دویل مک‌مانوس
روز اول اکتبر (9 مهر) آمریکا و دیگر قدرت‌های بزرگ مذاکرات با ایران را از سر می‌گیرند. دوری جدید در تلاشی طولانی و تاکنون بی‌نتیجه برای متوقف کردن پیشروی تهران به سمت تسلیحات هسته‌ای. ممکن است این مهمترین بخش سیاست خارجی پرزیدنت اوباما باشد – آزمون سیاست او مبنی بر «مراوده» با دشمنان و ایجاد توازن در جنگ و صلح.
مذاکرات پیشتر هم انجام شده است. در دوره‌های قبل ایرانیان بیانات مبهمی در مورد صلح جهانی ایراد کرده‌اند و گفته‌اند به زمان بیشتری برای بررسی خواسته‌های شورای امنیت سازمان ملل در مورد توقف غنی‌سازی اورانیوم نیاز دارند ولی پس از ماه‌ها پاسخ تماس‌های تلفنی غرب را نیز ندادند. (این اتفاق واقعا افتاده است. بنا به گفته یک دیپلمات، خاویر سولانا رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا بارها با تهران تماس گرفت اما پاسخی دریافت نکرد.)
با این وجود این بار دولت اوباما و متحدان وی می‌گویند، آنها مصمم هستند از تکرار این جریان جلوگیری کنند. یک مقام ارشد آمریکایی که درگیر مذاکرات است اما اجازه صحبت علنی ندارد گفت: “ما قصد نداریم دوباره به بازی گرفته شویم.”
چگونه آمریکا و متحدانش این دوره را متفاوت خواهند کرد؟ اول اینکه آمریکا بر اقدام تاکید می‌کند نه حرف. ایران می‌باید فعالیت خود در زمینه تکنولوژی هسته‌ای را به شکلی محسوس آهسته کند – اگر غنی‌سازی را کاملا طبق خواسته غرب متوقف نکند. این مقام آمریکایی گفت: “اندازه گیری نتایج مذاکرات این است از اثرآن بر روی ساعت هسته‌ای آنها معلوم می شود.” دوم اینکه، این مذاکرات برای اقدام ایران مهلت تعیین می‌کند: تا پایان سال، بدون هیچ تغییری. این مقام تاکید کرد: “پایان سال یعنی پایان سال.”
این ساعت هسته‌ای دقیق را دولت به شدت در ذهن دارد. مقامات آمریکا می‌گویند اعتقاد دارند که ایران می‌تواند در عرض یک تا سه سال به “قابلیت کامل” دست یابد – توانایی ساخت سریع یک سلاح هسته‌ای.
یک ساعت اسرائیلی هم وجود دارد. وقتی رهبران ایران می‌گویند می‌خواهند اسرائیل را از نقشه پاک کنند، اسرائیلی‌ها – مردمی به شدت حساس وقتی صحبت ازموجودیت آنها می‌شود – آن را جدی می‌گیرند. ناظران اسرائیل معتقدند که نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو به قدرت‌های بزرگ تا تابستان یا پاییز آینده برای حصول نتیجه فرصت داده است. پس از آن احتمال حمله نظامی اسرائیل علیه ایران بالا می‌رود. آیا تهدید اسرائیل واقعی است؟ هیچکس نمی‌داند. اما آمریکا و متحدانش از آن استفاده می‌کنند تا ذهن همه را متوجه آن کنند.
مذاکرات اکتبر قرار است قدرت‌های غربی را قادر سازد تا ساعتی را برای خود مشخص کنند: اقدام از جانب ایران یا به قول هیلاری کلینتون “تحریم‌های فلج‌کننده”. این پیام تنها برای ایران نیست بلکه برای بازیگرانی است که در اعمال تحریم‌ها در گذشته مردد بوده‌اند: روسیه و چین و کشورهای اروپایی که شرکت‌های بانکی، بیمه و نفتی آنها در این صورت تحریم ضرر می‌کنند.
