براساس یافته‌های پژوهش گسترده سازمان بهزیستی درباره کودکان کار و خیابان، کودکان ۱۰ساله بیشترین تعداد کودکان خیابانی را تشکیل می‌دهند. میانگین درآمد این کودکان ۲۳هزارتومان در روز است. ۳/۱۷درصد کودکان خیابانی حداقل یک‌بار در عمر مصرف الکل داشته‌اند. ۲۳درصد این کودکان حداقل یک‌بار مواد، الکل یا سیگار مصرف کرده‌اند و۹/۶درصد این کودکان در شش‌ماه اخیر مصرف داشته‌اند. ۲۱درصد کودکان تجربه رابطه جنسی داشته‌اند. میانگین سن شروع روابط جنسی در دختران ۵/۱۲سال و در پسران ۷/۱۳سال است و ۴/۵درصد این کودکان آزار جنسی را گزارش کرده‌اند. سازمان بهزیستی در طول سال، پنج‌هزار کودک را جمع‌آوری می‌کند و این پژوهش نتایج طرح سنجش رفتارهای پرخطر در کودکان کار و خیابان است که از سال ۹۱ کلید خورده.
سن ورود کودکان به خیابان چهار تا ۱۸سالگی بوده است. میانگین سن ورود به خیابان سه تا ۱۰سال بوده و کودکان ۱۰ساله بیشترین تعداد کودکان خیابانی را تشکیل می‌دهند. بیشتر کودکان خیابانی به کارهای متعارف به‌ویژه دستفروشی (۲/۷۳درصد)، باربری و پادویی (۶/۸درصد) و نوازندگی (۶/۴درصد) یا نیمه‌متعارف زباله‌گردی و جمع‌آوری ضایعات نان (۶/۹درصد) و تکدی‌گری (۷/۵درصد) مشغولند و تعداد بسیار اندکی از کودکان (دودرصد) تنها به مشاغل غیرمتعارف شامل تن‌فروشی، خریدوفروش مواد و جیب‌بری می‌پردازند.
مشاغل نیمه‌متعارف (زباله‌گردی و تکدی‌گری) در پسران و کودکان افغان به شکل معناداری بالاتر از کودکان ایرانی است (۸/۸درصد در مقابل ۸/۳درصد). در کودکان ایرانی کولی نیز تکدی‌گری به شکل معناداری بیش از سایر کودکان ایرانی است (۴/۱۱درصد) در مقابل (۶/۱درصد). تعداد اندکی از کودکان (۹درصد) در کنار کار خیابانی کارهای غیرمتعارف شامل تن‌فروشی و خریدوفروش مواد نیز انجام می‌دهند. بیشترین فراوانی محل کار و کودکان خیابانی در تهران مناطق ۲ (۵/۲۴درصد)، ۱۲ (۱۸درصد) و یک (۱/۱۱درصد) است.
بالاترین سهم متعلق به کودکانی است که بین ساعات ۱۳ تا ۱۴ در خیابان هستند (۳/۱۶درصد)، اما ۱/۱۳درصد کودکان خیابانی کل روز (از ۸ صبح تا ۲۳) را در خیابانند.
میانگین درآمد این کودکان از مشاغل ذکرشده به‌عنوان کار اول ۲۳هزارو۴۸۸تومان در روز است که از حداقل روزانه دوهزارتومان تا حداکثر ۵۰هزارتومان نیز تغییر می‌کند. بیشتر کودکان تمام یا بخشی از درآمد خود را به خانواده می‌دهند (۷۹درصد). آنها علت کارکردن خود را تامین معاش خانواده می‌دانند به‌خصوص در میان کودکان افغان این دلیل به شکل معناداری بیشتر از سایر کودکان است. همچنین در میان ایرانیان کولی کارکردن و کسب درآمد عمدتا وظیفه کودکان خانواده است. کودکان خیابانی به شکل روزمره، مجموعه‌ای از آسیب‌های روانی و اجتماعی را در خیابان تجربه می‌کنند. مطالعه کمی نشان می‌دهد که ۲/۴۰درصد کودکان تحمل سرما و گرما، ۹/۳۴درصد توقیف اجناس، ۲/۳۳درصد تصادف با ماشین و ۷/۲۶درصد مریض‌شدن را ذکر کرده‌اند. در میان انواع تجارب کودکان، خشونت از سوی مردم، همسالان و ماموران یک تجربه رایج در زندگی کودکان خیابانی است. یافته‌های کمی مطالعه نشان می‌دهد که ۴/۲۷درصد کودکان اهانت و کتک‌خوردن از ماموران، ۶/۲۶درصد کتک‌خوردن از همسالان، ۲/۱۶درصد اهانت و کتک‌خوردن از مردم، ۵/۸درصد خفت‌شدن و ۴/۵درصد آزار جنسی را گزارش کرده‌اند.
دخترها بیشتر از پسرها در خیابان مریض شده‌اند (۴/۳۲درصد در مقابل ۵/۲۱درصد) و تصادف کرده‌اند. (۳/۴۹ درصد در مقابل ۲/۲۹درصد) و سابقه آزاردیدگی جنسی (۷/۱۲درصد در مقابل ۷۵/۲درصد) و کتک‌خوردن و اهانت از طرف مردم (۸/۲۶ درصد در مقابل ۸/۱۱درصد) را گزارش کرده‌اند. اما توقیف اجناس پسران بیشتر از دختران (۶/۶۵درصد در مقابل ۹/۴۷درصد) است.
