امیرحسین لطیفی
در حالی که گزارش‌های رسمی حاکی از افزایش مصرف بنزین و گازوئیل در هفته گذشته نسبت به هفته‌های قبل از آن است، معاون وزیر نفت دولت احمدی نژاد دیروز اعلام کرد بودجه واردات بنزین در سال جاری به اتمام رسیده و در حال حاضر دولت ایران با یک مجوز موقت به امضای سرپرست این وزارتخانه، از محل منابع داخلی شرکت ملی نفت ایران، بنزین مصرفی مورد نیاز را از خارج از کشور وارد می‌کند.
با آنکه دولت ایران همواره ادعا کرده که پس از سهمیه‌بندی بنزین، مصرف آن کاهش یافته است، رهبر جمهوری اسلامی روز شنبه در سخنان خود پس از برگزاری نماز عید فطر در مصلای تهران، با اشاره مستقیم به مصرف فزاینده بنزین در ایران از مردم خواسته بود از “اسراف” در مصرف بنزین بپرهیزند. وی هشدار داده بود که در صورت تداوم اینگونه اسراف‌ها ممکن است “تحریم‌های دشمنان” موثر واقع شود.
در همین حال محمدرضا نعمت زاده، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نیز از پایان یافتن بودجه واردات بنزین در سال 86 خبر داده است. معاون وزیر نفت در حالی که هنوز هفتمین ماه سال 86 به پایان نرسیده، گفته است: “با توجه به اتمام بودجه 5⁄2 میلیارد دلاری واردات بنزین، در حال حاضر بنزین وارداتی کشور از محل منابع داخلی شرکت نفت تامین می‌شود. سرپرست وزارت نفت و مدیر عامل شرکت ملی نفت در این خصوص مجوز موقتی را صادر کرده تا بر اساس آن، بصورت موقت بنزین مورد نیاز وارداتی کشور تامین شود.“
مصرف بنزین و گازوئیل افزایش یافت
دولت احمدی نژاد به‌رغم اینکه پیش از اجرای طرح سهمیه‌بندی وعده داده بود با اجرای این طرح دیگر نیازی به واردات بنزین نخواهد بود، در حال حاضر طبق اعلام معاون وزیر نفت روزانه 14 تا 15 میلیون لیتر بنزین از خارج خریداری کرده و وارد می‌کند. این در حالی است که همچنان در آمارهای رسمی ادعا می‌شود مصرف سوخت در کشور در ماه‌های پس از سهمیه‌بندی بنزین کاهش قابل قبولی یافته است.
با این حال آخرین آمار منتشر شده در این باره نشان می‌دهد که مصرف بنزین و گازوئیل در ایران در حال افزایش است. بر اساس آمارهای رسمی اعلام شده که در خبرگزاری های داخلی منتشر شده، در هفته گذشته (14 تا 20 مهر) مصرف بنزین نسبت به هفته قبل از آن (7 تا 13 مهر) در حدود 6، 4 درصد افزایش داشته است و مصرف گازوئیل نیز در این هفته نسبت به هفته قبل 11، 1 درصد افزایش داشته است.
مصرف بنزین در این هفته به آستانه 400 میلیون لیتر در هفته نزدیک شد که نسبت به مصرف 374، 5 لیتری هفته قبل، افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد. مصرف گازوئیل نیز در این هفته افزایش بی‌سابقه‌ای داشته است، به طوری که در روز چهارشنبه 18 مهر و در آستانه تعطیلات عید فطر از مرز 100 میلیون لیتر در روز فراتر رفت. این میزان نسبت به میزان مصرف پیش از سهمیه بندی بنزین هم بیشتر است.
لایحه متمم برای افزایش بودجه واردات بنزین
دولت نهم برخلاف وعده‌های مکرر خود مبنی بر صرفه‌جویی در نتیجه سهمیه‌بندی بنزین، بودجه یک ساله واردات بنزین را شش ماهه تمام کرده و از واردات موقت با ردیف‌های دیگر بودجه وزارت نفت خبر داده است. این در حالی است که در تبصره 13 قانون بودجه سال 86 اجازه‌ای به دولت برای واردات فراتر از سقف مقرر در بودجه داده نشده است.
