شهرام امیری؛ پناهنده یا دزدیده شده؟

آرش بهمنی
آرش بهمنی

» دو فیلم متفاوت از یک شخصیت منتشر شد

انتشار دو فیلم از شهرام امیری، دانشمند هسته ای ایران، بار دیگر نام وی را در صدر اخبار رسانه ها قرار داد. دو فیلمی که دیروز منتشرشدند در تضاد کامل با یکدیگر قرار دارند: امیری در یک فیلم عنوان می کند که ربوده شده و در فیلم دوم این مساله را تکذیب می کند. در فیلم اول خواستار کمک نهادهای حقوق بشری می شود و در فیلم دوم می خواهد وی را به حال خود رها کنند.

روز دوشنبه صدا و سیمای جمهوری اسلامی [فیلمی ](http://(http//www.youtube.com/watch?v=hyZfEgCwxQI&feature=player_embedded)را پخش کرد که مدعی بود به “روشی خاص” به دست مقامات امنیتی جمهوری اسلامی رسیده است. 

در این فیلم، شهرام امیری ادعا می کند که: “در تاریخ 13 خرداد 88 در یک عملیات مشترک بین تیم‌های ترور و ربایش سازمان اطلاعات آمریکا (CIA) و استخبارات عربستان سعودی در مدینه منوره دزدیده شدم. سپس من را به یک خانه در یک جایی نامعلوم در عربستان بردند و در داخل آن به من آمپول بی‌هوشی زدند و وقتی به هوش آمدم در راه انتقال به سمت کشور آمریکا بودم.”

امیری در این فیلم اضافه می کند که برای مصاحبه تحت شکنجه قرار گرفته است: “در طی 8 ماه که در آمریکا نگهداری شدم تحت شدیدترین شکنجه‌ها و فشارهای روحی گروه‌های بازجویی سازمان اطلاعات آمریکا قرار گرفتم… هدف اصلی از این قضیه فشار سیاسی به جمهوری اسلامی ایران و در واقع محکوم کردن و اثبات دروغ‌هایی است که آمریکا مدام علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح می‌کند.”

شهرام امیری در این فیلم از سازمان های حقوق بشری درخواست کمک می کند و خطاب به خانواده اش می گوید: “از خانواده‌ام می‌‌خواهم اگر روزی این سخنرانی من را دیدند و صحبت‌های آخر من را شنیدند، صبور باشند.”

خبرگزاری فارس در مورد این فیلم نوشته است که: “این فیلم به عنوان سندی منحصر به‌ فرد نشان می دهد که مجموعه ادعاهای آمریکا در مورد برنامه هسته ای جمهوری اسلامی ‌ایران، سندسازی بی‌ارزشی بیش نیست.”

از سوی دیگر، رامین مهمان پرست سخنگوی وزارت امورخارجه نیز در نشست مطبوعاتی خود، چنین درباره این فیلم اظهارنظر کرد: “این فیلم و اظهارات آقای امیری در آن، تاییدکننده مباحثی است که ما از گذشته آن را مطرح می‌کردیم مبنی بر اینکه این تبعه ایرانی با همکاری سرویس‌های امنیتی آمریکا و عربستان ربوده شده است. “

مهمانپرست می افزاید: “آمریکایی‌ها برای رسیدن به اهداف خود به اقدامات غیرانسانی و خلاف مقررات بین‌المللی توسل می‌جویند و ما نیز به صورت جدی آن را از مجاری قانونی پیگیری خواهیم کرد.”

به گزارش ایلنا، وی ادامه داده است که: “بحث شهرام امیری و مبادله آن با سه تبعه آمریکایی محبوس در ایران، بحث دیگری است. امیری تبعه ایرانی است که ربوده شده و جرمی ندارد. او برخلاف اصول انسانی مدت زیادی در حبس است و هیچگونه اجازه دسترسی کنسولی به او و بررسی وضعیتش در اختیار ما نیست.”