در شش ماه قبل از مطالعه، ۴/۴۸درصد کودکان اظهار کرده‌اند که توسط شهرداری و ۸/۱۲درصد توسط نیروهای انتظامی در خیابان دستگیر شده‌اند. کودکان ایرانی بیش از کودکان غیرایرانی و بزرگ‌ترها (۱۵ تا ۱۸ سال) بیش از کوچکترها (۱۰ تا ۱۴سال) دستگیر شده‌اند.
یافته‌های مصرف مواد
کودکان خیابانی در مقایسه با جمعیت عمومی، مصرف الکل بالاتری دارند و مصرف مواد آنها نیز بالا و احتمالا بالاتر از جمعیت عمومی زیر ۱۸ سال است. براساس یافته‌های کمی این مطالعه، ۳/۱۷درصد کودکان خیابانی حداقل یک‌بار در عمر مصرف الکل داشته‌اند. مصرف شش‌ماه اخیر الکل در کودکان خیابانی ۰۷/۱۱درصد است و در حدود هفت‌درصد کودکان خیابانی هر روز الکل مصرف می‌کنند.
نتایج مطالعه حاضر نشان می‌دهد ۹/۶درصد کودکان خیابانی یک‌بار مصرف یکی از مواد مخدر را (با یا بدون الکل) داشته‌اند. مصرف حداقل یک‌بار مواد، الکل و سیگار در جمعیت کودکان خیابانی ۲۳درصد و مصرف شش ماه اخیر مواد در کودکان خیابانی ۹/۶درصد است. دخترها از حیث مصرف الکل و سیگار تفاوت معناداری با پسران ندارند. اما پسران به‌طور معناداری بیش از دختران در خطر مصرف مواد هستند.
مصرف سیگار و الکل در کودکان ایرانی به‌طور معناداری بیش از کودکان افغان است. اما از حیث مصرف مواد تفاوت معناداری میان دو گروه نیست.
سن شروع مصرف مواد در کودکان خیابانی پایین است به‌طوری‌که در حدود ۵۶درصد کودکان مصرف مواد را قبل از ۱۴سالگی شروع کرده‌اند. در عین حال مصرف سیگار، الکل و مواد در کودکان خیابانی بزرگ‌تر (۱۵ تا ۱۸سال) به شکل معناداری بالاتر از کوچک‌ترهاست. بسیاری از کودکان مصرف‌کننده در مطالعه حاضر دارای خانواده معتاد (عمدتا پدر معتاد) هستند و ۸/۴۳درصد کودکان، داشتن پدر معتاد و ۹/۳۶درصد، دوستان نزدیک معتاد را گزارش کرده‌اند.
یافته‌های روابط جنسی
کودکان خیابانی به‌دلیل شرایط و روش زندگی خانواده از سنین پایین با روابط جنسی آشنا شده و آن را تجربه می‌کنند. سن شروع رابطه جنسی در کودکان خیابانی پایین است. میانگین سن شروع روابط جنسی در دختران ۵/۱۲سال و در پسران ۷/۱۳سال است.
بیشتر کودکان خیابانی (۸/۷۶درصد) شب‌ها در خانه خود یا بستگان می‌خوابند و از حمایت خانوادگی نسبی برخوردارند. اما ۲۱درصد کودکان که محل خواب آنها خانه مشترک با دوستان است یا به‌تنهایی در خیابان، مراکز حمایتی یا در محل کار می‌خوابند، فاقد مراقبت خانوادگی هستند.
در حدود یک‌سوم کودکان خیابانی تهران (۳۱درصد) سابقه ترک خانه را گزارش کرده‌اند که تاییدکننده وجود مشکلات در خانواده است. میان دختران و پسران و گروه‌های سنی مختلف تفاوتی از حیث ترک خانه دیده نشده اما ترک خانه توسط کودکان ایرانی (۹/۳۶درصد) به شکل معناداری بالاتر از کودکان افغان (۴/۲۱درصد) است. ۹/۲۳درصد کودکان سابقه آزار جسمی در خانواده را گزارش کرده‌اند. خانواده‌های کودکان خیابانی وضعیت اقتصادی مطلوبی ندارند. بیکاری و مشاغل کم‌درآمد پدران، مشارکت ضعیف مادران در درآمد خانواده و جمعیت زیاد خانواده، مهم‌ترین علل وضعیت نامطلوب اقتصادی خانواده‌های کودکان خیابانی است. شرایط نامطلوب اقتصادی، فرهنگی و حقوقی افغان‌ها در ایران نیز سبب کار کودکان افغان در خیابان می‌شود. نداشتن کارت اقامت در مورد بسیاری از افغان‌ها، عدم امکان کار رسمی و کسب درآمد کافی، دسترسی سخت کودکان به آموزش رسمی و نیاز خانواده به درآمد کودکان، برخی عواملی هستند که به کار کودکان افغان در ایران منجر می‌شوند.
منبع: شرق، ۱۴ دی