مایکل تئودولو
ایرانیانی که آرزومند بهبود روابط با آمریکا هستند، مشتاقانه دیش های ماهوارۀ خود را بسوی شبکه های خارجی مانند سی ان ان و تلویزیون فارسی تازه تأسیس بی بی سی گرداندند تا مراسم معارفۀ رسمی باراک اوباما را تماشا کنند. گفتنی است اکثر رسانه های دولتی در تهران به این رویداد تاریخی بی اعتنایی کردند.
به رغم دشمنی تهران و واشنگتن در سطح روابط رسمی دو کشور، خیابان های ایران در خاورمیانه کمترین نشان از خصومت با آمریکا را دارند. اکثر ایرانیان مجذوب فرهنگ مردمی و سیاست ابرقدرت آمریکا هستند که مستقیما بر زندگی روزمرۀ آنها تأثیر گذاشته است.
وعدۀ اوباما در خصوص اعمال “تغییرات” یادآور شادی و نشاط مردم ایران از انتخاب شدن محمد خاتمی، رئیس جمهور اسبق میانه روی ایران، در انتخابات ریاست جمهوری 1997 است. خاتمی وعده داد سیاست و جامعۀ ایران را لیبرال خواهد کرد و همچنین تلاش نمود “دیوار بی اعتمادی” میان ایران و آمریکا را از میان بردارد.
با ایجاد موانع در برابر طرح های اصلاحات خاتمی توسط محافظه کاران، سرخوردگی ها بتدریج شکل گرفت. اکنون در یک بازنگری کلی معلوم می شود که بسیاری از ایرانیان هشت سال ریاست جمهوری خاتمی را یک دورۀ طلایی می دانند و به این سیاستمدار فیلسوف تأکید می کنند که در انتخابات حیاتی ریاست جمهوری ماه ژوئن شرکت کند.
خاتمی در هفتۀ جاری قول داد ظرف چند روز آمادگی خود را برای شرکت در انتخابات اعلام کند. تحلیلگران معتقدند، تنها خاتمی است که شانس کنار زدن محمود احمدی نژاد را دارد. بسیاری از ایرانیان مطمئن هستند که با روی کار آمدن خاتمی و با حضور اوباما، شانس بیشتری برای پایان دادن به سه دهه خصومت میان ایران و آمریکا وجود خواهد داشت.
حکومت ایران نیز بوضوح نسبت به تمایل اوباما برای آشتی با تهران، که به نظام جمهوری اسلامی امکان خواهد داد راحت تر نفس بکشد، کنجکاو شده است. با این حال، واکنش رسمی تهران نسبت به مراسم معارفۀ رسمی اوباما محتاطانه و حساب شده بوده است.
منوچهر متکی وزیر امور خارجۀ ایران روز گذشته خاطر نشان کرد، “شعار اصلی اوباما بر مبنای تغییر بوده است، اما این تغییرات تعریف نشده اند. ما ترجیح می دهیم صبر کنیم و ببینیم سیاست های عملی دولت آمریکا چه خواهند بود.”
اوباما اذعان داشته است که ایران، اساسا بخاطر برنامۀ جنجال برانگیز هسته ای اش، یکی از بزرگترین چالش های دولت او خواهد بود. اما او وعده داده است که بجای بی اعتنایی به ایران و تعیین پیش شرط برای مذاکره با این کشور، رویکرد جدید نزدیکی به ایران را اتخاذ خواهد نمود.
در همین حال احمدی نژاد بوضوح امیدوار است که نشانۀ آشتی آمریکا، شانس پیروزی او را در انتخابات ماه ژوئن افزایش دهد. او در اقدامی بی سابقه طی نامه ای، که هنوز بی پاسخ است، پیروزی اوباما را در انتخابات نوامبر ریاست جمهوری آمریکا تبریک گفت.
تحلیلگران ایران و آمریکا معتقدند که هرگونه سیاست جدید آمریکا در قبال ایران بایستی با لحنی جدید همراه شود. دکتر امینیان کارشناس مطالعات استراتژیک در مناظرۀ تلویزیونی ایران گلایه مند بود از اینکه “روش و لحن آمریکا در قبال ایران مانند گاوچران هاست.”
گفتنی است مقامات ایران در سخنرانی افتتاحیۀ اوباما به یک بخش مهم توجه خواهند کرد، “ما خطاب به جهان اسلام می گوییم که بدنبال راه جدیدی برای پیشرفت بر مبنای منافع و احترام متقابل هستیم.” تهران همچنین مشتاقانه منتظر است، ببیند که اوباما چه کسی را بعنوان نمایندۀ خود در خاورمیانه انتخاب خواهد کرد. روزنامۀ واشنگتن پست روز سه شنبه اعلام کرد، این مقام جرج میچل، سناتور اسبق آمریکا که در دولت کلینتون هدایت تلاش ها برای برقراری صلح در ایرلند شمالی را به عهده داشت، خواهد بود.
جرج میچل 75 ساله فرزند یک مادر مهاجر لبنانی و یک پدر ایرلندی است. این انتخاب اوباما، در صورتی که مورد تأیید قرار گیرد، به فرونشاندن خشم منتقدان ایرانی و عرب که معتقدند واشنگتن بردۀ اسرائیل است، کمک خواهد.
منبع: روزنامۀ نشنال، 23 ژانویه، 2009