بهاره خسروی
هفتمین دوره اهدای جایزه ادبی بنیاد گلشیری، برغم همه حرف ها و حدیث ها برگزار شد و جایزه بهترین کتاب به کتاب سالمرگی، نوشته اصغر الهی رسید.
وقتی آخرین جایزه هم اهدا و بیانیه هیات داوران خوانده شد که به چرایی انتخاب این آثار می پرداخت، شاید خیلی از حاضران در تالار ورشو به این نکته فکر می کردند که چقدر انتخاب آثار برتر جوایز مختلف ادبی شبیه هم شده است و دیگر از تنوع چند سال پیش در انتخاب کتاب ها خبری نیست. مساله ای که شاید ناشی از نزدیک شدن سلیقه ها به یکدیگر باشد ـ که کمی بعید است ـ اما محتمل تر این است که چاپ محدود و معدود آثار داستانی، دست هیات داوران را برای انتخاب بسته باشد.
با همه این حرف و حدیث ها، با وجود تضییقاتی که برای محل برگزاری مراسم وجود داشت، با وجود جدال های قلمی فرزانه طاهری با افرادی چون رضا شکرالهی و مصطفی مستور و با وجود اینکه امسال مرتضی کربلایی لو حمله شدیدی به “حلقه گلشیری” کرد و سپس طی نامه ای درخواست کرد کتابش از فهرست کاندیداها حذف شود، هفتمین دوره اهدای جایزه بنیاد گلشیری برگزار شد.
هفتمین دوره جایزه بنیاد گلشیری علاوه بر همه مدعوین و نویسندگان، چند مهمان ویژه هم داشت؛مهمانانی که جوایز کاندیداها را نیز اهدا کردند. در این میان اما حضور بهمن شعله ور ـ که به همراه بابک احمدی و ضیا موحد از میهمانان ویژه مراسم بودند ـ بیش از همه نظر حضار را به خود جلب کرد.
با این همه، باز هم مهم ترین قسمت، بخش اهدای جوایز بود. در بخش رمان جایزه به اصغر الهی رسید. حتی قبل از اعلام نام برندگان نهایی جایزه “گلشیری” بسیاری معتقد بودند این بار نوبتی هم باشد نوبت “اصغر الهی” است که این جایزه را از آن خود کند. پیش بینی اینکه امسال جایزه “گلشیری” در بخش بهترین رمان به خاطر رمان “سالمرگی” به اصغر الهی تعلق بگیرد، پیش بینی چندان دشواری نبود. هرچند اصغر الهی رقیبانی داشت که آنها هم برای گرفتن این جایزه اقبال چندان کمی نداشتند؛ رقیبانی چون “سپیده شاملو” با رمان “سرخی تو از من” و “ماه منیر کهباسی” با “خط تیره آیلین”. اما در نهایت داوران سالمرگی را به عنوان بهترین رمان برگزیدند.
سالمرگی رمانی بود که به محض انتشار، توجه بسیاری از منتقدان را برانگیخت. اصغر الهی این رمان را در حالی منتشر کرد که سال ها از انتشار آثار قبلی اش می گذشت. آثاری چون “مادرم بی بی جان”، “دیگر سیاوشی نمانده”}، ”قصه های پاییزی” و… اما الهی در آخرین کارش رویکردی متفاوت از آثار قبلی اش اتخاذ کرده بود. سالمرگی رمانی بود که هرچند ظاهراً اصغر الهی آن را سال ها پیش نوشته بود اما در سال 85 برای نخستین بار منتشر شد. این رمان نامزد جایزه “مهرگان” و “نویسندگان و منتقدان مطبوعات” هم بود و اکنون نام آن در فهرست جایزه کتاب سال هم به چشم می خورد.
جایزه اصغر الهی را اما بهمن شعله ور به او اهدا کرد. جایزه ای که به نظر می رسد بعد از سال ها حق ویژه اصغر الهی باشد.
