در حالی که تا پیش از این فرماندهان ارشد نیروی انتظامی در اظهارات مختلف خود طرح “پلیس افتخاری” را بدون ارتباط با بسیج و سپاه مطرح می کردند، معاون نیروی انسانی ناجا طی اظهاراتی شیوه جذب، بکارگیری و استفاده این نیروها از تجهیزات نظامی و اسلحه را تشریح کرد.بر این اساس پس از این نیروی انتظامی نیز همچون سپاه پاسداران در زیر مجموعه خود شاخه ای همچون بسیج تحت عنوان “پلیس افتخاری” خواهد داشت.
سرتیپ پاسدار محمدتقی عصار طی اظهاراتی گفت:” پلیس افتخاری ظرفیتی جامعه محور از پلیس است، شاید بتوان مهم ترین کارکرد این پلیس را تقویت و بهبود رابطه پلیس با مردم از طریق مشارکت آنان در فعالیت های پلیسی دانست.”
او درباره سابقه و چگونگی ایجاد “پلیس افتخاری” افزود: “با تغییر قانون استخدامی ناجا در سال ۹۰ و تصویب پلیس افتخاری در این قانون، نیروی انتظامی موظف شد تا این طرح را بطور جدی پیگیری و عملیاتی کند. متعاقب این سند در ۵ بهمن سال ۹۱ ستاد کل نیروهای مسلح آیین نامه ای در خصوص پلیس افتخاری تدوین کرد و از سوی ناجا ۶ نسخه دستورالعمل در این راستا تهیه و به واحدهای مربوطه ابلاغ شد.”
وی همچنین مدعی شده است که “ رویکرد اصلی این پلیس، فرهنگی و اجتماعی بوده و می توان با برنامه ریزی و استفاده مناسب از این پلیس کاهش هزینه ها و افزایش بهره وری در جامعه مردمی پلیس را انتظار اشت؛ ناجا به هیچ وجه بدنبال استقرار پلیسی حرفه ای در نظامی بوروکراتیک، نیست.”
به گفته این فرمانده ارشد نیروی انتظامی “این افراد با توجه به نوع مأموریت هایشان در دو سطح تعریف می شوند، سطح یک که بیشتر اجرایی، همیار پلیس و در «کف خیابان» است، بین ۱۸ تا ۶۰ سال بوده و سطح دو مربوط به متقاضیان زیر ۱۸ سال است؛ سطح دو این پلیس هنوز فعال نشده اما فعالیت های این گروه، صرفا فرهنگی-ـ اجتماعی است.”
سرتیپ پاسدار عصار البته استخدام این افراد در نیروی انتظامی را رد کرده اما درباره شیوه پرداخت مزد به این نیروها گفته است: “از نیروی انتظامی حقوق ثابت دریافت نمی کنند البته بنابه نحوه فعالیت و بهره وری آنان پاداش هایی از طریق یگان به کارگیرنده به آنها تعلق می گیرد… شوند اما این امر می تواند اولویت های استخدامی در کادریابی و توان سنجی افرادی که احتمالا تمایل به حضور در نیروی انتظامی را دارند، نیز باشد.”
استفاده از سلاح و تجهیزات نظامی
معاون نیروی انسانی ناجا همچنین با اشاره به اینکه “در حال حاضر در ۱۵ استان مهم کشور پلیس افتخاری راه اندازی شده” در اظهارات خود درباره مدت زمان آموزش این نیروها نیز گفته است: “از آنجایی که ناجا ضابط مرجع قضایی است، پلیس های افتخاری باید دروس مقدماتی مربوطه را بگذرانند، در این راستا آموزش ۳۰ ساعته مورد نیاز پلیس های افتخاری بصورت فشرده و البته جذاب و در «یک هفته» به آنان آموزش داده می شود.”
این فرمانده نیروی نیروی انتظامی درحالی که ابتدا از فعالیت فرهنگی و اجتماعی این نیروها خبرداده بود درباره استفاده آنها از اسلحه نیز اضافه کرده است که “قانون به کارگیری سلاح، آیین نامه انضباطی آن، ادبیات و اصطلاحات نظامی و انتظامی از موارد فراگیری این افراد است.”
به گفته او “به کارگیری سلاح بستگی به نوع مأموریت ها و گذراندن دوره های خاص تیراندازی برای نفرات ویژه پلیس های افتخاری دارد، البته استفاده از تجهیزاتی چون اسلحه توسط این افراد حتما در معیت یک مأمور حرفه ای و زبده پلیس است و یک پلیس افتخاری بصورت انفرادی و رأسا ماموریت انجام نمی دهد بلکه تنها یاور و بازوی اجرایی پلیس محسوب می شود.”
او همچنین با اشاره به “اشتباهات ناشی از به کارگیری سلاح توسط پلیس های افتخاری” درباره نوع حمایت سازمان از این نیروها نیز گفته است: “از آنجایی که نوع فعالیت های پلیس پرمخاطره و آسیب زا است، تمهیداتی صورت گرفته تا پلیس های افتخاری نیز بیمه عمر، حوادث و مسئولیت شوند.”
