وحید ثابتیان
درحالی که اعضای شورای امنیت تا ماه نوامبر در انتظار مذاکرات تهران وآژانس بین المللی انرژی اتمی خواهند نشست تا درخصوص اعمال قطعنامه سوم تحریم علیه ایران تصمیم گیری کنند، سخنان محمود احمدی نژاد به مناسبت روزجهانی قدس درخصوص عدم مذاکره ایران برسر آنچه وی حقوق مسلم هسته ای خواند وتلویحا آن را خط تولید صنعتی غنی سازی یاد کرد، باردیگر چشم انداز رسیدن به توافقی جدی با کشورهای غربی را دور ازدسترس کرده است. او همچنین در اشاره ای تلویحی به سفر اخیر حسن روحانی به آلمان، برخی گفت وگوهای مربوط به پرونده هسته ای را “مذاکرت سرخود” نامیده است.
شورای امنیت سازمان ملل در دوقطعنامه جداگانه ازایران خواسته است تا فعالیت های غنی سازی خود را به منظور ادامه مذاکره درخصوص برنامه هسته ای اش وایجاد اعتماد متوقف کند. ایران تا کنون ازاجابت این درخواست سرباز زده است. مقامات ایرانی همچنین اعلام کرده اند که تا اخر این ماه 3000 دستگاه سانتریفوژ را راه اندازی خواهند کرد.
طی هفته های گذشته آژانس بین المللی انرژی اتمی تلاش زیادی کرده است تا روند منتهی به صدور قطعنامه علیه تهران کندشود. مجموعه فعالیت هایی که درنهایت جمعه گذشته، تعویق صدور قطعنامه را به دنبال داشت. با این وجود خاویر سولانا، محمد البرادعی ودیگر مسئولان درگیر پرونده هسته ای ایران هشدار داده اند که تحریم ایران موضوعی بسیار جدی است و مربوط خواهد بود به همکاری ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی. آمریکا وبرخی کشورهای غربی همچون انگلیس وفرانسه خواهان تعلیق فعالیت های غنی سازی ایران هستند.
ازدیگر سو علی لاریجانی طی چندین دور مذاکره با خاویرسولانا برای پیدا کردن راه های برون رفت از بحران هسته ای تلاش کرده است. مذاکرات دوره ای وی با مقامات اروپایی اگر چه بی نتیجه بوده است اما به نظر می رسد تنها مجرای حل دیپلماتیک مساله هسته ای ایران باشد. لاریجانی مانند دیگر مقامات جمهوری اسلامی بارها تاکید کرده است که ایران برسرحقوق هسته ای خودش کنار نخواهد آمد با این وجود از آمادگی بر سرگفت وگو برسرهرموضوعی خبرداده است.
اما محمود احمدی نژاد تصریح کرده است که اساسا درخصوص موضوع غنی سازی ایران هیچ گفت وگویی وجود ندارد. او گفت: “عده‌ای سر خود می‌روند و می‌گویند که می‌خواهند مذاکره کنند و دشمنان نیز چون در بن‌بست قرار گرفته‌اند از آنها استقبال می‌کنند و می‌خواهند دستاویزی را برای خروج خود از بن‌بست پیدا کنند.”
وی با انتقاد ازمحافل داخلی که نگران پرونده هسته ای هستند افزود: “در داخل متاسفانه عده‌ای هستند که دست‌شان به رسانه‌ای بند است، و برخی نیز از روی ترس و برخی از این‌که پرونده هسته‌یی ایران در مسیر خوبی قرار گرفته، ناراحت هستند و می‌خواهند دخالت کنند. می‌گویند می‌خواهیم راه‌حل ارایه دهیم تا ایران از بن‌بستی که در مساله هسته‌یی قرار گرفته خارج شود. ما به آنها می‌گوییم ملت ایران هیچ‌گاه به فضل الهی بن‌بست نداشته است. امروز دشمنان ملت ایران در بن‌بست هستند. وی بار دیگر گفت: ما به این قدرت‌های زورگو می‌گوییم که شما قادر نیستید کاری بکنید. ملت ایران هوشیار است و اگر شما بخواهید اقدامی انجام دهید، پشیمان می‌شوید.”
اشاره احمدی نژاد به پشیمان شدن دشمنان درصورت انجام “اقدام” علیه ایران، اشاره به هجمه تبلیغاتی شدیدی است که درخصوص احتمال حمله نظامی به ایران دررسانه های غربی مطرح شده است. درحالی که رییس جمهوری اعلام کرده است که پرونده هسته ای ازنظر او بسته شده است، کشورهای غربی، تلاش می کنند تا با افزودن فشارها بر روی کشورهایی که مخالف افزایش تحریم ها علیه ایران هستند، ازجمله چین وروسیه، مسیر تصویب قطعنامه سوم علیه ایران را برای ماه های آینده هموارکنند. طی سال گذشته هنگام تصویب دوقطعنامه دیگر نیز چین وروسیه درابتدا با تصویب تحریم ها علیه ایران مخالفت کردند اما دریک رونده پله ایی امضای مثبت خود را برخلاف باور مقامات ایرانی پای قطعنامه گذاشتند. دیپلمات های آمریکایی گفته اند که طی هفته های گذشته مذاکرات فشرده ای با دیپلمات های چینی وروسی درجریان بوده است تا آمادگی لازم برای جلب موافقت آنها فراهم آید.
درصورتی که گزارش محمد البرادعی دبیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی درمیانه ماه نوامبر، برای کشورهای عضو شورای امنیت قانع کننده نباشد وایران نتواند به سوالات ودرخواست های آژانس پاسخ مثبت بدهد، آنگاه احتمال همراهی کردن کشورهای مخالف قطعنامه افزایش چشمگیری خواهد داشت. برخی ازکشورهای عضو شورای امنیت معتقدند که با توجه به اظهارات جسته وگریخته وگزارش هایی که گهگاه ازداخل دستگاه بوش به بیرون درزپیدا می کند، اعمال تحریم های بیشتر، مانعی برسر اقدام تک جانبه دولت بوش برعلیه دولت تهران خواهد بود که می تواند ازطریق یک حمله نظامی به تاسیسات هسته ای محقق شود. موضوعی که مورد توجه فرماندهان عالی رتبه ایران طی روزهای گذشته قرارگرفته است. درآخرین مورد از واکنش ها به تهدیدات نظامی ایالات متحده، رحیم صفوی فرمانده سابق سپاه به مسئولان کشور هشدار داد که درمورد تهدیدات یاد شده ساده اندیشی نکنند. او دشمنان خارجی نظام را قدرتمند وعصبانی خواند.
هم اکنون فرانسه، انگستان وآمریکا به شدت تحریم های بیشتر علیه ایران را دنبال می کنند. اگر چه این سه کشور اظهار داشته اند که حتی درصورت عدم تصویب تحریم علیه ایران درشورای امنیت سازمان ملل، تحریم هایی را خارج از چارچوب این سازمان به صورت چند جانبه دردستور کارقرارخواهند داد.
درحالی که مقامات آمریکایی همواره از برنامه هسته ای ایران به عنوان یک برنامه نظامیز معطوف به تهیه سلاح اتمی یاد می کنند، آژانس بین المللی انرژی اتمی درگزارش ماه گذشته خود تاکید کرد که هیچ نشانه ای دال براینکه برنامه ایران نظامی است وجود ندارد اگر چه خواهان آن شد که تهران نیز به ابهاماتی که هنوز در بخش های ازبرنامه هسته ایش وجود دارد پاسخ دهد.