فسادهای گسترده و شان جمهوری اسلامی

نویسنده
جلال یعقوبی

» بحران ناکارآمدی حکومت ایران

حجت‌الاسلام سیدعلی خمینی، یکی دیگر از اعضای خانواده آیت الله خمینی، طی یک سخنرانی عمومی در کرمانشاه اعلام کرد فسادهای گسترده‌ موجود در شان نظام جمهوری اسلامی نیست.

به گزارش خبرگزاری ایلنا، سیدعلی خمینی تاکید کرد: “امروزه بسیاری از مردم ایران از وضعیت نابسامان اقتصادی، فساد و بیکاری در کشور ناراضی هستند. فسادهای هزاران میلیاردی در شان نظام جمهوری اسلامی نیست و هیچ یک از ملت ایران از این وضعیت راضی نیستند.” او اضافه کرد: “در سالیان گذشته کسی جرات نمی‌کرد که حتی هزار تومان را جابجا کند؛ متاسفانه امروز وضعیت مملکت به جایی رسیده است که هزار میلیارد تومان برای برخی از مسئولان و افراد عددی حساب نمی‌شود.” سیدعلی خمینی البته در سخنان خود تلاش کرد حساب پدربزرگ خودش و سیدعلی خامنه‌ای را از دیگر “مسئولان فاسد” جمهوری اسلامی جدا کند. او تاکید کرد: “هم امام راحل و هم مقام معظم رهبری تاکید فراوانی بر ساده زیستی در زندگی مسئولان دارند و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بارها تاکید کرده‌اند که مسئولان نباید زندگی بالاتر از سطح مردم داشته باشند.” البته جدا کردن حساب خامنه‌ای از همه مشکلات موجود در کشور رویه‌ای عادی است که همه بازیگران سیاسی در ایران متعهد به انجام آن هستند، با اینهمه از آنجا که سیدعلی خمینی معمولا در صحنه عمومی ظاهر نمی‌شود، انتشار انتقادات او از وضعیت فسادهای گسترده در نظام، مورد توجه رسانه‌های داخلی قرار گرفته است.

در ایران، تقریبا روزی نیست که خبر فسادی کوچک یا بزرگ در گوشه‌ای از کشور رسانه ای نشود. همین چند روز پیش بود که وزیر نفت ایران از پرونده فساد دیگری در وزارت نفت خبر داد و با اشاره به ماجرای دکل نفتی گم‌شده که چندی پیش فاش شده بود، گفت: “پرونده دکل نفتی مذکور در ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی در حال پیگیری است؛ اما یک پرونده مفصل‌تر نفتی دیگر وجود دارد.” او خبر داد که در این مورد نامه‌ای به معاون اول روحانی ارسال شده است.

با اینهمه انتشار اخبار فساد در حکومت ایران چندان مورد پسند مقامات نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی نیست. خامنه‌ای و نزدیکان و متحدان او بارها از انتشار اخبار فساد گسترده که در واقع نشانه‌ای از ناکارآمدی حکومت و بی‌کفایتی مسئولانش محسوب می‌شود، انتقاد کرده‌اند. اما ظاهرا به دلیل گستردگی این فساد، پنهان کردن کامل اخبار آن ممکن نیست.

اوایل اردیبشت ماه گذشته سیدعلی خامنه‌ای در جمع گروهی از هواداران خود با انتقاد از آنچه که “حرف زدن‌های مکرر و بی‌عملی در مقابله با فساد” می‌نامید، گفته بود: “با دزد، دزد، گفتن، دزد از سرقت دست بر نمی‌دارد، باید جلوی او را گرفت.” او تاکید کرده بود: “مسئولان کشور، روزنامه نیستند که مدام راجع به فساد حرف بزنند، آنها باید وارد عمل شوند و جلوی فساد را به معنای واقعی کلمه بگیرند.”

او در آذرماه سال گذشته نیز همزمان با برگزاری “همایش ملّی ارتقای سلامت نظام اداری و مقابله با فساد”، طی پیامی به این مراسم نوشته بود: “نفس اهتمام آقایان به امر مبارزه با فساد را تحسین می‌کنم، لکن این سمینار و امثال آن بناست چه معجزه‌ای بکند؟ مگر وضعیت برای شما مسئولان سه قوه روشن نیست؟ با توجه به شرایط مناسب و امیدبخشی که از لحاظ همدلی و هماهنگی و همفکری بین مسئولان امر وجود دارد، چرا اقدام قاطع و اساسی انجام نمی‌گیرد که نتیجه را همه بطور ملموس مشاهده کنند. توقع من از آقایان محترم این است که چه با سمینار و چه بدون آن، تصمیمات قاطع و عملی بدون هرگونه ملاحظه‌ای بگیرند و اجرا کنند.”

