دیوید سنگر
در حالی که چند روز به رای گیری برای قطعنامه شورای امنیت مانده است، دولت اوباما دلایلی را برای اعضای شورای امنیت عنوان کرده است که نشان می دهد ایران برنامه تولید سلاح اتمی را که آژانس های اطلاعاتی آمریکا پیش تر گفته بودند متوقف شده، از سر گرفته است.
جلسات توجیهی حاوی اطلاعات محرمانه که تعدادی از آنها در وزارت خارجه آمریکا به سران کشورهایی که برای بازدید می آیند تهیه شده و بخشی از آن در ماه های اخیر به صورت کتبی برای بعضی از کشور ها فرستاده شده است، بخشی از تلاش هایی است که برای تصویب دور چهارم تحریم ها انجام شده است. مقامات آمریکایی و اروپایی قرار است روز چهارشنبه رای دهند و به نظر می رسد که این قطعنامه با 12 رای در مقابل 3 رای که احتمال می رود از سوی ترکیه، برزیل و لبنان داده شود، به تصویب برسد.
احمدی نژاد که به ترکیه سفر کرده است به گفته شبکه ماهواره ای دولت ایران در کنفرانس مطبوعاتی گفته است: “اگر بخواهند با بلند کردن چماق و با زبان بی ادبی صحبت کنند، جواب آنها از قبل مشخص خواهد بود.”
او گفت که ایران آن چه را با برزیل و ترکیه توافق کرده و به موجب آن بخشی از اورانیوم نیمه غنی سازی شده اش را به ترکیه می فرستد و در عوض سوخت اتمی برای رآکتور پزشکی اش دریافت می کند، [در صورت تصویب تحریم] به اجرا نخواهد گذاشت. آقای احمدی نژاد گفت: “نشست تهران یک فرصتی را در اختیار آمریکا و متحدانش قرار داد و ما امیدوار بودیم و هستیم که آنها از این فرصت ها استفاده کنند و می گوییم که این فرصت ها تکرار نخواهد شد.”
ولادیمیر پوتین نخست وزیر روسیه هم بطور جداگانه اعلام کرده بود که روز سه شنبه در حاشیه اجلاس سیکا با احمدی نژاد دیدار خواهد کرد. وی با اشاره به قطعنامه تازه شورای امنیت علیه ایران گفته است که در این باره عملا توافق حاصل شده است.
به گفته دیپلمات های خارجی و برخی از مقامات آمریکایی، این گونه جلسات توجیهی، روشی است که آمریکایی ها از آن مرتبا استفاده می کردند و بعد از گزارش امنیت ملی آمریکا در سال 2007، از تعداد این جلسات بتدریج کاسته شد. آنها از شواهد جدید استفاده می کنند که در گزارش وجود داشته است و وارد این بحث می شوند که ایران زمانی که در حال تولید سوخت اتمی بود، رهبران این کشور کار بر روی دستگاه ها و طراحی کلاهک هسته ای را متوقف کردند.
سازمان های اطلاعاتی اروپایی و برخی از مقامات آژانس بین الملل انرژی اتمی درباره این نتیجه گیری ها بدبین بودند. بعضی از این افراد معتقد بودند که بعد از اشتباه سازمان های اطلاعاتی آمریکا در مورد عراق، باید بیشتر مراقب اظهارات خود باشند.
یکی از دیپامات های اروپایی می گوید: “این جلسات با جلسات قبلی فرق می کرد، موارد قابل توجهی در آن دیده می شد و مثل اظهارات کالین پاول نمایشی نبود”. او به جلسه ای اشاره می کند که پاول وزیر خارجه پیشین در آن بر اساس چند نوار صدا و تصویر ادعا کرد عراق دارای سلاح های کشتار جمعی است و چند هفته بعد از آن ، آمریکا به عراق حمله کرد.
به گفته یکی ازمقامات ارشد دولت آمریکا، اصلاحیه ای برای اعضای شورای امنیت فرستاده شده است، وی می گوید: “باید توجه داشت که ایران دارد تحقیقات دو گانه ای انجام می دهد که ممکن است یکی از نتایج آن تولید سلاح اتمی باشد، اقدامات ایران محدود ، با احتیاط است و به خودی خود منجر به ساخت بمب نمی شود. اما این به هیچ وجه به این معنا نیست که آن همکاری که در سال 2003 وجود داشت، الان نیز وجود دارد.”
از او پرسیدیم که آیا یافته های جدید گزارش امنیتی آمریکا در سال 2007 را که در زمان جورج بوش توسط کاخ سفید منتشر شد رد می کند یا نه. وی در پاسخ گفت: “یافته های جدید بیشتر بر پایه یک فرم جدید و اطلاعات جدیدی هستند که هر روز می رسند و ایران را هدف قرار داده است”.