وی در مورد امکان مبادله شهرام امیری با سه تبعه آمریکایی هم گفته است: “ما اصولا مبادله افرادی که دارای پرونده‌ای در سیستم قضایی ایران هستند را درست نمی‌دانیم و رویکردی برای انجام آن نداریم؛ سه تبعه آمریکایی به دلیل ورود غیرقانونی به ایران بازداشت شده‌اند و تحقیقات در رابطه با آنها ادامه دارد و با پایان بحث قضایی حکم صادر می‌شود”.

اما با گذشت حدود یک روز از پخش فیلم اول، [فیلم دیگری ](http://(http//www.youtube.com/watch?v=7tMY-oraOfA&feature=player_embedded)از شهرام امیری منتشر شد.

این فیلم در سایت یوتیوب آپلود شده است و شهرام امیری در این ویدئو ضمن ابراز خرسندی از فرصتی که برای سخن گفتن مستقیم با جامعه جهانی به دست آورده، خاطرنشان می کند که “هدف من از انتشار این پیام، پایان بخشیدن به شایعات و اتهاماتی است که طی سال گذشته” علیه او مطرح شده و تاکید می کند هرگز علیه میهن خود اقدامی نکرده و البته از نظر سیاسی نیز صاحبنظر نبوده و به سیاست هم علاقه ندارد. وی همچنین صراحتا می گوید که “اعتقادی به تحقیقات تسلیحاتی ندارد و در این زمینه هم فعالیتی نداشته است.”

امیری در یوتیوب، خود را “پژوهشگر فیزیک بهداشت” معرفی کرده و خاطرنشان ساخته: “به منظور ادامه تحصیل و کسب درجه دکترا در همین رشته به ایالات متحده آمده است و به همسر و فرزندش اطمینان می دهد که آنان را ترک نکرده و آرزوی دیدار آنان را دارد و در انتظار است تا به محض خاتمه تحصیلات در آمریکا، به خانواده اش ملحق شود”.

شهرام امیری در پایان تاکید می کند: “از همه درخواست می کنم از ارائه تصویر غلط از من خودداری کنند.”

 

کدام فیلم، واقعی است؟

برخی (http://moje-sabz.livejournal.com/1420.html )  معتقدند که هر دوی این ویدئو ها، دچار تناقضاتی هستند: در رابطه با ویدئو اول، سئوال اصلی‌ این است که آقای امیری، چگونه پس از دستگیری توسط سیا به اینترنت و لپ‌تاپ دسترسی داشته که بتواند آن کلیپ را ضبط کرده و به ایران ارسال کند؟

در رابطه با ویدئوی دوم، یک ساختگی عامدانه در سر تا سر ویدئو مشهود است:

الف: اینکه فرد، به صورت کتابی‌، با نگاه‌های گاه و بی‌ گاه به جایی غیر از دوربین، مشغول به خواندن یک متن از پیش نوشته شده است.

ب: اینکه فرد ادعا می‌کند در کامل آزادیست، و برای تحصیل به خارج رفته است، ولی‌ درخواست می‌کند که به خانواده‌اش خبر بدهند که به فکر آنهاست و همسر و فرزندش را ترک نکرده است..

گرچه بسیاری از صاحب نظران بر این عقیده اند که در صورت پذیرش بحث ربودن شهرام امیری، از اساس، امکان ضبط و انتشار فیلم اول وجود ندارد و به همین دلیل به نظر می رسد این فیلم جعلی باشد، اما درباره فیلم دوم هنوز حدس و گمان ها متفاوت است. تنها نقطه مشترک درباره این فیلم این است که همه معتقدند فیلم دوم در شرایط عادی ضبط و پخش نشده است.

اما در میان گمانه زنی های مختلف درباره جعلی بودن فیلم اول یا دوم، برخی از آگاهان سیاسی مساله سومی را مطرح کرده اند: “احتمال حضور شهرام امیری در ایران و بحث رابطه با دکتر مسعود علی محمدی، استاد ترور شده دانشگاه تهران.”

