وضع وخیم‌تری پیدا کرده است. انتظار می‌رود که نرخ رشد با ریسک‌های نزولی قابل توجه، در سال ۲۰۱۴ به ۰.۲ درصد برسد.”
صندوق بین‌المللی پول می‌افزاید: “در سال ۲۰۱۴ رشد اقتصادی روسیه از ۱.۳ درصد به ۰.۲ درصد کاهش می‌یابد. سرمایه‌گذاری به خاطر عدم ثبات پیرامون وضعیت ژئوپولیتیک کم می‌شود. سرمایه گذاری در سه ماه اول سال ۲۰۱۴ تا ۵۲ میلیارد دلار کاهش داشته است.”
تحریم‌های بیشتر علیه روسیه بدون شک فشار ورنج را بر پوتین بیشتر می‌کند. اما مسلما محدود به این کشور نخواهد بود.
منبع: سی‌ان‌بی‌سی - 2 مه 2014