در این جبهه، نشانه‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه کشورهای بیشتری مثل ما فکر می‌کنند. آلمان که زمانی طفره می‌رفت، در حمایت از اقدامات سخت‌تر به فرانسه و انگلیس پیوسته است. حتی روسیه که رسما با تحریم‌ها مخالفت کرده است، گزینه‌ها را باز گذاشته است؛ پرزیدنت دیمیتری مدودف هفته گذشته گفت که می‌تواند شرایطی را تصور کند که تحریم‌های بیشتری ضروری شود. به نظر می‌رسد تصمیم اوباما برای کنار گذاشتن پروژه دفاع موشکی در لهستان و جمهوری چک، روسیه را در موضوع ایران کمی با خود همراه کرده است؛ هرچند دولت آمریکا می گوید دلیل این اقدام آن مساله ایران نبوده است.
مشکل تحریم‌ها این است که هیچکس نمی‌داند آیا عمل خواهد کرد یا خیر. رژیم ایران که حالا کاملا در دست تندروهایی قرار دارد که برای حمایت سیاسی متکی به طبقات اقتصادی نیستند، حتی کمتر از پیش به خسارت ناشی از تحریم‌ها اهمیت می‌دهند. ری تکیی، کارشناس شورای روابط خارجی می‌گوید: «آنها هیچ اهمیتی نمی‌دهند.» ولی اگر تحریم‌ها تنها ابزاری باشد که در اختیار دارید ناچاراز آن استفاده می‌کنید.
دولت اوباما دیپلماسی با ایران را در جبهه‌های دیگری هم گشوده است. شورای امنیت احتمال دارد قطعنامه‌ای با پشتیبانی آمریکا تصویب کند که بر اساس آن کشورهایی که دستورات سازمان ملل در تکثیر سلاح هسته‌ای را نقض کنند (مانند ایران) حق خود را برای داشتن انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای از دست می‌دهند. هدف از این طرح تقویت استدلال برای تحریم‌های بیشتر و نشان دادن این موضوع به ایران است، که در حال از دست دادن دوستان خود است.
همچنین آمریکا و اسرائیل معتقد هستند که توافق روسیه را در توقف فروش موشک‌های ضدهوایی پیشرفته به ایران بدست آورده‌اند. طبق گزارشات نتانیاهو سفری مخفیانه به مسکو کرده است تا هشدار دهد که آن موشک‌ها اسرائیل را «در دوراهی »قرار می دهد که: اکنون به تجهیزات هسته‌ای ایران حمله کند یا فرصت خود را برای همیشه از دست بدهد. روس‌ها فعلا پشیمان شده‌اند.
مذاکرات اکتبر جدال بر سر موضوع مشروعیت رژیم ایران را پیش می کشد. منتقدان جمهوریخواه اوباما انتقادهای خود را در مورد سیاست خارجی او مبنی بر اینکه زیادی ملایم است، افزایش داده‌اند و او را متهم به دادن امتیاز به ایران خواهند کرد، همانطور که این اتهام را بابت دفاع موشکی در مورد روسیه به او زده‌اند. دستیاران اوباما می‌گویند این‌ها امتیاز نیست، تصمیماتی بر پایه منافع ملی آمریکا است. آنها می‌افزایند، تکلیف حقانیت رژیم ایران در خیابان‌های تهران روشن می‌شود نه در یک اتاق کنفرانس اروپایی.
این‌ها مواضع قابل دفاعی هستند. اما دادن امتیاز در صورتیکه نتایج بزرگتری را به همراه داشته باشد هیچ اشکالی ندارد. مواجهه با ایران در حال گذار به دوره‌‌ای بحرانی است. به ساعت تکنولوژی هسته‌ای ایران و ساعت تهدید وجودی اسرائیل یک ساعت سوم را هم اضافه کنید: ساعت نتایج وعده‌‌های اوباما. ساعت‌ها در حال تیک تاک هستند.
منبع: لوس‌آنجلس تایمز، 20 سپتامبر