این افراد معتقدند که “با توجه به موضع گیری محکم مقامات جمهوری اسلامی درباره فیلم اول و همچنین سکوت مقامات آمریکایی تاکنون، احتمال آنکه امیری اصولا ایران را ترک نکرده باشد یا آنکه در معامله ای پنهانی به ایران بازگردانده شده باشد، بسیار زیاد است. بخصوص آنکه اگر ادعای جمهوری اسلامی را مبنی بر اینکه وی دانشمند هسته ای بوده است بپذیریم و سپس به رابطه وی با “مسعود علی محمدی” دقت کنیم، می توان تکه های پازل را کنار هم چید.”

 

شهرام امیری کیست؟

داستان ناپدید شدن شهرام امیری از زمانی آغاز شد که در اواخر پاییز گذشته، منوچهر متکی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، آمریکا را متهم کرد که شهرام امیری را که “برای حج عمره در عربستان به سر می‌برده”، ربوده است و مقامات عربستان در این زمینه مسئول هستند.

حسن قشقاوی، که در آن زمان سخنگوی وزارت امور خارجه بود نیز، خبر پناهندگی امیری را تکذیب کرد:“وی برای انجام سفر عمره مفرده به عربستان سفر کرده و در آن کشور ناپدید شده است، ما و خانواده او هم به‌شدت پیگیر هستیم و مسئولیت عربستان در مورد سرنوشت وی کماکان پابرجاست.”

 اما عربستان همواره این اتهامات را تکذیب و از این  سخنان “ابراز تعجب” کرده است.

داستان پناهنده شدن امیری و همکاری اطلاعاتی وی برای فاش کردن نکات جدیدی درباره برنامه هسته ای جمهوری اسلامی، نخستین بار چند ماه پیش توسط خبرگزاری فرانسه اعلام شد.

خبرگزاری فرانسه گزارش داده بود که شهرام امیری از مطلعین ساخت دومین مرکز غنی‌سازی اورانیوم ایران در نزدیکی شهر قم می باشد و خبر وجود این سایت جدید غنی سازی اورانیوم در ایران، سه ماه بعد از مفقود شدن شهرام امیری منتشر و رسانه ای شد.

روزنامه انگلیسی ساندی تلگراف نیز در همان زمان به نقل از منابع آگاه اعلام کرد: “یک دانشمند ایرانی که شش ماه قبل در عربستان سعودی ناپدید شده، بعضی از اسرار منتشر نشده برنامه اتمی جمهوری اسلامی را در اختیار بازرسان آژانس اتمی سازمان ملل قرار داده است.”

روزنامه ساندی تایمز ـ دیگر روزنامه انگلیسی ـ اما روایت پناهندگی امیری را این گونه روایت می کند: “سازمان سیا سال گذشته پس از سفر امیری به فرانکفورت (در ارتباط با کارهای تحقیقاتی اش)، از طریق یک بازرگان آلمانی (واسطه) با وی ارتباطی برقرار نمود و کمی بعد که امیری برای کمک به نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی به وینِ اتریش سفر کرده بود، تماس نهایی برقرار گردید. امیری چندی بعد به زیارت مکه رفت و از آن زمان تاکنون دیده نشده است.”

اما مقامات جمهوری اسلامی اساسا حضور امیری در برنامه هسته ای را تکذیب کرده اند. علی اکبر صالحی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، در گفتگو با خبرگزاری فارس در پاسخ به سئوالی در مورد شهرام امیری گفته بود: “بنده اعلام می‌کنم حتی نمی‌دانم آقای امیری چه کسی است.”

شبکه تلویزیونی ABC نیز اعلام کرده بود که ناپدیدشدن شهرام امیری بخشی از عملیات بلندمدت سیا برای پناهنده شدن او بوده است.  سیا در ایران از طریق یک واسطۀ خاص به شهرام امیری نزدیک شده و به او پیشنهاد اقامت در آمریکا را داده بود.

 این شبکه تلویزیونی همچنین اضافه کرده است که از زمان پناهندگی امیری به آمریکا، سازمان سیا به صورت گسترده‌ای از او اطلاعات خواسته و امیری نیز کمک کرده است تا ارزیابی‌های اطلاعاتی آمریکا درباره برنامه هسته‌ایِ جمهوری اسلامی تقویت شود.