پل ریختر و برزو درآگاهی
به گفته یک دیپلمات ارشد غربی، پاسخ ایران به توافق پیشنهادی برای تبدیل مواد هسته‌ای مناقشه‌آمیز به سوخت راکتور پزشکی را «ناکافی» خواند و افزود این پاسخ نتوانسته است نگرانی‌های کلیدی آمریکا و اروپا درمورد مقاصد هسته‌ای تهران رابرطرف سازد.
ایران پس از تقریبا یک هفته تاخیر دردادن پاسخ و سیلی از علائم و اشارات متناقض، به دنبال تغییراتی در این پیشنهاد برآمد؛ توافقی که تلاش می‌کند اکثر اورانیوم غنی‌شده آن کشور را برای غنی‌سازی بیشتر و تبدیل به شکل مناسب برای استفاده در راکتور پزشکی موقتا از ایران خارج و به روسیه و فرانسه بفرستد.
این پیشنهاد اندوخته سوخت هسته‌ای را تا کمتر از میزان لازم برای تهیه یک بمب هسته‌ای کاهش می‌داد، و احتمالا مجال تنفسی دیپلماتیک برای توافق‌های گسترده‌تر بین ایران و کسانی که از برنامه تحقیقاتی اتمی آن کشور نگران هستند ایجاد می‌کرد.
اما به گفته این دیپلمات، ایران می‌خواهد در مدت زمانی نامشخص مقدار کمتری از اورانیوم خود را به خارج بفرستد تا اینکه طبق پیشنهاد محمد البرادعی رئیس آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، همه را یک جا تا پایان سال جاری به خارج حمل کند.
چنین تغییری به ایران اجازه می‌دهد که سریعا اندوخته خود را دوباره پر کند.
به گفته این دیپلمات چیز دیگری که موجب ناامیدی غرب شد این بود که تهران آنطور که انتظار می‌رفت بصورت کتبی پاسخ خود را تسلیم نکرده است و علی اصغر سلطانیه نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در وین پیشنهاد را برای البرادعی شرح داده است.
در واشنگتن، یان کلی سخنگوی وزارت امور خارجه در حالیکه از تشریح پاسخ ایران خودداری کرد گفت، مقامات آمریکا درباره این موضوع با البرادعی کار می‌کنند.
وی گفت: “ما نیاز به شفافیت بیشتری داریم و فکر می‌کنم منصفانه است که بگوییم ما در این لحظه به پاسخ رسمی از جانب ایران نیاز داریم.”
دیپلمات‌ها در مورد پیشنهاد ایران بطور علنی سکوت کرده اند که این خود بدان معنی است که امیدی به نتیجه فوری بر سر بن‌بستی که سالها بر سر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران وجود داشته است در کار نیست. البرادعی این پیشنهاد را “پاسخی اولیه” خواند و اشاره کرد که مذاکرات بیشتری صورت خواهد گرفت. اما نه او و نه دیگر دیپلمات‌ها بصورت علنی تا پنجشنبه شب جزئیات پاسخ ایران را فاش نکرده‌اند.
آژانس بازرسی هسته‌ای سازمان ملل در خبرنامه موجزی گفت: “دبیرکل در حال مشاوره با دولت ایران و نیز گروه‌های مرتبط است با این امید که توافق بر سر پیشنهاد او بتواند بزودی حاصل شود.”
مقامات ایرانی و مفسران روزها گفته‌اند که ایران پیشنهاد مورد حمایت آمریکا را قبول می‌کند اما پیش از امضای آن خواستار تغییراتی است. محمود احمدی‌نژاد پیش از آن در روز پنجشنبه گفت، غرب موضع خود بر سر جاه‌طلبی‌های هسته‌ای ایران را از «مقابله» به «همکاری» تغییر داده است و بر این دلالت دارد که وی از این توافق استقبال می‌کند.
در توافق اصلی ایران قرار بود حدود 1200 کیلوگرم از اورانیوم غنی‌شده با درجه پایین خود را برای پالایش بیشتر به روسیه و سپس برای تبدیل به میله‌های سوختی برای راکتور پزشکی به فرانسه بفرستد.
