چند روز پس از سخنان علی‌اکبر صالحی٬ رییس سازمان انرژی اتمی٬ درباره آغاز مذاکره با آمریکا در دولت محمود احمدینژاد٬ یک وبسایت نزدیک به سپاه پاسداران با انتشار جزئیات جدیدی٬ نوشت که پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری در ۲۴ خرداد سال گذشته٬ سه دور مذاکره میان ایران و آمریکا با موافقت آیت‌الله خامنه‌ای انجام شده است.
سایت ایران هسته‌ای به نقل از “یک منبع در تهران” نوشت که برای مذاکره میان جمهوری‌اسلامی و آمریکا چهار شرط از سوی آیت‌الله خامنه‌ای مطرح شده بود. علاوه بر دو شرطی که صالحی بیان کرده بود٬ عدم حضور وزیر امورخارجه در مذاکرات و همچنین نتایج ملموس در کوتاه‌مدت٬ از دیگر شرط‌های آیت‌الله خامنه‌ای بوده است.
این وبسایت به نقل از منبع خود نوشته که سیاست‌گذاری درباره این مذاکرات از سوی یک “کمیته سه نفره شامل سه تن از مسوولان ارشد دولت” انجام می‌شده٬ اما “محمود احمدینژاد نقش چندانی در آن نداشته است”. مسوولیت این مذاکرات نیز “با یکی از معاونان کارکشته وزارت خارجه” بوده است. از سوی آمریکا٬ جیک سالیوان مشاور جو بایدن و بیل برنز قائم‌مقام وزارت خارجه در این مذاکرات شرکت داشته‌اند.
پیش از این علی‌اکبر صالحی٬ وزیر امورخارجه دولت احمدینژاد٬ در گفت‌وگویی با شبکه العالم٬ گفته بود که برخی از مسوولان دولت احمدینژاد معتقد بودند که باید با آمریکا به شکل مستقیم و دوجانبه مذاکره شود. وی اشاره‌ای به نام یا سمت این مقام‌ها نکرد. به گفته صالحی پس از آن٬ وی به عنوان وزیر امورخارجه با رهبر جمهوری اسلامی در این باره گفتگو کرده است: “موضوع را به خدمت رهبری عرض کردم و گفتم، اجازه دهید که ما با آمریکایی‌ها راجع به موضوع هسته‌ای وارد مذاکره شویم. حضرت آقا فرمودند که به آمریکایی‌ها نمی‌شود اعتماد کرد و مصداق‌هایی را در این خصوص فرمودند به عنوان مثال در موضوع افغانستان، در موضوع عراق و این که آن‌ها عهدشکنی می‌کنند، نقض پیمان می‌کنند و قابل اعتماد نیستند و حسن نیت ندارند. من خدمت ایشان عرض کردم که اگر اجازه دهید، ما در موضوع هسته‌ای هم این را تجربه کنیم. ایشان فرمودند: اشکالی ندارد، بروید و این کار را انجام دهید، اما بدانید که این اتمام حجت خواهد بود. ما بهانه را از آن‌ها خواهیم گرفت و به مردم خودمان اعلام خواهیم کرد که از هر فرصتی برای حل و فصل مسالمت‌آمیز این موضوع در چارچوب عزت، حکمت و مصلحت استفاده می‌کنیم و بهانه را از آن‌ها خواهیم گرفت که آن‌ها با افکار عمومی بازی نکنند. البته ایشان چند تا شرط گذاشتند و گفتند این چهار شرط را شما رعایت کنید: یکی از شروط آن بود که مذاکرات فقط در مورد هسته‌ای باشد. در مجموع می‌خواهم بگویم که کار شروع شد؛ این مساله تقریبا مربوط به دو یا دو سال و نیم پیش است، بالاخره به هر ترتیبی کار شروع شد و به دولت جدید رسید که ادامه یافت”.
بنا بر قراری نانوشته در ایران٬ این آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی است که پیرامون امکان مذاکره با آمریکا تصمیم می‌گیرد. وی تیرماه گذشته تاکید کرده بود که گرچه نسبت به مذاکره با این کشور خوش‌بین نیست٬ اما مسوولان را برای مذاکره در موارد خاص٬ منع نکرده است.
سایت ایران هسته‌ای نیز نوشته است که استراتژی اصلی این مذاکرات دوجانبه “اتمام حجت برای امریکا و نشان دادن عدم صداقت و غیر قابل اعتماد بودن آن بوده است”.
