روز دوشنبه حسن روحانی رئیسجمهور منتخب ایران طرحی کلی از وضعیت وخیم اقتصاد کشورش ارائه داد. او متهم خوبی دارد: محمود احمدینژاد و دولت شکستخوردهاش. این موضوع میتوانست صرفا تلاش روحانی برای مخدوش کردن چهره دولت قبلی و جلب حمایت برای دولت جدید خودش باشد؛ اما وضعیت اقتصادی دقیقا به همان بدی است که او توصیف کرده و محمود احمدینژاد هم تقریبا هیچ تلاشی برای احیای آن نکرده است. با این حال به نظر میرسد انتخاب روحانی اطمینانبخش باشد، چرا که او وعده داده برنامههای اشتباه احمدینژاد را دنبال نکند و به نظر میرسد احتمالا بخواهد اقداماتی جهت عادیسازی روابط ایران و آمریکا انجام دهد.
بسیاری از مشکلات اقتصادی ایران ناشی از تحریمهای اتحادیه اروپا و آمریکا بر سر برنامه هستهای ایران است. با اینکه این برنامه در خاورمیانه به کسی آزاری نرسانده اما کشورهای غربی میگویند هدف ایران ساخت سلاح کشتار جمعی است. بخصوص بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل نگرانی خود را از وضعیت هستهای ایران ابراز کرده و آن را تهدیدی علیه موجودیت اسرائیل دانسته و از اوباما خواسته است تحریمها را شدت بخشد.
با وجود این، روحانی که بسیار معتدلتر است ممکن است بتواند مشکل هستهای ایران را با آمریکا حل کند. روز دوشنبه 29 تن از مقامات پیشین دولت آمریکا به اوباما نامه نوشته و از او خواستهاند که با توجه به علامتهای روحانی مبتنی بر تمایل برای مذاکرات دوجانبه، مشکل روابط را با او حل کند. این موضوع میتواند بسیاری از مشکلات اقتصادی ایران را با برداشته شدن تحریمها حل کند.
اما نمیتوان ندانمکاریهای احمدینژاد را در طول دوران ریاستجمهوریش نادیده گرفت. او ادعا دارد که صدها هزار شغل ایجاد کرده، در صورتیکه گروه روحانی کشف کردهاند که سالانه تنها 14 هزار شغل ایجاد شده است. روحانی همچنین عنوان کرده که تا چهار سال آینده حدود 4.5 میلیون شهروند دانشگاهرفته بیکار خواهند بود.
دو بیماری وخیم اقتصاد ایران، تورم و انقباض بیسابقه است که از زمان جنگ این کشور با عراق سابقه نداشته است. احمدینژاد نرخ تورم کشور را رسما 32 درصد اعلام کرده اما گروه روحانی این رقم را 42 درصد میدانند. بانک مرکزی نیز تصمیم گرفت ارزش رسمی پول رایج کشور را رسما نصف کند، به این معنی که دلار رسما به جای 12260 ریال سابق، 24500 ریال خریداری میشود. اما نرخ تورم توانسته به دولت کمک کند تا بدهیهای بانکی خود را بپردازد.
عجیبترین بخش این وضعیت این است که رهبر ایران آیتالله خامنهای و حسین شریعتمداری سردبیر روزنامه کیهان هر دو قبلا از احمدینژاد دفاع کرده بودند. اما خامنهای علنا دولت احمدینژاد را فاسد و نالایق خوانده و کیهان اخیرا رئیسجمهور را به سوءمدیریت اقتصادی متهم کرده است. تحلیلگران میگویند این نتیجه مستقیم جریانات پشتپرده است.
با اینکه احمدینژاد اقتصاد ایران را به ورطه نابودی کشانده و تولید ناخالص ملی را به شدت کاهش داده است، دولت روحانی وعدههایی داده که اقتصاد را تغییر دهد. تلاشهای احتمالی روحانی برای مذاکره با غرب بر سر تحریمهای ایران میتواند اقتصاد این کشور را زیر و رو کند، اما او خود گفته است که «کارهای بسیاری لازم است انجام شود.»
منبع: پالسی مایک، 19 ژوئیه 2013