برخی مطالب مندرج در برخی نشریات که بسیار هم سعی می کنند آن مطلب، مقاله ای کاملا کارشناسی جلوه کند، گاهی اوقات چنان غیر علمی و آشفته به تحریر در می آیند که نه تنها اهالی فن و کارشناسان را، که افراد مبتدی چون من را نیز به خنده وا میدارد. البته هر نشریه ای حق دارد در مورد هر مساله ای بحث کند و نظر منتشرکند و اهل نظر هم حق دارند که آن نظر را به نقد کشند و این یکی از اصول و فلسفه های وجودی مطبوعات است. اما مساله بعد دیگری نیز دارد ؛ وقتی مطلب مورد نظر در روزنامه ای چون جمهوری اسلامی چاپ شده باشد که در افکار عمومی، تریبون و منتشرکننده عقاید و نظرات گروهی از بزرگان نظام محسوب می شود، و وقتی نتایج و پیام های این گونه نوشته ها - که اگر چه بیشتر سنت و روش کیهان است و من هم مطلب را که بدون لوگو دیدم فکر کردم از آن دست تعیین تکلیف های کیهان برای کل جهان است - خارج از قاعده بی پایه باشند، مساله قدری متفاوت می شود. چرا که در واقع این مطالب باعث می شوند که سیاست ها و گفتار رسمی مملکتی، توسط خود رسانه های رسمی مبین این سیاست ها، به تمسخرگرفته شوند.
از این همه مقدمه بگذریم. موضوعی که محرک این قلم شد، مقاله روزنامه جمهوری اسلامی سه شنبه بود (البته در کیهان همانروز بسیار مفصل تر، حقوقی تر! و مستدل تر به قضیه پرداخته شد) که با استفاده از مقدمه ای حقوقی، به نتایجی سیاسی دست یافته بود. البته دنیای علوم انسانی دنیای فرضیات و نظریات است. اما هنگامی که برای پیگیری یک موضوع به استفاده از مفاهیم علم حقوق می پردازیم، ناچاریم همه سازو کار و لوازم آن را نیز قبول کنیم. نمی توانیم در بخشی از مشکل و موردمان قایل به استفاده از ابزارهای حقوقی باشیم و در بخشی نه. به این دو جمله مذکور در مقاله دقت کنید:
۱- قراربود در مذاکرات بغداد، هیات ایرانی به آمریکا به عنوان متهم تفهیم اتهام کند. و وظایف اشغالگران را به هیات آمریکایی گوشزد کند.
۲- آمریکا نه تنها حاضرنیست در جایگاه متهم قرار گیرد، بلکه خود را قاضی و طرف مقابل خود را متهم می داند.
چند سوال:
۱- عوام ملت هم می دانند که دادستان به متهمی که علیه وی شکایت شده تفهیم اتهام می کند و برایش کیفر خواست صادر می کند. در اینجا دادستان از نظر مقاله، هیات ایرانی است. جرم و مجنی علیه هم که مشخص است. اما : رئیس دادگاه و قاضی کیست؟ شاکی پرونده چه کسی است؟
۲- با توجه به اینکه (براساس نوشته مقاله) ایران، آمریکارا به دلیل ادامه اشغال عراق مسئول ناامنی ها و حمایت از تروریست ها می داند و آمریکا، ایران رابه دخالت در ناامنی های عراق متهم می کند، پس در اینجا مجنی علیه کاملا مشخص است: عراق. آیا هیچ شکواییه ویا حداقل دادخواستی در این زمینه با ذکر متشاکی و جرام واقع شده و در خواست تعقیب متهم- که ماهم خیلی مایلیم ازدولت عراق نامش را بشنویم - داده شده است؟
۳- چون معمولا دادستان به معنای نماینده وجدان و افکار عمومی محسوب می شود، آیا دولت عراق - به عنوان نماینده قانونی ملتش - چنین حکمی برای دادستانی هیات ایرانی صادر کرده است؟
۴- این جمله آقای رئیس جمهور را هم به موازات قضیه به می آوریم که هفته قبل در اصفهان بر زبان آوردند که آمریکاییها ۴۰ بار از ما درخواست مذاکره کردند، تا آخر و آنهم با درخواست کتبی پذیرفتیم با ایشان مذاکره کنیم. چطور متهم یعنی آمریکا - فارغ از اینکه اصلا سابقه دارد متهمی آنهم به بد سابقگی آمریکا خود با اصرار خواستار تفهیم اتهام به خود باشد - با این همه اصرار برای تفهیم اتهام به خود، آنگاه ناگهان در جایگاه شاکی قرار می گرفته است؟
۵- اگرپیگیری مساله ناامنی ها و اقدامات تروریستی واقع شده در عراق، دارای جنبه کیفری از نظر دادرسی هستند، که هستند، عدم خروج اشغالگران ازآن کشور، واجد جنبه حقوقی است. سوال این است که چرا دولت عراق دادخواستی و یا حداقل درخواستی ساده در این زمینه نمی دهد تا اشغالگران زحمت کم کرده و زحمت ما نیز کم کنند که چون از نظر آیین دادرسی سمتی در پرونده نداریم - و صد البته از نظر سیاسی و روابط بین الملل داریم و نه البته ذیحق تر از خود عراقی ها به حقوقشان - مجبوریم به ساز و کارهای سیاسی متوسل شده و به نیابت از عراقیها خواستار خروج اشغالگران از کشورشان شویم؟
نهایت آنکه، اینکه وقتی از اصطلاعات و ساز و کار حقوقی استفاده می کنیم باید بدانیم که این حق برای همه طرفهای درگیر دربازی قدرت محفوظ است؛ طرف آمریکایی نیز به ما اتهام دخالت می زند و حق طبیعی ما هم این است از خود دفاع کنیم. حال سوال این است که با استناد به چه ماده آیین دادرسی و به دلیل این که متهم اتهامات خود را قبول ندارد و همزمان از ما شاکی شده و قاضی هم می خواهد بشود، می توانیم رسیدگی را متوقف، دادگاه را تعطیل و پرونده را مختومه اعلام کنیم، و زود گریز به سیاست بزنیم که “مذاکره با آمریکا حتی در موضوع خاص عراق یک اقدام دقیق و حساب شده نیست و به همین دلیل بهتر است این مذاکرات ادامه پیدانکند”؟