خامنه‌ای البته هیچگاه توضیح نداده که خودش به عنوان موثرترین و قدرتمندترین فرد حکومت، بجز “دزد، دزد، گفتن” و سخنرانی در باره مضرات فساد، چه اقدام عملی جدی در این زمینه انجام داده است.

او در واقع در هر فسادی خواستار پنهان ماندن اخبار آن و کش‌ندادن ماجرا است. برای نمونه در ماجرای سه هزار بورسیه غیرقانونی که هم فساد اداری گسترده‌ای محسوب می‌شد و هم بخش بزرگی از اموال عمومی هزینه کسانی شده بود که صلاحیت آنرا نداشتند، به دفاع از بورسیه‌های بسیجی پرداخت و اعلام کرد که نیازی به افشای این مساله نبوده است.

جمله معروف او در توصیه به کش ندادن موضوع فساد هم در سال ۱۳۹۰ و در ماجرای اختلاس سه هزار میلیارد تومانی گفته شد که تا آن زمان بزرگترین فساد تاریخ ایران محسوب می‌شد. خامنه‌ای در یک سخنرانی عمومی، ابتدا مسئولیت خود در فساد گسترده جاری را نادیده گرفته و گفته بود: “چند سال قبل از این - نمیدانم حالا ده سال است یا بیشتر است - من توصیه‌های مؤکدی را راجع به مقابله‌ی با فساد اقتصادی به مسئولین کشور کردم؛ استقبال هم کردند؛ اما خب، اگر عمل می‌کردند، دیگر این فساد بانکی اخیر - که حالا همه روزنامه‌ها و همه‌ی دستگاه‌ها و همه‌ی ذهنها را پر کرده - پیش نمیآمد.” او سپس اضافه کرده بود: “خب، البته خبررسانی شد؛ مطبوعات، دیگران، کارهائی کردند، خبررسانی کردند، ایرادی ندارد؛ اما دیگر نباید قضیه را خیلی کش بدهند. بگذارید مسئولین کارشان را بکنند؛ عاقلانه، مدبرانه، قوی و با دقت قضایا را دنبال کنند. جنجال و هیاهو تا یک مقداری برای آگاهی‌ها لازم است؛ دیگر همین طور هی ادامه دادن -ـ بخصوص که اگر بعضیها هم بخواهند در این بین استفاده‌های دیگری از این مسائل بکنند -ـ هیچ مصلحت نیست.”

فساد بی‌سابقه در دوره محمود احمدی‌نژاد آنچنان گسترده بود که امکان پنهان کردن همه چیز وجود نداشت اما با انتشار مکرر اخبار فساد که هر بار ارقام آن نیز بالاتر می‌رفت، بحران ناکارآمدی حکومت آشکارتر می‌شد.

به همین دلیل تلاش شد تا آنچنان که سیدعلی خامنه‌ای نیز تاکید می‌کرد، از انتشار اخبار فساد جلوگیری شود. حجت‌الاسلام صادق لاریجانی، رئیس قوه قضائیه در مهرماه سال گذشته از انتشار مکرر اخبار فساد ابراز نگرانی کرده و گفته بود: “در فضایی که ما امروز در آن قرار داریم برخی فکر می‌کنند که بزرگ‌نمایی فساد کار خوبی است. برخی رسانه‌ها داد از فساد می‌زنند و معلوم نیست چه می‌خواهند بگویند. می‌خواهند به گردن دیگران بیاندازند، اشتباه می‌کنند چون کار غیرمنصفانه گریبانگیر خود آنها نیز خواهد شد. اینگونه اقدامات موجب ناامیدی مردم و حتی به امنیت ملی نیز مربوط می‌شود، این واقعا تخلف است و من به دادستان تهران دستور دادم که تمامی این موارد را رصد کند و در آنچه که خلاف قانون است، متخلفان را از هر مرتبه‌ای که باشند احضار کند.”

با اینهمه انتشار اخبار فساد نظام جمهوری اسلامی هیچگاه متوقف نشد.