محمد عبدی
سمینار “کلمات سحرآمیز: اشعار استادانه جلال الدین رومی” در بزرگداشت شاعر بی نظیر فارسی، مولانا، به تازگی در موزه بریتانیا برگزار شد.
این سمینار سه روزه که به همت موسسه “ایران هریتیج” در لندن با همکاری موزه بریتانیا برپا شده بود، به بررسی ابعاد مختلف شعر و زندگی این شاعر بزرگ اختصاص داشت.
کمیته برگزاری این سمینار شامل چند محقق از کشورهای مختلف بود: لیلی انور، شیلا کنبی، فاطمه کشاورز، فرانکلین لویس، پیر لوری و آلن و. ویلیامز.
این برنامه که به تمامی به زبان انگلیسی بودبا سخنان لیلی انور [شندروف] از فرانسه آغاز شد. او درباره “گفتن نامرئی ها- صداها و تصاویر” در شعر مولانا سخنرانی کرد و پس از او فاطمه کشاورز حرف هایش را به بررسی لحظه های مناجات در مثنوی اختصاص داد.
غالب سخنرانان از داشگاه های مختلف آمریکا به این سمینار دعوت شده بودند و هر یک از جنبه های مختلف به آثار مولانا پرداختند. حضور سخنرانانی از لهستان، ترکیه، فرانسه، هلند و ایران به وجهه بین المللی سمینار کمک می کرد، اما مشکل عدم تسلط برخی سخنرانان خارجی بر زبان فارسی و تاکید آنها برای خواندن شعرها به زبان فارسی، گاه مشکل زا بود. مثلاً سخنرانی محمد عیسی ولی از کتابخانه بریتانیا درباره پارادوکس در دیوان شمس، بسیار گسسته به نظر می رسید و شعرخوانی او به فارسی، با مشکلات فراوان روبرو بود و این بحث را پیش می آورد که یک متخصص مولانا حداقل باید بتواند شعرها را با وزن و آهنگ و معنای درست بخواند.
فرح یگانه تبریزی از دانشگاه قم و دانشگاه آزاد تهران هم به بررسی تئاترهایی که بر اساس زندگی مولانا و شعرهای او در ایران اجرا شده اند، پرداخت؛ یک گزارش آماری که به آثار سال های اخیر خلاصه شده بود و ضمناً تحسین های ضمنی ای هم از تئاترهای گاه بسیار ضعیف این سال ها در دل داشت. مشکل دیگر کیفیت فیلم هایی بود که سخنران در حین صحبتش از این تئاترها به نمایش گذاشته بود. تصویر مبهم و ناواضح و فیلمبرداری های غیر تخصصی، جذابیت ظاهری این آثار را هم از آنها سلب کرده بود و تنها این تصور را موجب می شد که تئاتر ایران بسیار ابتدایی و غیر حرفه ای است.
اما سخنرانی مجدد لیلی انور - که از برپا کنندگان اصلی سمینار بود- در روز آخر درباره وجوه سورئالیستی شعر مولانا جذاب و شنیدنی بود. انور مبحث تازه ای را انتخاب کرده بود و حتی به بحث هایی درباره آندره برتون- شاعر معروف فرانسوی که مانیفست سورئالیسم را نوشت- و شعر مولانا پرداخت و ضمن اشاره به علاقه وافرش به دیوان شمس و نه مثنوی گفت: “دکتر محجوب به من گفت تو جوان هستی و وقتی پیر شدی عاشق مثنوی می شوی. و خب باید بگویم شکر که هنوز فکر می کنم خیلی جوانم!”
روز آخر سمینار یک میهمان خارج از برنامه هم داشت: دکتر عبدالکریم سروش که در بین تماشاگران حاضر شده بود، به پشت میز سخنرانی رفت و سخنان کوتاهی را درباره مولانا و عرفان بیان کرد.