با گذشت ۱۰ روز از نزاع تازه دیپلماتیک میان جمهوری اسلامی و حکومت بحرین، عربستان سعودی نیز وارد منازعه شد و روز دوشنبه تهران را به خاطر رفتارهایش در منطقه مورد سرزنش قرار داد.
عادل الجبیر، وزیر خارجه آل سعود، در یک کنفرانس مطبوعاتی با انتقاد از دخالت های تهران در امور داخلی بحرین، گفته است: “اینها بیانگر خصومتی است که جمهوری اسلامی ایران به همسایگانش می ورزد.”
رئیس دستگاه دیپلماسی پادشاهی عربستان این انتقادها علیه تهران را در جریان کنفرانس مشترک خود با فدریکا موگرینی – مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا - مطرح کرد. الجبیر با اشاره به دخالت های تهران در امور کشورهای منطقه گفته است: “این نشانگر نیات کشوری که خواستار حسن همجواری باشد نیست، بلکه نمایانگر بلندپروازی هایی است که این کشور در منطقه دارد و دست به اقدامات خصومت آمیزی مثل این زده است.”
الجبیر پیشتر سفیر عربستان در واشنگتن بود. در سال ۹۰ دادگستری ایالات متحده اعلام کرده بود که یک ایرانی-ـ آمریکایی با همکاری سپاه قدس قصد دسیسه چینی برای ترور وی در خاک ایالات متحده را داشته است.
خانم موگرینی که در جریان مذاکرات ۵+۱ با تهران بر سر توافق هسته ای، به عنوان هماهنگ کننده این گروه، تعاملی فشرده با جواد ظریف، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، داشت، به نظر می آید در جریان سفرش به تهران، نگرانی های الجبیر را به دستگاه دیپلماسی دولت یازدهم منتقل کند. وی دیروز وارد تهران شد.
گفتنی است درگیری دیپلماتیک تازه میان تهران و کشورهای حاشیه خلیج فارس از روز عید فطر آغاز شد؛ زمانی که آیت الله علی خامنه ای در سخنرانی اش در این روز بر حمایت خود از جنبش مخالفان حکومت آل خلیفه در بحرین تاکید کرد.
رهبر جمهوری اسلامی در خطبه دوم سخنرانی اش در حالی که می خواست به طیف های تندرو طرفدارانش اطمینان خاطر بدهد که توافق هسته ای با ایالات متحده، معنایش تغییر سیاست های نظام در خاورمیانه نخواهد بود، از بحرین هم به عنوان یکی از کشورهایی نام برد که تهران آن را زیر نظر دارد: “چه این متن ( توافق هسته ای ) تصویب بشود و چه نشود، ما از حمایت دوستانمان در منطقه دست نخواهیم کشید: از ملّت مظلوم فلسطین، از ملّت مظلوم یمن، از ملّت و دولت سوریه، از ملّت و دولت عراق، از مردم مظلوم بحرین، از مجاهدان صادق مقاومت در لبنان و فلسطین؛ [اینها] همواره مورد حمایت ما خواهند بود.”
تنها ۲۴ ساعت بعد( ۲۸ تیرماه) خبرگزاری دولتی بحرین گزارش داد که وزارت خارجه این کشور اعتراض رسمی خود را به “اظهارات آقای علی خامنه‌ای علیه پادشاهی بحرین” به مرتضی صنوبری، کاردار جمهوری اسلامی ابلاغ کرده است.
معاون وزارت خارجه بحرین تفسیر خود از مواضع آیت الله خامنه ای را چنین بیان کرده بود: “دخالت آشکار و غیر قابل قبول در امور داخلی بحرین”
تیرگی روابط تهران و منامه از زمان وزیدن نسیم بهار عرب در خاورمیانه آغاز شد. با خیزش شهروندان در مصر و تونس، هزاران تن از شهروندان – عموما شیعه – در بحرین نیز علیه پادشاهی آل خلیفه دست به تظاهرات زدند اما سرکوب شدند. نظام جمهوری اسلامی که خود البته در آن زمان مشغول سرکوب جنبش سبز و زندانی کردن رهبران سیاسی آن – میرحسین موسوی و مهدی کروبی – در خانه های خود پس از تظاهرات 25 بهمن بود، اعلام کرد که از خیزش شهروندان بحرینی برای ساقط کردن حکومت آل خلیفه در بحرین حمایت می کند.