به نوشته این سایت: “تا قبل از انتخابات ریاست جمهوری٬ سه دور مذاکره در مسقط برگزار شد… آمریکایی‌ها در همان مذاکرات رسما غنی‌سازی ایران را پذیرفتند. موضوع پذیرش غنی‌سازی توسط آمریکا در نامه‌ای مکتوب به ایران اعلام شد”.
پاییز دو سال پیش روزنامه نیویورک تایمز گزارشی را به نقل از مقام‌های بلندپایه آمریکایی منتشر کرده بود که براساس آن جمهوری اسلامی و آمریکا توافق کردهاند بر سر برنامه هسته‌ای به طور مستقیم گفت‌وگو کنند. بر اساس این گزارش، توافق‌ها بر پایه توقف غنی سازی بیست درصدی از سوی جمهوری اسلامی و در مقابل لغو برخی تحریم‌ها از سوی غرب صورت گرفته بود. مفاد این گزارش اما از سوی مقام‌های هر دو دولت تکذیب شد.
علاوه بر گزارش نیویورک‌تایمز٬ پاییز سال نود و یک٬ روزنامه لوموند نیز گزارشی از مذاکره علی‌اکبر ولایتی - مشاور امور بین‌الملل آیت‌الله خامنه‌ای - با مقام‌های آمریکایی را منتشر کرده بود. به نوشته این روزنامه “یکی از مسوولان دولت آمریکا” به طور مخفیانه با علی اکبر ولایتی مذاکره کرده بود. لوموند، این مسوول آمریکایی را “رابرت اینورن” معرفی کرد که - به نوشته این روزنامه - در سال ۲۰۰۹ پیشنهاد مبادله اورانیوم غنی شده را به ایران داده بود. اما ولایتی نیز این گزارش‌ها را تکذیب کرده بود.
توافق با آمریکا: پیش و پس از روحانی
بخش دیگری از گزارش سایت ایران هسته‌ای به نحوه مذاکره دولت روحانی با آمریکا و اعضای گروه ۱+۵ و همچنین توافق‌‌های پیشین با آمریکا باز می‌گردد. این سایت با اشاره به پذیرش غنی‌سازی توسط جمهوری‌اسلامی از سوی آمریکا٬ نوشت که “پس از روی کار آمدن دولت جدید و با مشاهده عجله و روحیه سازشکاری آن، چیزی را که قبلا پذیرفته بودند پس گرفتند و در توافق ژنو عملا این حق انکار شد و تداوم برنامه به شکل بسیار محدود به جای آن نشست”.
به گفته منبع این وبسایت در مذاکرات محرمانه‌ای که در دولت احمدینژاد انجام شده بود “مدالیته ای مورد مذاکره تقریبا نهایی قرار گرفت که خط پایان مذاکرات را هم با تفاوتی بسیار زیاد نسبت به آن‌چه در ژنو مورد توافق قرار گرفت، ترسیم می‌کرد”.
ایران هسته‌ای ادامه داده: “دولت روحانی همان‌طور که قدر دستاوردهای فنی ایجاد شده در دولت قبلی را ندانست و آن‌ها را با ما‌به‌ازایی بسیار اندک معاوضه کرد، ارزش این سوابق مذاکراتی را هم در نیافت و در مذاکرات نیویورک و توافق ژنو عملا کار را به نتیجه‌ای رساند که حتی با آن‌چه امریکایی‌ها چند ماه قبل آن را پذیرفته بودند هم تفاوت بسیار داشت٬ چه رسد به این‌که با منافع کشور منطبق باشد”.
انتقادهای مطرح شده در این گزارش٬ مشابه انتقادهایی است که برخی از اصول‌گرایان - و عمدتا اعضای جبهه پایداری - درباره مذاکرات ژنو بیان می‌کنند.
آن‌ها طی ماه‌های گذشته بارها ضمن انتقاد از مذاکرات انجام شده٬ توافق ژنو را مخالف منافع جمهوری‌اسلامی توصیف کرده و ازدولت روحانی بابت چنین توافقی انتقاد کردهاند. انتقادهایی که باعث توقیف برخی نشریات وابسته به اصول‌گرایان و یا تذکر به آن‌ها٬ و همچنین شکایت دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی از برخی نمایندگان مجلس و یک نویسنده روزنامه وطن‌امروز شد.