سرتیپ پاسدارعصار البته در عین حال تشابهات میان پلیس افتخاری و بسیج را رد نکرده اما گفته است:“بسیج سازمانی است که معمولا بطور مستقل عمل کرده و حتی با گذاشتن تور در خیابان ها اقدام به ایست بازرسی می کند این در حالی است که پلیس افتخاری این برنامه را ندارد و همواره هماهنگ با ماموران حرفه ای پلیس و در کنار آنان فعالیت می کند.”
تکذیب مدل سپاه و تشکیل بسیج در نیروی انتظامی
اظهارات سرتیپ پاسدار محمدتقی عصار درباره ایجاد و آغاز به کار “پلیس افتخاری” و البته عدم تکذیب شباهت این نیرو با بسیج سپاه پاسداران درحالی است که اردیبهشت سال گذشته خبرهایی درباره استفاده نیروی انتظامی از نیروهای بسیج تحت عنوان “پلیس افتخاری” برای کنترل انتخابات و وقایع احتمالی پس از آن منتشر شد که فرمانده کل نیروی انتظامی آن را تکذیب کرد.
سرتیپ پاسدار اسماعیل احمدی مقدم در این ارتباط گفته بود: “پلیس افتخاری ربطی به نیروی بسیج ندارد و این دو مقوله جدا هستند. بسیج تحت امر بسیج مستضعفان قرار دارد و وظایف قانونی نیز برای آن در نظر گرفته شده است، درگذشته در انتخابات برای تامین امنیت حوزه‌های انتخابی دوردست سهمیه‌هایی به بسیج، سپاه و… داده می‌شد و این از گذشته رواج داشته است. “
او همچنین اضافه کرده بود که “در انتخابات همه مسئولیت‌ها با نیروی انتظامی بود و این سازمان کمبود نیروهای خود را از نیروهای اعزامی سازمان‌های دیگر جبران می‌کرد، استفاده از بسیج حرف جدیدی نیست.”
این درحالی بود که دو ماه پس از این اظهارات سرتیپ پاسدار احمدرضا رادان به تشریح فعالیت های “پلیس افتخاری” پرداخت که در نقطه مقابل اظهارات اخیر محمدتقی عصار و همچنین اسماعیل احمدی مقدم بود.
جانشین فرمانده کل نیروی انتظامی ۱۵ مردادماه طی اظهاراتی در خرم آباد گفت: “در مأموریت‌های مختلف، پلیس‌های افتخاری می‌توانند به کمک ما بیایند. با ورود پلیس‌های افتخاری بخش عمده‌ای از چالش‌های ما در زمینه «امنیت» برطرف می‌شود.از پلیس‌های افتخاری در محله‌ها، منطقه‌ها و در قالب پلیس‌های تخصصی استفاده می‌شود.”
وی در عین حال بدون اشاره به افراد یا نهاد خاصی گفته بود: “فتنه سال ۸۸ یک تجربه بود، خیلی از کسانی که ما دوست داشته‌ایم جواب سلام ما را بدهند متأسفانه در فتنه سال ۸۸ به زمین خوردند و هنوز روی زمین هستند.”
این اظهارات در حالی مطرح می شد که طرح اولیه “پلیس افتخاری” برخلاف گفته اخیر معاون نیروی انسانی ناجا نه از سال ۹۰ بلکه پس از شروع اعتراضات مردمی به نتیجه انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ در دستور کار مسئولان نیروی انتظامی قرار گرفته است.
در همین ارتباط ۱۸ تیر ۱۳۸۸ و همزمان با گسترش اعتراضات به نتیجه انتخابات ریاست جمهوری سرتیپ پاسدار علیرضا جزینی رییس وقت پلیس پیشگیری نیروی انتظامی به خبرگزاری ایرنا گفته بود: “طرح پلیس افتخاری با هدف افزایش تعامل مردم با نیروی انتظامی دردست تصویب است و با آغاز به کار آن علاقه مندان به همکاری با نیروی انتظامی می‌توانند با عضویت و فراگیری آموزشهای لازم این نیرو را در انجام فعالیتهای مختلف یاری دهند. “
او که هم اکنون قائم مقام ستاد مبارزه با مواد مخدر است درباره فعالیت این شاخه جدید از پلیس هم گفته بود: “حیطه فعالیت پلیس افتخاری در زمینه‌های گوناگون اعم از اجتماعی و امنیتی مانند امدادرسانی در زمان حوادث و بلایای غیرطبیعی، وقوع بحرانها و تامین امنیت و آسایش عمومی، استقرار نظم و غیره را شامل می شود. بعد از آغاز به کار مدت زمان فعالیت، پلیس افتخاری دائمی نبوده بلکه مقطعی است بدان معنا که در «زمانهای مورد نیاز و اضطراری» پلیس‌های افتخاری برای انجام وظایف محوله توسط ناجا فراخوان می‌شوند.”
شباهت “پلیس افتخاری” و “بسیج” درحالی با گفته های گذشته مقامات انتظامی بیشتر است که نیروهای بسیج نیز در چهار حالت بسیج عمومی، بسیج عادی، بسیج فعال و بسیج ویژه توسط این نهاد نظامی زیرمجموعه سپاه پاسداران جذب و به فعالیت در زمینه های مختلف می پردازند. از این میان اعضای بسیج عمومی و بسیج عادی مورد حمایت دولت و سپاه قرار می گیرند اما نیروهای بسیجی فعال و همچنین بسیج ویژه بصورت ماهانه از این نهاد نظامی حقوق دریافت می کنند.