در همین حال، ماه گذشته همین معاون وزیر نفت از ارائه لایحه‌ای 1، 5 میلیارد دلاری برای افزایش بودجه واردات بنزین در سال 86 خبر داده بود. وی البته این لایحه را “متمم بودجه” نخوانده بود، با این حال این لایحه در صورت تصویب، رقم بودجه واردات بنزین را از 2، 5 میلیارد دلار به 4 میلیارد دلار خواهد رساند که افزایش قابل ملاحظه‌ای است. این لایحه هنوز در صحن علنی مجس هفتم مطرح نشده است، با این حال می‌توان پیش‌بینی کرد که طرح آن باعث بلند شدن صدای انتقاد بسیاری از نمایندگان خواهد شد که تاکنون در مقابل ادعاهای مکرر دولت نهم درباره صرفه‌جویی ناشی از سهمیه‌بندی بنزین و بی‌نیازی به واردات، سکوت کرده‌اند.
در زمان ارائه این لایحه و پیش از آن، چند تن از نمایندگان شاخص طیف‌های مختلف مجلس با این لایحه مخالفت کرده بودند. رضا طلایی‌نیک، از نمایندگان عضو فراکسیون وفاق و کارآمدی، پذیرش بودجه اضافه برای واردات بنزین را به معنای پذیرش شکست طرح سهمیه‌بندی دانست و احمد توکلی، از سران طیف اصولگرا ا این هم فراتر رفته و خواستار این شده بود که برای جلوگیری از شکست خوردن طرح سهمیه‌بندی، مجلس یک “سیلی” به گوش دولت احمدی نژاد بزند!
افزایش واردات پس از اجرای سهمیه‌بندی
رهبر جمهوری اسلامی در سخنرانی روز عید فطر گفته بود: برای کشوری که صادرکننده نفت است، زشت است که بنزین وارد کند.” دولت احمدی نژاد و مجلس اصولگرای هفتم نیز با همین استدلال، اما بدون آنکه به پیش‌بینی‌ها و زیرساخت‌های لازم توجه کنند و یا ظرفیت تولید داخلی بنزین را افزایش دهند، اقدام به سهمیه‌بندی بنزین کردند. اما علاوه بر آمارهایی که نشان‌دهنده افزایش مصرف در هفته گذشته است، آمارهای کلی‌تر منتشر شده از سوی وزارت اقتصاد و دارایی نیز وضعیت بدتری را در خصوص واردات بنزین و گازوئیل نشان می‌دهد.
براساس آمارهای وزارت امور اقتصادی و دارایی، در 5 ماهه اول امسال بیش از 2 میلیارد و 642 میلیون دلار (23 هزار و 782 میلیارد ریال) از بودجه عمومی کشور، برای واردات بنزین و گازوئیل صرف شده است. این رقم نسبت به مصرف پنج ماهه سال 85 بیش از 13 درصد افزایش را نشان می‌دهد.
گزارش خبرگزاری مهر همچنین حاکی از آن است که میزان بنزین و گازوئیل وارداتی در 5 ماهه اول امسال نسبت به رقم مصوب بودجه‌ای که 14 هزارو 92 میلیارد ریال بوده، 69 درصد افزایش نشان می دهد.
این افزایش، درست برخلاف ادعایی است که دولت احمدی نژاد با مطرح کردن آن، تبلیغات خود را برای جا انداختن و موجه جلوه دادن طرح سهمیه‌بندی بنزین آغاز کرد. به همین جهت اکنون در حالی که همه انتظار دارند طبق پیش‌بینی دولت، سهمیه‌بندی بنزین به صرفه‌جویی در مصرف بنزین و واردات این فرآورده نفتی به کشور نفت‌خیز ایران منجر شود، دولت اعلام کرده که بودجه یک سال را شش ماهه تمام کرده است.
استدلال غلامحسین نوذری، سرپرست وزارت نفت در زمان ارائه لایحه بودجه 1، 5 میلیارد دلاری این بود که در سه ماهه اول سال که هنوز طرح سهمیه‌بندی اجرا نشده بود (که در واقع عدم اجرای آن هم دلیلی جز مخالفت محمود احمدی نژاد نداشت) مصرف بیش از حد بوده و لذا نیاز به بودجه اضافی برای واردات بنزین است.
در حالی که به عقیده کارشناسان، از سویی امکان ندارد میزان مصرف سه ماهه اول سال به حدی بوده باشد که باعث شود این بودجه شش ماهه تمام شود، از سوی دیگر بر فرض افزایش نجومی مصرف بنزین در 3 ماهه اول، کاهش مصرف در 9 ماه بعدی سال 86 باید آن افزایش مورد ادعا را جبران کند.
این استدلالی است که بسیاری از نمایندگان مجلس نیز بدان معتقدند و از این روست که اگر هیچ فشاری به مجلس هفتم از خارج از آن وارد نشود، به نظر می‌رسد این پیش‌بینی رسانه‌های داخلی محقق خواهد شد که مجلس به لایحه افزایش واردات بنزین رای نخواهد داد.