ایالات متحده در پی جلوگیری از فعالیت شرکتهای خارجی در بخش انرژی درایران است. معذلک تحلیلگران می گویند تقصیر نابسامانی ها در سرمایه گذاری به گردن خود ایران است. آنها می توانند با کم کردن فشارهای بین المللی و با پیشنهاد معاملات آسانتر، سرمایه خارجی بیشتری را جذب کنند.
میکاییل هربرگ، یک مقام اجرایی اسبق در صنعت نفت که اکنون در اداره ملی تحقیقات آسیایی (یک مرکز مطالعاتی که توسط دولت ایالات متحده تاسیس شده) مشغول به کار است می گوید: “آنها خودشان به نفع ما، مانع از تردد کشتی ها می شوند.”
او می گوید آنچه که ایرانی ها برای عقد قرارداد به شرکتهای خارجی پیشنهاد می کنند “بسیار ناچیز بوده و به ریسک آن نمی ارزد”.
حتی شرکتهای چینی که مشتاق سرمایه گذاری در کشورهای پردردسری نظیر سودان بوده اند، به تدریج از انجام معاملات انرژی با ایران خودداری می کنند.
این شرایط نشان می دهد چگونه گاهی سیاست های تهران خود مانع ایستادگی آنها علیه تلاش های غرب برای توقف برنامه های هسته ای غیرمتعارف آنها می شود.
اقتصاد ایران با تکیه بر درآمد سرشار نفت و گاز، دچار کمبود سرمایه لازم برای جلوگیری از کاهش تولید نفت است.
این کمبودها می تواند در آینده توان این کشور را به شدت کم کرده و آنرا در برابر فشارهای خارجی آسیب پذیرتر کند.
کاندولیزا رایس، وزیر امورخارجه و رابرت گیتس، وزیر دفاع ایالات متحده، به تلاشهای اخیر خود برای افزایش تحریم ها علیه ایران ادامه می دهند. آنها در جریان دیدار خود از خاورمیانه، کشورهای هم پیمان آمریکا را به انجام تحرکات مالی در برابر ایران فراخواندند.
بسیاری از تحلیلگران صنعت نفت معتقدند ایران قادر است جذابیت قراردادهای نفتی خود را بیشتر کند. اما انجام این کار بر خلاف ادعاهای محمود احمدی نژاد، رییس جمهوری ایران، بر خودباوری و آوردن درآمدهای نفتی بر سر سفره مردم فقیر خواهد بود.
محافظه کاران دیگری در ایران، مانند هاشمی رفسنجانی رییس جمهور پیشین، در جهت پیشبرد اصلاحات اقتصادی و جلب سرمایه های خارجی فعالیت کرده اند. مدیران دوران رفسنجانی که متعلق به دسته قدیمی تری از محافظه کاران متفاوت با احمدی نژاد هستند، هنوز کنترل زیادی بر بخش خصوصی فعال در صنعت نفت دارند.
اساس ساختارنفتی ایران به ده ها سال قبل برمی گردد. قانون اساسی ایران مالکیت خارجی ها بر منابع انرژی راممنوع می کند. این قانون عکس العملی در برابر تسلط بلامنازع انگلستان بر صنعت نفت کشور تاپیش از ملی شدن آن در سال 1950 بود.
ایران در حال حاضر برای جلب سرمایه خارجی، قرارداد بیع متقابل را پیشنهاد می کند. در این روش مالکیت در دست ایران باقی می ماند اما هزینه توسعه میدان های نفت و گاز به شرکت های بین المللی و خارجی پرداخت خواهد شد.
معذلک هربرگ می گوید این قراردادها جذابیت کمی دارند زیرا بازگشت سرمایه با ریسک سرمایه گذاری در کشوری با روابط بین المللی متشنج برابر نیست.
غلامحسین نوذری، مدیرکل شرکت ملی نفت ایران در ماه ژانویه به خبرگزاری ایرنا گفت: “ایران با شرکت چینی سینوپک در قرارداد توسعه میدان نفتی یادآوران دچار اختلاف شد زیرا آنها خواستار بازگشت 15% بودند و نظر ایران مبلغ کمتری بوده.”
بالا بودن مداوم قیمت نفت در سالهای گذشته، درآمد سرشاری را نصیب ایران کرده است، چیزی حدود 50 میلیارد دلار در سال 2006. ولی اقتصاد این کشور در تامین سرمایه لازم برای پیشگیری از افت تولید نفت دچار کمبود است. علت آن هم عمدتا” به یارانه 60 میلیاردی بر می گردد که دولت هر سال برای سوخت و سایر کالاها اختصاص می دهد.
اکبر ترکان، مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس در گفتگو با خبرگزاری ایسنا گفت تولید نفت ایران سالانه 5% کاهش خواهد داشت مگر اینکه ایران سرمایه های جدیدی را جلب کند.
بعضی از متخصصین می گویند صادرات نفت ایران می تواند ظرف 10 سال به صفر برسد.
نرسی قربان، یک مشاورمستقل در امور انرژی در تهران گفت همه امور صنعت انرژی ایران شامل اکتشاف، توسعه، انتقال و بازاریابی به سرمایه مازاد نیاز دارد.
ایران ظرف چند سال گذشته با بهبود قراردادهای بیع متقابل خود، زمان لازم برای اکتشاف میدان توسط یک شرکت و توسعه آن را افزوده است.
بنا بر گزارش اداره اطلاع رسانی اکونومیست ، مدیر اکتشافات ملی نفت ایران در ماه دسامبر اعلام کرد ایران برای اولین باراجازه تولید مشارکتی در قراردادها را می دهد.
هرچند این اقدام در سایر کشورهای در حال توسعه متداول است اما پیشنهاد آن از سوی ایران حرکت مهمی تلقی می شود. شرکت های خارجی با این اقدام بخشی از تولید را به خود اختصاص می دهند بدن اینکه مالکیت تام داشته باشند.
هربرگ این روش را اقدامی هوشیارانه برای شرکت هایی که بی صبرانه منتظر سرمایه گذاری در ایران، ضمن دور زدن موضع این کشور در مورد مالکیت خارجی هستند، دانست.
با این حال، آلکس فربس یک مشاور در امور راهبردی نفت و گاز انگلستان گفت که نسبت به اجرای این برنامه توسط ایران بدبین است.
“من خیلی مشکوک هستم. آنها باید قانون اساسی خود را برای اجرای این برنامه عوض کنند.”
امی جف، یک متخصص امور انرژی در موسسه سیاست ملی جیمز بیکر وابسته به دانشگاه رایس عنوان کرد ایران از قافله کشورهایی نظیر الجزایر عقب افتاده است. آنها با استفاده از تولید مشارکتی، بازده نفتی خود را علیرغم وجود برخی ریسک ها زیاد کرده اند. برای مثال در مورد الجزایر ریسک ها شامل حملات به خطوط لوله و خرابکاری ها می شود.
منبع: لوس آنجلس تایمز- 13 آگوست