نگاهی دیگر/ هنر سبز - فاطمه زمردیان: جنبش سبز، به زور اسلحه از خیابان‌های ایران جمع شد. هرچند در قالب‌های دیگر، همچنان به حیات خود ادامه می‌دهد. هنر و فرهنگ، یکی از بارزترین نمادهای این حضور است و اعتراض، بخشی جدا ناشدنی از خلق هنری و فرهنگی است. در این مطلب، نگاهی گذرا داریم به آثار هنری خلق شده پس از شکل‌گیری جنبش سبز.
شال‌های سبز در جشنواره‌های سینمایی
انتخاب رنگ سبز، از یک سو ریشه‌های مذهبی داشت، از سویی دیگر توانست با سرعت تمام، طرفدارهای میرحسین موسوی را در قالب یک نشان ساده ، در کنار یکدیگر قرار دهد.
کمااینکه هنرمندان ایرانی، در همان زمان، از این الگو آشکارا استفاده کردند. در اولین روزهای جنبش سبز، هنرمندان سینمایی ایرانی، با شال‌های سبز در جشنواره‌های فیلم اروپایی حاضر شدند. مانند حضور بهمن قبادی و حنا مخملباف در جشنواره فیلم سن‌سباستین با شال سبز.
جعفر پناهی هم با شال سبز در جشنواره مونترال حاضر شده بود. یکی از آخرین حضورهای بین‌المللی او، قبل از آنکه برای ۲۰ سال، اجازه ساخت هیچ اثری سینمایی را نداشته باشد. هرچند در کنار چنین رفتارهای نمادین، جنبش سبز در شکل‌های مختلف هنری، توانست خود را نشان تماشاگر و خواننده خود بدهد.
سینمای سبز
حنا مخملباف در جشنواره فیلم سن‌سباستین، با فیلم “روزهای سبز” حاضر شده بود. یکی از اولین فیلم‌های مستند داستانی که با موضوع جنبش سبز عرضه شده بود و تبدیل به مهم‌ترین فیلم عرضه شده در این موضوع تاکنون شد.
کمی بعد، شبکه تلویزیونی اچ‌بی‌او، یکی از مهم‌ترین مستندهای ساخت خارج از ایران را با عنوان “برای ندا” منتشر کرد. مستندی متمرکز بر درگذشت ندا آقا سلطان که در آن چهره‌های برجسته هنری، حاضر شده بودند. این مستند را می‌شود به زبان انگلیسی در یوتیوب تماشا کرد.
فارغ از ساخت اثری سینمایی که نیازمند حمایت‌های مختلف، از جمله بودجه‌ای کلان برای ساخته شدن هر اثری است، جنبش سبز بیشتر در قالب ویدئوکلیپ‌ها خود را در مقابل چشمان تماشاگر قرار داده است. کافی است کلمه جنبش سبز را در سایتی مانند یوتیوب، جستجو کرد تا به مجموعه‌ای از این کلیپ‌ها رسید.
همچنین می‌توانید مجموعه‌ای کامل از معرفی فیلم‌های جنبش سبز را در مطلبی که پیش از این در “هنر روز” منتشر شده ببینید.
موسیقی سبز
موسیقی جنبش سبز، توانسته است متمرکز، جمع‌آوری و عرضه شود. موسیقی اعتراضی در ایران پس از شکل گیری جنبش سبز، بیش از آنکه وابسته به چهره‌های برجسته موسیقی کلاسیک و پاپ باشد، صدای مردمی است از خواننده‌های کمتر شناخته شده و ناآشنا.
نمونه‌ای از این موسیقی‌ها را می‌توان در وبلاگ “موزیک بلاگ جنبش سبز” دید. وب‌سایت “هنر انقلابی: سرودهای جنبش مردمی ایران” هم مجموعه‌ای از ترانه‌های انقلابی را جمع‌آوری کرده است که شامل بر ترانه‌هایی با موضوع جنبش سبز می‌شود.
