مردم سردشت در حالی مراسم بیست و پنج سالگی بمباران شیمیایی سردشت را برگزار می‌کنند که هنوز بسیاری از قربانیان آن شناسایی نشده‌اند و این شهر که بیشتر ساکنانش را مصدومان شیمیایی تشکیل می‌دهند از امکانات پزشکی لازم برای رسیدگی به وضعیت قربانیان جنگ محروم است.
هر ساله در سردشت مراسم بزرگی از سوی مسئولان دولتی برای پاسداشت یاد مصدومان و جانبازان شیمیایی برگزار می‌شود و آنان در حاشیه جلسات وعده‌هایی هم برای رفع نیازهای این شهر جنگ زده می‌دهند؛ وعده‌هایی که به گفته فعالان مدنی این شهر هیچ‌گاه عملی نشده است.
سیروان حداد، رئیس انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت، به روز می‌گوید: “تجربه سالهای گذشته نشان داده است که مسئولان به وعده‌هایی که در سالگرد بمباران به مردم و بازماندگان می‌دهند عمل نمی‌کنند. اگر امسال هم وعده‌ای به مردم داده باشند ما نسبت به آن خوش بین نیستیم.” او با این حال ابراز امیدواری می‌کند که روزی این وعده‌ها عملی شود.
بمباران سردشت از سوی نیروی هوایی عراق در ۷ تیر ماه ۱۳۶۶ با استفاده از بمب‌های شیمیایی در چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت در آذربایجان غربی صورت گرفت. آمار دقیقی از قربانیان این فاجعه در دست نیست اما گفته می شود در جریان این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند.
بیست و پنج سال از این بمباران می‌گذرد اما آنطور که روزنامه تهران امروز نوشته است، کلینیک‌های این شهر پزشک ندارند، بیکاری بی‌داد می‌کند، آسیب‌های اجتماعی گریبانگیر مردم شده، بی‌توجهی مسئولان به افرادی که مدارکی برای ثبت مصدومیت خود ندارند همچنان ادامه دارد، مشکلات خدمات شهری و حمل و نقل رفع نشده و این شهر با وجود مرزی بودنش هنوز فاقد گمرک یا یک بازارچه مرزی پویاست.
مراسم بیست و پنج سالگی بمباران سردشت روز چهارشنبه، ۷ تیرماه در چنین شرایطی در دو بخش رسمی و غیر رسمی برگزار شد.
سیروان حداد، رئیس انجمن دفاع از حقوق مصدومان شیمیایی سردشت در مورد این مراسم به روز گفت: “مراسم باشکوهی برگزار شد. بخشی از آن در یک سالن ورزشی و از سوی دولت برگزار شد که ما اطلاعی از جزئیات آن نداریم. بخش دیگر آن برگزاری یک نمایشگاه عکس در میدان سرچاوه، محل بمباران بود. تعداد زیادی از مردم در این مراسم شرکت کردند. در رأس ساعت دو که زمان وقوع بمباران بود مردم با حضور در این میدان به سمت مزار شهدا حرکت کردند.”
به گفته آقای حداد شمار زیادی از مردم در مراسم غیر دولتی شرکت کردند و در حاشیه آن نماینده شهرداری‌های حلبچه و قلعه دیزه در کردستان عراق نیز با قرائت پیام‌هایی با مردم سردشت همدردی کردند.
در این مراسم انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت نیز پیام سالانه خود را قرائت کرد و در آن بر لزوم رسیدگی به نیازهای پزشکی و اجرایی شدن مصوبات مجلس در مورد وضعیت جانبازان شیمیایی سردشت تاکید کرد.
رئیس این انجمن می‌گوید:” امسال از آنجا که سردشت یک شهر مرزی است و قربانیان آن نمی‌توانند به شهرهای بزرگ رفت و آمد کنند بر نیازهای درمانی مردم و فقدان پزشکان متخصص تاکید کردیم.”
او می افزاید: “ما خواسته‌ایم که پزشک متخصص بیماری‌های شیمیایی به سردشت بیاورند اما با وجود وعده‌های زیاد به آن عمل نکرده‌اند. از آنجا که اکثریت مردم سردشت جانباز شیمیایی هستند باید مورد توجه ویژه قرار بگیرند. وضعیت شهر مناسب حال جانبازان شیمیایی نیست.”
قانونی برای اجرا نشدن
قانون شناسایی جانبازان شیمیایی حدود دوسال پیش به تصویب مجلس رسید، اما تاکنون ابلاغ نشده است. در حالیکه وعده داده بودند همان سال کمیسیون رسیدگی به این مصوبه ضمن بازدید از منطقه، دستور شناسایی مصدومان بمباران را به دولت ابلاغ کنند.