در بخش رمان اول نیز “عقرب روی پله‌های راه‌آهن اندیمشک یا از این قطار خون می‌چکه قربان” نوشته “حسین مرتضائیان‌آبکنار” به عنوان برگزیده معرفی شد. آبکنار جایزه خود را از بابک احمدی گرفت.
در این بخش رمان‌های حلقه کنفی “وحید پاک‌طینت”، خرچنگ‌های بلوری “مصطفی دشتی”، آقاجان شازده “شهلا سلطانی” و بیمار مقیم “حسین سلیمانی” نیز به عنوان نامزد معرفی شده بودند.
ماجرای مجموعه داستان اما در این جایزه متفاوت بود. در این جایزه جدا از برگزیده‌ها، به روال همه ساله، تک داستان‌هایی از مجموعه داستان‌ها نیز به عنوان داستان‌هایی برگزیده برای چاپ به عنوان یک مجموعه مستقل انتخاب و معرفی شدند. اما گویا تقدیر این است که حاشیه ها از جایزه گلشیری رخت بر نبندد. این گونه بود که مجموعه داستان ”لکه های گل” علی صالحی از میان کاندیداها حذف و به جای آن مجموعه داستان “فردا می بینمت” نوشته “سودابه اشرفی” که در هنگام رای گیری در رتبه ششم قرار گرفته بود، وارد بخش مسابقه شد.
و اما برندگان مجموعه داستان: در بخش مجموعه داستان اول از میان مجموعه‌های فردا می‌بینمت (سودابه اشرفی)، هیچ (سعید بردستانی)، شب‌های چهارشنبه (آذردخت بهرامی)، زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود (امیرحسین خورشیدفر) و چرت کوتاه (لیلی دقیق)، مجموعه داستان زندگی مطابق خواسته تو پیش می‌رود نوشته [امیرحسین خورشیدفر] به‌عنوان برگزیده معرفی شد. خورشیدفر نیز ضیا موحد را به عنوان اهدای کننده جایزه در مقابل خویش دید.
اما باز هم حاشیه های جایزه بر متن غلبه داشتند. پیش از اهدای جوایز، فرزانه طاهری مترجم و همسر هوشنگ گلشیری و مدیرمسوول بنیاد گلشیری سخن گفت. او در گزارش خود به دشواری‌های برگزاری این جایزه اشاره کرد و بخصوص به مشکل یافتن مکان پرداخت و از حق مسلم استفاده از اماکن عمومی برای برگزاری مراسم های این چنینی گفت؛ و از تشکیل کمیته دوره هشتم و از اینکه این کمیته از همین امروز کارش را شروع کرده است و از تلا‌ش‌های کمیته دوره هفتم یعنی یونس تراکمه، حسین سناپور و نسترن موسوی گفت برای نظام مند تر کردن جایزه؛ و از فهرست‌های مغشوش و مخلوط خانه کتاب گفت که ملا‌ک تدوین فهرست اولیه است.
فرزانه طاهری همچنین از درویشیان گفت: ای کاش آقای درویشیان رسیده بود و در حضورش درباره‌اش می‌گفتم. درویشیان عضو گروه موسسان و هیات امنای بنیاد گلشیری است. طاهری همچنین ابراز امیدواری کرد که درویشیان سلا‌مت را بازیابد.
بعد از فرزانه طاهری، نسترن موسوی دبیر جایزه و یکی از اعضای کمیته و عضو هیات امنای بنیاد، گزارشی از داوری‌ها داد اما پیش از اینکه به داوری‌ها برسد، از سال آینده ابراز نگرانی کرد. از سختگیری‌های وزارت ارشاد در صدور مجوز کتاب گفت و از محدودیت انتخاب کتاب و اینکه اگر وضعیت به همین منوال پیش برود، سال آینده شاید رقابتی در کار نباشد.
جایزه گلشیری هم با تمام حاشیه هایش به اتمام رسید حال باید منتظر ماند و دید سال آینده این مراسم امکان برگزاری پیدا خواهد کرد یا خیر.