گفتگوی اعتمادملی با آقای بایزید مردوخی دبیر سابق هیات امنای حساب ذخیره ارزی که در دولت فعلی تبدیل به صندوقی شد که دولت گاه با مجوز و گاه بی مجوز از آن برداشت ها کرده حول موضوعی است که روز دوشنبه عبدالرضا ثروتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس آن را فاش کرد و گفت موجودی حساب هفت میلیارد دلا‌ر اعلا‌م کرده است و این در حالی است که برخی از کارشناسان و اعضای هیات امنای سابق حساب ذخیره ارزی است در حالی که با توجه به افزایش درآمدهای نفتی کشور باید بیش از 120 میلیارد دلا‌ر وحتی 150 میلیارد دلا‌ر باشد
متن گفتگو را بخوانید:
با توجه به افزایش درآمدهای نفتی طی ماه‌های اخیر آیا رقم 7 میلیارد دلا‌ر می‌تواند توجیهی داشته باشد؟
وقتی حساب ذخیره ارزی در سال 79 ایجاد شد، اصل ایجاد آن بر شفافیت بود و قرار بود موجودی این حساب و روش عملکرد آن در اختیار رسانه‌ها گذاشته شود. در این میان با وجود اینکه مقررات عوض نشده اما در عمل برخی از اصول حساب عوض شده است، از جمله بحث اطلا‌ع‌رسانی و اعلا‌م موجودی آن.
یک طرف وضعیت حساب روشن است و همه می‌دانند اعضای اوپک چقدر از محل صادرات نفت درآمد داشته‌‌اند و این رقم را نمی‌توان محرمانه دانست و طبیعی است که هموطنان ما نیز از طریق اطلا‌عات خبرگزاری‌های جهانی از میزان این درآمدهای اعضای اوپک که ایران هم جزو آن است خبر داشته باشند.
حال موضوع این است این در آمدها که عاید دولت می‌شود چگونه مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد؟
چند ماخذ اطلا‌عاتی وجود دارد؛ یک قانون برنامه پنج ساله که تعیین کرده است دولت چقدر می‌تواند از درآمدهای نفت را برای امور جاری و عمرانی استفاده کند علا‌وه بر این یک بودجه سنواتی وجود دارد که در بودجه مشخص می‌کند دولت برای انجام خدمات خود در امور جاری و عمرانی چقدر مجوز دارد که از حساب ذخیره ارزی برداشت کند.
این اطلا‌عات و مجوزهای برداشت طبق قانون بودجه روشن و رسمی است، منتها دولت لوایحی را به مجلس می‌دهد و از مجلس مجوز می‌گیرد برای برداشت‌هایی خارج از این قوانین، همچون برداشت از حساب ذخیره ارزی برای واردات بنزین یا یک شرایط اضطراری دیگر که قانونگذار تصویب می‌کند و محرمانه نیست.
بر این اساس می‌شود نتیجه‌گیری کرد که بقیه درآمد نفت بدون مجوزهای قانون برنامه و بودجه و مصوبات بعدی مجلس است که این هم جمعش روشن است لذا هر کسی که علا‌قه‌مند باشد می‌تواند آنها را جمع کرده و از کل درآمدهای نفت کم کند و به موجودی حساب برسد.
این موجودی یک برداشت دیگر هم دارد و آن هم پرداخت به بخش خصوصی است که وام داده می‌شود و بانک مرکزی هم میزان وام‌های پرداخت‌شده را دارد و چون کار نیکویی است رقمش هم اعلا‌م می‌شود و این هم ماهیت محرمانه ندارد. پس بقیه می‌ماند موجودی حساب بنابراین طبق این اطلا‌عات موجودی حساب ذخیره ارزی رقم محرمانه‌ای نیست و اعلا‌م کردن آن از طرف وزارت اقتصاد یا بانک مرکزی یا دستگاه‌های دیگر کاملا طبیعی و قابل اطلا‌ع‌رسانی است و وظیفه این دستگاه‌ها است که این را اعلا‌م کنند.
اما در این میان در مورد گفته‌های نماینده مجلس مبنی بر اینکه نماینده بانک مرکزی رقم موجودی را به طور شفاهی7 میلیارد دلا‌ر اعلا‌م کرده است، باید گفت: این نوع نقل‌قول‌ها به صورت شفاهی نمی‌تواند ماخذ هیچ‌گونه داوری باشد.
البته با توجه به اینکه طی یک‌سال‌ونیم اخیر موجودی حساب از سوی دولت اعلا‌م نشده و نمایندگان مجلس هم از اینکه دولت اعلا‌م موجودی حساب را محرمانه نگه داشته و رقم آن را به صورت مکتوب اعلا‌م نمی‌کند، ابراز نارضایتی کرده و هر ازچندگاهی اظهار می‌کنند که دولت تاکنون هیچ گزارش مکتوبی از وضعیت حساب و موجودی آن ارائه نکرده است، به نظر می‌رسد اعلا‌م ارقامی که از سوی برخی مراجع مطلع به گوش می‌رسد تنها راه استناد باشد.
معتقدم که ارقام شفاهی نمی‌تواند مستند باشد و براساس آن اگر نمایندگان مجلس می‌خواهند موجودی حساب را دولت به طور دوره‌ای اعلا‌م کرده و شفاف عمل کند، باید یک سطر مبنی بر الزام دولت به اعلا‌م موجودی حساب ذخیره ارزی در قالب قانون تصویب شود که در راستای آن دولت مجبور است بر طبق قانون موجودی حساب را به طور مکتوب اعلا‌م کند.
بنابر اظهارات مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت درآمد پنج‌ماهه کشور از محل فروش نفت 43 میلیارد دلا‌ر بوده است که براین اساس 7 میلیارد دلا‌ر با توجه به درآمدهای سال گذشته کشور از صادرات نفت و نیز درآمدهای پنج‌ماهه ابتدای سال رقمی ناچیز به نظر می‌رسد، آیا از نظر شما اینطور نیست؟
باید توجه داشت که دولت نمی‌تواند بدون مجوز مجلس از حساب ذخیره ارزی برداشت کند، چرا که قانونی نیست اما با توجه به این امر نمایندگان مجلس می‌توانند با مقامات مسوول در این بخش همچون وزیر اقتصاد و دارایی یا رئیس کل بانک مرکزی و… صحبت کنند تا مشخص شود که برداشت‌های دولت از حساب ذخیره ارزی تاکنون چقدر بوده و براساس کدام مجوزها این ارقام برداشت شده است.
با این وجود موجودی حساب ذخیره ارزی باید چه میزان باشد؟ شما قبلا اعلا‌م کرده بودید که با توجه به درآمدهای نفتی حداقل باید 120 میلیارد دلا‌ر باشد.
وضعیت حساب، برداشت‌ها و موجودی آن یک جدول است که ماهانه بانک مرکزی تهیه می‌کرد و اعلا‌م می‌کرد که موجودی حساب چقدر بوده و دولت چه میزان از این رقم را برداشت کرده است تا براساس آن هر کس به زعم خودش شایعه‌پراکنی نکند.
درست است که باید حداقل 120 میلیارد دلا‌ر باشد و حتی برخی از 150 میلیارد دلا‌ر نیز خبر می‌دهند اما اینها قابل استناد نیست و تخمین کارشناسان هم گمراه‌کننده است، دولت باید ملزم شود موجودی را به طور مکتوب گزارش کند.
منبع: اعتماد ملی