مقامات دولتی آمریکا حاضر نشدند درباره ماهیت این اسناد صحبت کنند. یک مقام ارشد می گوید اسرار زیادی درباره ادامه کار ایران وجود دارد و این شامل این سووال می شود که آیا این اقدامات به دستور رهبران ایران انجام می شود یا نه.
بعضی از این اطلاعات به نظر می رسد که از شهرام امیری، دانشمند 32 ساله ایرانی بدست آمده باشد که گویا در برخی از پروژه های اتمی ایران دست داشته است. آقای امیری سال گذشته درحالی که برای انجام مناسک حج به عربستان رفته بود، مفقود شد. مقامات غربی تایید کرده اند که او اطلاعاتی داشته است اما این نکته را که او در حال حاضر در آمریکا است را تایید نکرده اند. یک مقام رسمی می گوید: “او یکی از منابع اطلاعاتی است که اطلاعات جدید دارد اما فقط او نیست”.
روز دوشنبه، یوکیا آمانو، رئیس آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت که ایران یک مورد خاص است زیرا احتمال وجود داشتن یک برنامه نظامی هم بعید نیست.
او که در جلسه هیئت مدیره آژانس در وین سخنرانی می کرد، در ادامه گفت: “ایران با آژآنس همکاری نمی کند و به بازرسان ما اجازه نمی دهد که تاکیید کنند که برنامه های اتمی اش صرفا صلح آمیز است.”
علی اصغر سلطانیه، سرپرست گروه مذاکره کننده ایران گفت که بازرسان بجای برنامه های اتمی ایران بهتر است روی برنامه های اتمی اسرائیل متمرکز بشوند. آمریکا و چند کشور دیگر تلاش می کنند تا افکار عمومی را از تهدید اصلی که همان اسرائیل است منحرف کنند. موضوع برنامه های اتمی اسرائیل، موضوع اصلی است و نه ایران.”
اما درحالی که آقای سلطانیه این سخنان را گفته بود، دولت ایران داشت برنامه ریزی می کرد که در صورتی که قطعنامه علیه ایران تصویب شد، چگونه جواب بدهد.
برنده شدن در بازی تحریم، یک راه طولانی دیپلماتیک برای دولت اوباما بود که ماه ها به طول انجامید. بزرگترین مانع، متقاعد کردن اعضای شورای امنیت و بخصوص چین بود که تحریم های اقتصادی تنها راه پاسخ دادن به ایران است که از خواسته شورای امنیت مبنی بر توقف غنی سازی اورانیوم دست بر نمی دارد.
قطعنامه جدید سه چیز را هدف گرفته است: سپاه پاسداران، که بزگترین قدرت نظامی در ایران است که کارهای اقتصادی هم انجام می دهد؛ صنعت کشتیرانی ایران و چند موسسه تجاری از جمله بانک ها. به محض اینکه قطعنامه نوشته شد، چین اسامی تعداد زیادی از بانک های ایرانی را از فهرست جدا کرد و در نهایت فقط بانک صادرات ایران در فهرست ماند. چینی ها معتقدند که بانک های ایران رابطه ناچیزی با برنامه اتمی این کشور دارند.
هیچکس انتظار نداشت که این تحریم به خودی خود چنان تاثیری داشته باشد که ایران دست از سوخت اتمی اش بردارد تا بلکه روند تحریم را متوقف کند. دولت اوباما از این موضوع که قطعنامه باعث شد تا همه کشورها علیه برنامه های اتمی ایران متحد شوند، ابراز خورسندی کرد. کاری که بوش در سه قطعنامه قبلی موفق به انجام دادن آن شده بود.
با این حال مقامات آمریکایی معتقدند که تحریم، چیزی بیش از صف آرایی بین المللی برای ایجاد فشار است. سوزان رایس، سفیر آمریکا در سازمان ملل می گوید: “این قوی ترین تحریمی است که تا به حال در مورد ایران اجرا شده بود. یکی از دلایلی که باعث شد ما متوجه شویم دور جدید تحریم ها به دولت ایران آسیب می زند این بود که آنها سخت تلاش کردند که به نتیجه نرسد.”
آمریکا و اروپا از هم اکنون برنامه های گسترده ای که به آن “قلاب” می گویند در نظر گرفته اند و این شامل تحریم بانک مرکزی می شود.
دولت آمریکا درباره جرئیات این تحریم ها حرفی نزد زیرا عده ای از اعضا ی شورای امنیت خواسته اند بی سر و صدا رای مثبت بدهند. برزیل و ترکیه اما به این دلیل که آمریکا با وجود توافقنامه تبادل سوخت هسته ای باز هم در تحریم ایران اصرار کرد، به شدت از آن انتقاد کردند. آنها برای رسیدن به چنین توافقی با ایران مدت های طولانی بحث کرده بودند و قرار بود به مدت یک سال ایران سوخت اتمی اش را از خارج از کشور وارد کند.
منبع: نیویورک تایمز 6 ژوئن