طی ماه‌های گذشته بارها اخباری درباره مخالفت رهبر جمهوری‌اسلامی با مذاکرات ژنو منتشر شده بود. برخی نمایندگان مجلس به نقل از آیت‌الله خامنه‌ای٬ خبر از مخالفت وی با این مذاکرات داده بودند.
محمداسماعیل کوثری پس از پایان دور اول مذاکرات ژنو٬ گفته بود که برخی از “مقام‌های عالی” در جمهوری‌اسلامی٬ نسبت به این توافق انتقاد داشته و به همین دلیل٬ دستور به تشکیل شورایی ویژه برای نظارت بر مذاکرات هسته‌ای داده‌اند. شورایی که متشکل از رییس‌جمهوری٬ وزیر امورخارجه٬ رییس مجلس و رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس است.
در این مدت البته برخی دیگر از اصول‌گرایان نیز خبر از انتقادهای آیت‌الله خامنه‌ای به توفق ژنو داده بودند. جواد کریمی‌قدوسی٬ عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس٬ در این زمینه گفته بود که آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار به سران سه قوه٬ گفته است: “از این متن تثبیت حق غنی سازی هسته‌ای ملت ایران بدست نمی‌آید و این توافقنامه ابهامات زیادی دارد و علت این مساله این هست که تیم مذاکره‌کننده بر حفظ حقوق هسته‌ای پافشاری نکرده است. من فقیه هستم و سه بار این متن را خوانده‌ام و از آن تثبیت حق غنی‌سازی هسته‌ای بدست نمی‌آید”.
یک سایت نزدیک به اصول‌گرایان نیز اقدام به انتشار فایل صوتی سخنان محمود نبویان٬ از اعضای جبهه پایداری٬ کرده بود که در آن گفته که آیت‌الله خامنه‌ای در دیدار با سران سه قوه٬ “انتقادهای اساسی” به توافقنامه ژنو وارد کرده و آن را مغایر استقلال ایران دانسته است.
همچنین علی‌رضا زاکانی٬ نماینده مجلس٬ نیز خبر از آن داده بود که رهبر جمهوری‌اسلامی به تیم مذاکره‌کننده ایران تذکر داده است “که در مذاکرات آتی، سطح مطالبات خودتان را بالا ببرید”.
آیت‌الله خامنه‌ای٬ رهبر جمهوری‌اسلامی درباره مذاکرات با غرب گفته بود: “بعضی از مسئولین آن دولت و این دولت فکر می‌کنند اگر در موضوع هسته‌ای مذاکره کنند مسئله حل می‌شود، در سخنرانی اول سال هم گفتم که من به مذاکره خوش‌بین نیستم و به جایی نمی‌رسد ولی مخالفتی هم ندارم”.
با این حال حمید بعیدی‌نژاد٬ معاون وزیر امورخارجه و مسوول دبیرخانه اجرای تفاهم‌نامه ژنو٬ در مصاحبه با ایرنا خبر از آن داده بود که تمام روند و جزییات به اطلاع رهبر جمهوری‌اسلامی و بقیه نهادهای مرتبط می‌رسد٬ اما تیم مذاکره‌کننده هرگز سخنی از این نمی‌گوید که “محورها و جزئیات توافق شده در جریان مذاکرات، جزء به جزء و یک به یک، نظر مقام معظم رهبری را داشته است”.
وبسایت ایران هسته‌ای٬ از جمله وب‌سایت‌هایی است که وابسته به مجتمع رسانه‌ای اطلس است. وبسایت دیگربان در گزارشی پیرامون این مجتمع نوشته بود: “مجتمع رسانه‌ای اطلس یکی از بزرگترین‌ها کارتل‌های رسانه‌ای جمهوری اسلامی است که راه‌اندازی تعداد قابل توجهی از سایت‌های محافظه‌کار در جنگ نرم را بر عهده داشته است. این مجتمع که به نظر می‌رسد پس از وقایع سال ۱۳۸۸ راه‌اندازی شده تاکنون ده‌ها سایت خبری٬ تحلیلی و پژوهشی راه‌اندازی کرده است”.
مدیرعامل این مجتمع غلام‌رضا نوری٬ از فرماندهان سپاه پاسداران است٬ که پیش از این در همایش “بصیرت سایبری” در وزارت نفت سخنرانی کرده بود.