این لینک در وبلاگ “ترانه‌های سبز” و این لینک در وبلاگ “آق بهمن” هم نمونه‌ای دیگر از جمع‌آوری موسیقی مرتبط به جنبش سبز در فضای اینترنت است. در این مجموعه‌ها، می‌توان در میان نام‌های ناآشنا، سرودهایی از گروه زدبازی و سیاوش قمیشی را دید.
صفحه “ترانه‌های سبز” هم در فیس‌بوک، در کنار دیگر مطالب، موضوع موسیقی و ترانه اعتراضی را دنبال می‌کند.
مهم‌ترین موسیقی در میان خوانندگان جهانی را هم کریس د برگ برای ندا آقا سلطان خواند. نگاهی به این ترانه و دیگر ترانه‌ها را در این لینک بخوانید.
ادبیات سبز
ادبیات جنبش سبز، اول از هر چیزی، در قالب شعر خود را نشان خواننده داد. تصویر غرق در خون ندا آقا سلطان، یکی از اولین تصویرهایی بود که خود را به این گروه از شعرها، باز کرد. نمونه‌هایی از شعر شاعرانی چون شمس لنگرودی، حافظ موسوی و شهاب مقربین با موضوع درگذشت ندا آقا سلطان را می‌توانید در این لینک بخوانید.
هرچند ندا آقا سلطان، تنها سوژه شعر جنبش سبز نبود. گستره جنبش سبز، توانست به نام‌ها و شعرها و روایت‌های مختلفی برسد. مانند این نمونه از آثار شاعرانی چون سیمین بهبهانی، امین انصاری، یغما گلرویی، سیدمهدی موسوی و شاهین نجفی در این لینک.
نمونه‌ای از داستان‌های مرتبط به جنبش سبز را می‌توان در وب‌سایت جرس خواند. مروری بر ادبیات جنبش سبز نوشته مجید محمدی را هم در این لینک بخوانید. مجموعه‌ای متمرکز از داستان و شعر جنبش سبز را هم می‌توان در این لینک خواند.
همچنین می‌توانید بخشی از رمان “شکار” نوشته امین انضاری را که پیش از این در “هنر روز” منتشر شده در اینجا بخوانید. این رمان که برای گرفتن مجوز نشر به ارشاد نرفت و توسط انتشارات گردون در آلمان منتشر شد، راوی داستانی استعاری از وضعیت جاری کشور در روزگار پس از انتخابات ریاست جمهوری 88 است.
دیگر آثار هنری
تنها سایت متمرکز در موضوع هنر جنبش سبز، با همین عنوان، دو سالی است که به جمع‌آوری و بازنشر آثار مرتبط به جنبش سبز مشغول است. این سایت، روزشمار کاملی هم از روزهای جنبش سبز، منتشر کرده است. اگر بر روی عنوان‌های روزها کلیک بکنید، می‌توانید به آثار عرضه شده در موضوع این روز برسید.
همین‌طور در بخش جست‌وجوی این سایت می‌توان با تمرکز بر موضوع‌های عرضه شده، آثار مرتبط را تماشا کرد. مثلاً می‌توان کاریکاتور را انتخاب کرد و به این دسته از آثار رسید. یا موضوع‌هایی دیگر مانند نقاشی، نقاشی دیجیتال، دیوارنویسی و گرافیتی و دیگر موضوع‌ها رسید.
همچنین در بخش “هنر ضدجنبش” می‌توان آثار حکومتی را مشاهده کرد که در مقابله با هنر جنبش سبز، عرضه و منتشر شده‌اند. هرچند با وجود بودجه‌های گسترده دولتی، حضور آثار ضدجنبش در مقابل آثار جنبش، چندان بالا نیست. چون این آثار بیشتر از هر چیزی، از طریق شبکه‌های اجتماعی پخش می‌شوند و شبکه‌های اجتماعی، برای مخاطب حکومتی، حرام، ممنوع و فیلترشده درنظر گرفته شده‌اند.