آمریکا، روسیه و فرانسه تا به اینجا توافق اصلی را امضا کرده‌اند که توسط دیپلمات‌ها و کارشناسان امنیت به عنوان راهی به سمت خنثی کردن موقت بیم‌های غرب نسبت به اینکه ایران می‌تواند به سرعت اورانیوم غنی‌شده خود را به سوخت یک بمب اتمی تبدیل کند، مورد ستایش قرار گرفته است. آنها می‌گویند، این پیشنهاد می‌تواند به عنوان اساس مذاکرات بیشتر بر سر برنامه هسته‌ای ایران مورد استفاده قرار بگیرد.
مقامات ایرانی اشاره کرده‌اند که می‌خواهند این پیشنهاد را اصلاح کنند، شاید با کاهش مقدار اورانیوم غنی‌شده که به خارج می‌فرستند یا با تمدید تاریخ فرستادن آن به خارج.
اما فرانسه پیشتر علنا اصرار کرده است که ایران باید انباشته اورانیوم غنی‌شده خود را به خارج بفرستند و درخواست کرده است که تهران جزئیات را تغییر ندهد. بنا بر گزارش خبرگزاری فرانسه، برنارد والرو سخنگوی وزارت امور خارجه فرانسه گفت: “ما می‌خواهیم ایران به روشنی و با نظر مثبت به این پیشنهاد پاسخ دهد.”
دیپلمات‌های روس به تایمز گفتند که می‌خواهند این طرح “هر چه سریعتر” آغاز شود.
کلی به خبرنگاران گفت واشنگتن “با شرکای روس و فرانسوی خود در حمایت از پیش‌نویس توافق آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای متحد” است اما از گمانه‌زنی در مورد پاسخ واشنگتن به تلاش ایران برای اصلاح این طرح خودداری کرد.
در ایران صداهای رسمی زیادی در مورد این پیشنهاد داد سخن داده اند. با وجودیکه به نظر می‌رسد احمدی‌نژاد از آن استقبال کرده است، علی لاریجانی رئیس مجلس و دیگران گفته‌اند که ایران توانایی غنی‌سازی تا 20 درصد مورد نیاز برای راکتور پزشکی را دارد. رهبر مخالفان میرحسین موسوی نیز در مورد این پیشنهاد ابراز تردید کرد و گفت، ایران خود را در گوشه‌ای قرار داده است که یا مجبور است به دانشمندان خود خیانت کند یا اینکه ملت را در معرض تحریم‌ها قرار دهد.
شکست مذاکرات احتمال تحریم‌های شدید اقتصادی بر ایران را افزایش می‌دهد، از جمله اقداماتی که این هفته توسط کمیته کنگره مورد تصویب قرار گرفت.
احمدی‌نژاد که در شهر مشهد در شمال شرقی ایران طی یک عید مذهبی در میان هواداران خود سخن می‌گفت، این پیشنهاد را مورد ستایش قرار داد و آن را یک پیروزی برای استواری ایران خواند و گفت، غرب در نتیجه “مقاومت (ایران) در مقابل دشمنان” سیاست‌های خود را از “مقابله به همکاری” تغییر داده است.
وی در سخنرانی که از تلویزیون پخش می‌شد گفت: “در گذشته می‌گفتند ما باید فعالیت‌های هسته‌ای خود را متوقف کنیم اما امروز می‌گویند بیایید در مورد یافتن راه‌حل برای مشکلات جهان مشورت کنیم و می‌خواهند برای تبادل سوخت و توسعه تکنولوژی هسته‌ای و بنا نهادن تاسیسات هسته‌ای همکاری کنند.”
با این وجود رهبر ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای حرف آخر را در مورد مسائل مهم کشور می‌زند از جمله برنامه هسته‌ای. احمدی‌نژاد هم روی تصمیماتی که معمولا توسط شورای عالی امنیت ملی، هیاتی متشکل از سران تمام بخش های دولت و روسای نیروهای امنیت داخلی و نظامی گرفته می‌شود، تاثیر می‌گذارد.
منبع: لوس آنجلس تایمز، 30 اکتبر
