آمریکا این هفته نگاهی دقیق تر به رئیس جمهور جدید ایران خواهد داشت. حسن روحانی که در ژوئن گذشته در یک انتخابات تعجب برانگیز رئیس جمهور ایران شد، این هفته برای شرکت در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک حضور یافته است. اوباما، رئیس جمهور آمریکا نیز سعی خواهد کرد در این هفته مذاکراتی را با این رئیس جمهور تحصیل کرده اسکاتلند انجام دهد. نامه هایی میان این دو رد و بدل شده است، ولی هشدارهایی هم نسبت به این نزدیکی ها داده شده است.
موشکافی آمریکا در مساله هسته ای مورد استقبال روحانی قرار گرفته است در حالیکه او سعی دارد تحریم های اقتصادی را از میان بردارد و احتمال حمله نظامی به ایران را از بین ببرد. او مانند جوانان به ارسال پیام در توئیتر پرداخته است. او در مقاله ای در واشنگتن پست روز جمعه نوشت که دنیا در مورد اساس هویت ایرانی اشتباه کرده است و باید از نیات «صلح آمیز» برنامه هسته ای ایران آگاه شود
شاید عجیب به نظر برسد. چرا باید یک ملت هویت اصلی خود را در چرخه سوخت هسته ای پیدا کند، آن هم زمانی که اکثر کشورهای پیشرفته دنیا در حال دوری از این فناوری پیچیده و پر هزینه و خطرناک هستند؟ این ادعا تنها می تواند این سوء ظن را در باره ایران تقویت کند که این کشور پس به دنبال توانایی ساخت بمب هسته است؛ سوء ظنی که با عدم شفافیت ایران درمورد برنامه هسته ای تشدید می شود.
این هم عجیب است که روحانی از هویت ملی صحبت می کند. معمولا در دیپلماسی مذاکرات حول توازن منافع و مسائل امنیتی دور می زند و در این میان معمولا منافع مادی مانند سلاح ها، نفت، بنادر و تجارت مورد بحث و گفتگو قرار می گیرد
روحانی نوشته است: «ما باید به مساله هویت توجه خاص داشته باشیم زیرا این خود عامل تنش در خاورمیانه و فراتر از آن بوده است.» وی می گوید توانایی ایران در تولید انرژی هسته ای جزو افتخارات ایران و متناسب با شان ایران در جهان است.
ایجاد توازن در منافع مادی آسان تر از درک هویت است. تصویر یک کشور از خودش دربر گیرنده ایده ها و افکار و عوامل اجتماعی است که کمتر قابل لمس هستند. ولی از سوی دیگر احتراز از جنگ با ایران ممکن است دقیقا مستلزم درک تناقض میان هویت های جمهوری اسلامی باشد.
از زمان انقلاب 1979، دین سالاری نیمه دموکراتیک ایران ماموریت های متعددی را در فرای مرزها برای خود تعریف کرده است: رهبر آینده جهان اسلام، رهبر آینده کشورهای کوچک در برابر قدرت های بزرگ و تجدید حیات امپراطوری با شکوه گذشته کشور در زمانی که فرهنگ پارسی بر خاورمیانه تسلط داشت.
این هویت های فرا ملی کمک می کند تا ریشه اختلاف ایران با سایر قدرت های منطقه ای نظیر اسرائیل و کشورهای اسلامی منطقه، مانند عربستان سعودی، را که مایل نیستند انقلاب اسلامی ایران به آن ها صادر شود درک کنیم. تقویت ملی گرایی ایرانی توسط رژیم تبلیغ می شود تا بی عدالتی های گذشته بقیه کشورهای علیه ایران پشت سر گذاشته شود و حس عدم امنیت تاریخی ایران کاهش یابد.
از میان این هویت ها، ایران نیروی هسته ای را به عنوان عاملی که نقش غالب و احیا کننده می تواند داشته باشد در نظر می گیرد. آیت الله علی خامنه ای در سخنانی در سال گذشته از «جهاد روحی» دانشمندان هسته ای ایران صحبت کرد. او گفت آن ها با شیطان مبارزه می کنند. نیروی هسته ای باعث می شود بخش انرژی ایران مستقل شود و به این کشور اجازه می دهد همپای قدرت های بزرگ دنیا، مانند آمریکا، «مانند شیر» (ضرب المثل فارسی) بایستد.
ولی هویت می تواند دچار لغزش شود. اغلب کشورهای جهان اسلام تلاش جمهوری اسلامی برای صدور انقلاب را رد می کنند. همسایگان ایران هم از احیای امپراطوری ایران با الگوی پارسی بیمناک هستند. آمریکا و شورای امنیت سازمان ملل برنامه هسته ای ایران تنها پوششی برای استفاده نظامی نظامی از اورانیوم غنی شده فرض می کنند، و نه ابزاری برای استقلال انرژی.
با توجه به بروز تردید یا چالش در ماموریت های جهانی ایران، این کشور دچار بحران هویت شده است. هزینه ماموریت های جهانی بالاست. روحانیون حاکم بر ایران با نارضایتی وسیع مردمی نیز روبرو هستند. تحریم ها تاثیر شدیدی بر اقتصاد کشور گذاشته است. ایران شبیه قلمرویی چند پاره است و باید بر آرزوهای متناقض خود فائق بیاید.
بی دلیل نیست که رهبر ایران هفته گذشته در سخنان خود در زمینه سیاست خارجی از «نرمش قهرمانانه» سخن گفت. از سوی دیگر روحانی هم در آمریکا در حال جلب افکار عمومی برای مذاکرات در جهت لغو تحریم های بین المللی علیه ایران است. این کار ساده ای نخواهد بود. سازش با آمریکا می تواند قدرت رژیم را کاهش دهد. تا کنون مقابله با «دشمنان» رفتار پلیسی دولت را توجیه می کرده است.
هویت واقعی یک ملت نمی تواند در بردارنده آرزوهای متناقض باشد چه در این صورت خطر نابودی منافع وجود خواهد داشت. روحانی درست می گوید که «ما» باید به هویت در خاورمیانه توجه کنیم. ولی این «ما» بیشتر ایرانی است تا مربوط به هر کشور دیگری.
منبع: کریستین ساینس مانیتور - 22 سپتامبر2013
