هوای تهران در تمامی روزهای این هفته علاوه بر آلودگی شدید، همراه با غباری کدر و زرد رنگ بوده، تاجایی که براساس گزارش های رسمی “کدورت هوا”ی پایتخت به سه برابر استاندارد جهانی رسیده است.
در همین باره، سایت انتخاب به نقل از کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران می نویسد: “تشدید آلودگی هوای تهران و تغییراتی که طی دو سال گذشته در جنس و «ترکیب» ذرات آلاینده به وجود آمده، کدورت هوا در پایتخت را به سه برابر استاندارد جهانی رسانده و تعداد روزهای ناسالم در ۸۸ روز اول سال ۹۴ را به ۵.۲ برابر مدت مشابه سال ۹۳ افزایش داده است. پیش‌تر، روزهای آلوده فقط به نیمه دوم سال اختصاص داشت که بروز پدیده اینورژن (وارونگی هوا) ناشی از کاهش دما در ماه‌های سرد، باعث استقرار دود ناشی از سوخت خودروها و کارخانه‌ها در تراز پایین جو می‌شد؛ اما اکنون سرایت آلودگی به ماه‌های گرم و ابتدایی سال و همچنین تغییر رنگ آسمان، از بدتر شدن شرایط هوای پایتخت حکایت دارد”.
این گزارش می افزاید: “آنچه در حال حاضر کدورت هوای پایتخت را تشدید کرده و به شکل‌گیری غبار زرد و مه‌دود طی اغلب روزها در آسمان تهران منجر شده، از اراضی بایر و مناطق شن و ماسه در جنوب غرب این کلان‌شهر نشات می‌گیرد که در کنار سه منبع داخلی دیگر شامل «خودروها و موتورسیکلت‌ها، عملیات تخریب و ساختمان‌سازی و موتورخانه ساختمان‌ها»، باعث افزایش غلظت و حجم ذرات معلق با قطر کوچکتر از ۵.۲ میکرومتر ۰۰۲۵.۰ میلی‌متر) شده است. امسال در فاصله ابتدای فروردین تا ۲۶ خرداد، شاخص کیفیت هوای تهران فقط در۵۹ روز، علامت «سالم» را نشان داده که این تعداد، ۱۵ روز از سال گذشته کمتر بوده است”.
رحمت الله حافظی، پزشک و رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران هم در اینباره گفته است: “طبق گزارش رسمی مرکز قلب تهران، متناسب با افزایش روزهای آلوده، بیماری‌های قلبی، عروقی و حتی ریوی و تنفسی در شهر تهران افزایش پیدا می‌کند؛ ضمن اینکه بین روند افزایشی سقط جنین و آلودگی هوا نیز رابطه مستقیم وجود دارد”.
او افزوده است: “مطابق بررسی‌های انجام شده گزارش یک ساله روند آلودگی هوای تهران نشان می‌دهد که منشا آلودگی هوا در فقط ۲۰ روز از سال ۹۳ منشا خارجی داشته است و در باقی روزهای سال گذشته منشا آلودگی هوای تهران به درون کشور مربوط بوده است. منبع داخلی آلودگی هوا در مناطق مختلف متفاوت است. برای نقاط دیگری از کشور، هورالعظیم یا دریاچه ارومیه می‌توانند منابعی از انتشار آلودگی هوا باشند اما برای شهر تهران بیشترین معضل آلودگی هوا به مناطق جنوب غربی پایتخت مربوط می‌شود.بخشی از آلودگی هوای تهران که از محدوده جنوب غرب یعنی منطقه ۱۸ وارد می‌شود به دلیل وجود زمین‌های راکد و بایری است که در این منطقه وجود دارد و بخش دیگر به دلیل وجود معادن شن و ماسه در این منطقه است. در بازدیدی که اخیرا از منطقه ۱۸ در جنوب غرب تهران داشتیم، مشاهده کردیم که خاک این منطقه همچون قطره‌های آب از میان انگشتان دست می‌ریزد بنابراین طبیعی است که وقتی باد ملایمی به سطح شهر تهران می‌وزد، این خاک به راحتی از زمین بلند می‌شود. شاید به همین دلیل بود که در جریان توفان سال گذشته خسارت‌های زیادی به شهر وارد شد. این توفان باید درختان را تکان می‌داد و نهایتا یک آسیبی به شاخه درختان می‌زد و عبور می‌کرد. اما کدورت هوایی که اتفاق افتاد ناشی از مشکلاتی است که در حاشیه شهر تهران داریم و مورد غفلت مسوولان از سازمان محیط زیست گرفته، تا شهرداری و سایر دستگاه‌های مرتبط، واقع شده است”.
معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست نیز که پیش از این پیشنهاد کرده بود “مردم با ریزگردها کنار بیایند”، دیروز در واکنش به غبار زرد رنگ دائمی تهران گفته: “یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیش رو پدیده گرد و غبار است که معادن رها شده از جمله مهم‌ترین کانون‌های داخلی تولید آن محسوب می‌شوند. برخی تخریب‌ها و آسیب‌های وارد شده به محیط زیست و طبیعت ایران به دلیل فعالیت‌های ناپایدار معادن است. توجه به طراحی سبز به معنای در نظر گرفتن ملاحظات زیست محیطی از ابتدای طرح‌های توسعه‌ای معدن تا انتهای فعالیت، تنها راه برای جلوگیری از تخریب و آلودگی در طبیعت است. شرایط اقلیمی کشور ضرورت مدیریت عرصه سرزمینی را دو چندان می‌کند. برای جلوگیری از چنین بحران‌هایی، ضرورت دارد حفظ محیط زیست به نخستین هدف در فعالیت‌های معادن تبدیل شود. آثار عمومی فعالیت‌های معدنی ناپایدار روی عرصه سرزمینی همچون برداشت بی‌رویه، تخریب پوشش گیاهی و انسجام خاک، آثار شیمیایی ایجاد شده در برخی فرآیندها از جمله نکات منفی فعالیت‌های معدنی است که منجر به مخالفت سازمان حفاظت محیط زیست با فعالیت‌های ناپایدار معادن می‌شود”.
هم اکنون هوای تهران برای چند روز پیاپی در شرایط ناسالم قرار گرفته و آنطور که محمد رستگاری معاون پایش و نظارت محیط زیست استان تهران اعلام کرده، تا اطلاع ثانوی نیز اوضاع بر هین منوال است.
او گفته: “براساس اطلاعات رسیده از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوای شهر تهران شاخص کیفیت هوا در شرایط ناسالم برای گروههای حساس قرار گرفته است. میزان غلظت آلاینده ذرات معلق با قطر کمتر از ۵.۲ میکرون بر روی عدد ۱۰۷ و در شرایط ناسالم قرار دارند”.
ناتوانی در کنترل پدیده ریزگردها که در مورد تهران مشخص شده منشاء آن داخلی است، موجب شده تا خبرگزاری فارس، با چند تن از نمایندگان مجلس در اینباره گفت گو کند. این نمایندگان ضمن انتقاد از معصومه ابتکار،تاکید کرده اند که حتی آلودگی شهر تهران هم ابزار درگیری های سیاسی شده است.
مهرداد بائوج لاهوتی عضو فراکسیون محیط زیست مجلس درباره وقوع پدیده گرد و خاک در تهران گفته است: “مسائل محیط زیستی برای کشورهای همسایه ما در اولویت نیست و بالاخره باید از یک طریقی بحث ریزگردها حل شود. هم‌اکنون سالانه ۵۰۰۰ هزار نفر به دلیل آلودگی هوا و ریزگردها از بین می‌روند. به نظر بنده درباره این موضوع بی‌همتی می‌شود. نمی‌توان گفت چون کشورهای همسایه نسبت به محیط زیست بی‌اهمیتی می‌کنند پس ما هم سکوت کنیم. ما از طرفی سالانه میلیاردها تومان صرف هزینه درمان می‌کنیم و از سویی هم این همه کشته می‌دهیم. سازمان محیط زیست به عنوان متولی سلامت محیط زیست باید موضوع مقابله با ریزگردها را حساس کند تا همه دستگاه‌ها کمک کنند. هم‌اکنون بخشی از ریزگردها از داخل کشور ایجاد می‌شوند. برای آنها چه‌کاری صورت گرفته است؟… مسئولان ما آلودگی کشورهای دیگر را برای خودشان ابزار قرار داده‌اند. منشا بسیاری از گرد و غبارهای موجود در کشور در داخل خود کشور است که به دلیل تخریب‌ها و ایجاد معادن به وجود آمده است. چقدر در اطراف سمنان کویرزدایی یا کاشت نهال صورت گرفته است؟مسئولان دائم در این زمینه توجیه می‌کنند و در مجلس هم که حاضر می‌شوند پاسخ‌های قانع‌کننده‌ای ارائه نمی‌دهند”.
یونس اسدی، عضو کمیسیون کشاورزی مجلس هم گفته: “اکثر صحبت‌های مسئولان در حد شعار است و سازمان حفاظت محیط زیست هم از این قاعده مستثنی نیست. اکنون بسیاری از دشت‌های ما خالی از درخت شده است و حتی جنگلی را در جنوب ایران سراغ داریم که بیش از ۵۰ درصد درختان بلوط آن را برای ذغال قطع کرده‌اند”.
موید حسین نماینده مردم تهران در مجلس هم گفته است: “خیلی از مشکلاتی را که در حوزه محیط زیست بررسی و علت‌یابی می‌کنیم می‌بینیم که یک جایی به سازمان محیط زیست برمی‌گردد. گرد و غباری که هم‌اکنون در تهران است و منشا آن اطراف تهران است به دلیل وجود معادنی است که در شهرستان‌های شهریار، قدس و پاکدشت است و مجوز آنها در دهه ۷۰ داده شده است. معادن مربوطه در زمینه بهره‌برداری نه در حجم رعایت شد و نه در سطح. باید به جای اینکه موضوعات را سیاسی کنیم به دنبال راه‌حل باشیم و باید موضوعات را تخصصی‌تر بررسی کرد. از سازمان محیط زیست که این موضوعات را از خود عبور می‌دهد و می‌گوید در زمان ما اتفاق نیفتاده است باید سوال کرد که مجوز آغاز این پروژه‌ها در زمان ریاست چه کسی داده شد؟”
بروز پدیده غبار زرد در تهران،در قالب طنز نیز در آمده و برخی سایت ها نوشته اند: “تهران در تولید ریزگرد به خودکفایی رسید”.