در همان زمان – زمستان ۸۹ – منامه تهران را به داشتن شبکه های جاسوسی در بحرین متهم کرد و سفیر خود را از تهران فرا خواند. با این حال تابستان سال ۹۱ راشد بن سعد الدوسری سفیر بحرین به تهران بازگشت و فعالیت های دیپلماتیک خود را از سر گرفت، تا ۴ روز پیش که دستگاه دیپلماسی بحرین تصمیم گرفت بار دیگر سفیر خود را از ایران فرا بخواند، برای اعتراض به “ اظهارات خصمانه مکرر مقام‌های ایرانی” و مشورت.
در حد فاصل سخنرانی آیت الله خامنه ای و بازگشت سفیر بحرین به کشورش، حکومت آل خلیفه ادعا کرد که گارد ساحلی بحرین محموله تسلیحاتی که متعلق به ایران بوده را در آب های این کشور توقیف کرده اند، شامل ۴۴ کیلوگرم ماده انفجاری C۴، هشت کلاشنیکف و ۳۲ خشاب.
بحرین می گوید در این ارتباط دو تن را بازداشت کرده که یکی از آن ها در ایران برای تولید و استفاده از مواد منفجره “آموزش” دیده و پول خرید قایق را هم از سپاه پاسداران گرفته است.
پاسخ ظریف به این ادعا چنین بود: “من صراحتاً می گویم ادعاهای بحرین کاملاً بی پایه و اساس است.”
در آن زمان ظریف در کویت به سر می برد؛کشوری که در میان ۶ عضو شورای همکاری خلیج فارس مانند عمان روابط کاملا دوستانه ای با تهران ندارد، اما در مقایسه با 5 عضو دیگر تخاصم کمتری با جمهوری اسلامی دارد.وزیر خارجه جمهوری اسلامی که تصور می کرد ادعای بحرین برای تحت الشعاع قرار دادن سفر وی به کویت است در ادامه اظهاراتش گفته بود: “این کشور (بحرین) می خواهد جلوی هر نوع پیشرفت در همکاری ها میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس را بگیرد.”
تهران و ریاض ۵ ماه است به دلیل حمله ارتش سعودی به خاک یمن برای سرکوب شورشیان انصار الله و بازگرداندن رئیس جمهور یمن به صنعا یا عدن روابط تیره ای را تجربه می کنند. شبه نظامیان انصار الله از قوم حوثی و شیعه هستند و مورد حمایت جمهوری اسلامی قرار دارند.
شیعیان در یمن پاییز گذشته دست به تظاهرات گسترده ای علیه دولت زدند و خیلی زود وارد فاز شبه نظامی شدند و بخش های مهمی از کشور از جمله صنعا و بندر استراتژیک عدن را به تصاحب خود در آورند و موجب گریز منصور هادی به عربستان سعودی شدند. به نظر می آید این سونامی باعث هراس بیش از پیش کشورهایی همچون بحرین شده است که مخالفان شیعه بسیاری دارد.
حسن روحانی پس از امضای توافق هسته ای با ابر قدرت های جهان اعلام کرده بود که قصد نزدیک شدن به همسایگان خود را دارد، با این حال تحولات اخیر نشان می دهد این کار به آسانی انجام نخواهد شد چرا که ظاهرا آیت الله خامنه ای و نیروهای قدرتمند در سپاه – از جمله سپاه قدس- قصد بر هم زدن این بازی را دارند. در ماه اردیبهشت نیز رهبر جمهوری اسلامی ملت بحرین را “مظلوم” توصیف و راهبرد نظام در خصوص آن را چنین اعلام کرده بود: “ما از مظلوم حمایت می‌کنیم هر مقدار که می‌توانیم.”
عادل الجبیر در کنفرانس خبری اش با موگرینی این دست اظهارات آیت الله خامنه ای را که در سخنرانی عید فطر نیز تکرار شد، مواضع “ستیزه جویانه” توصیف کرده است. جمهوری اسلامی با دیگر همسایگان ایران نیزروابط کم و بیش تیره ای دارد که سفیر سابق ایران در لبنان و اردن آن راروابطی در”مرز هشدار” توصیف کرده است.