در بیانیه امسالِ انجمن مصدومان شیمیایی سردشت آمده است که اجرایی نشدن این مصوبه “ناشی از بی‌توجهی به قشر جنگ زده وجانبازان می‌باشد متاسفانه تاکنون هیچ اقدامی برای اجرای این قانون که در آن حداقل انتظارات ودرخواستهای مصدومین شیمیایی انعکاس یافته به عمل نیامده است و این بیانگر فقدان اراده‌ای جدی برای اجرایی کردن آن است.”
روزنامه آرمان در شماره دیروز خود در مورد این مصوبه نوشت که بعد از تصویب آن در سال ۸۹ “رئیس جمهور این قانون را ابلاغ نکرد و در نهایت رئیس وقت مجلس با استفاده از اختیارات خود، آن را در روزنامه رسمی منتشر کرد.”
آنطور که این روزنامه صبح تهران نوشته طبق این قانون، دولت ملزم به شناسایی مصدومان شیمیایی در سردشت شده و برهمین اساس بنیاد شهید مکلف است که آیین نامه‌هایی را برای کمیسیون‌ها ارسال کند و این کمیسیون‌ها باید در مناطق شیمیایی زده تشکیل شوند؛ براساس این قانون، وزارت امور خارجه و وزارت فرهنگ و ارشاد موظف اند سردشت را به عنوان نماد مظلومیت ایران به جهانیان معرفی کنند که این کار تا کنون صورت نگرفته است.
عثمان مزین، وکیل دادگستری و پژوهشگر بمباران شیمیایی سردشت در این باره گفته است: “نقطه هدف در این قانون سردشت بوده که در این شهر، هیچ کمیسیونی تشکیل نشده و این درحالی است که از هفت هزار قربانی شیمیایی در سال ۱۳۶۶ تنها ۱۳۶۲ نفر شناسایی شده‌اند که تنها ۲۰ درصد مصدومان را تشکیل می‌دهند که درصد بالایی از آن‌ها همچنان شناسایی نشده باقی مانده‌اند.”
به گفته آقای مزین پذیرفتن افراد به عنوان جانبازان شیمیایی بار مالی در پی خواهد داشت و به همین دلیل یا تقاضا‌ها رد می‌شود یا درصد پایینی را به آن‌ها اختصاص می‌دهند که مشمول حمایت قانونی نشوند. زیرا جانبازان بالای ۲۵ درصد از حمایت‌های قانونی برخوردار می‌شوند.
شکایاتی که رسیدگی نمی‌شوند
انجمن دفاع از حقوق مصدومین شیمیایی سردشت، از جمله‌ی معدود سازمان‌های مردم نهادی است که در سالهای گذشته به صورت اختصاصی پیگیری‌های حقوقی و پزشکی قربانیان را به عهده گرفته است.
در بیانیه بیست و پنجمین سالگرد بمباران شیمیایی سردشت این انجمن از دولت به خاطر رسیدگی نکردن به طرح شکایات انجمن در دادگاه جزایی لاهه و صدور حکم بر محکومیت عاملان به اتهام ارتکاب جنایات جنگی از طریق تهیه وتدارک مواد اولیه تولید سلاح‌های شیمیایی برای حکومت بعث، انتقاد کرده است.
عثمان مزین، عضو انجمن حمایت از مصدومان شیمیایی سردشت سال گذشته در مورد پرونده رسیدگی به جنایات رژیم بعث عراق و آلمان در تهیه و تولید و حملات شیمیایی به ایران گفته بود: “شرط تشکیل پرونده جنگ در دادگاه رسیدگی به جنایات جنگی شکایت از سوی دولتی است که به آن ظلم شده و قربانی جنگ بوده است ولی ایران با توجه به اینکه بر اساس قطعنامه ۵۹۸ محق است هیچ‌گونه اقدامی انجام نداده است.”
اما در کنار تبعات بمباران شیمیایی شماری از شهروندان روستاهای اطراف شهر سردشت در سالهای گذشته قربانی مین‌های دوران جنگ شده‌اند؛ مین‌هایی که با وجود تاکید مسئولان بر خنثی سازی آن‌ها سالانه قربانی می‌گیرد.
جمهوری اسلامی به هیچ یک از پیمان‌نامه‌های جهانی در خصوص پاکسازی مناطق جنگی از مین و بمب‌های خوشه‌ای متعهد نیست. پیش‌تر شیرین عبادی، برنده جایزه صلح نوبل و یکی از موسسان “کانون مشارکت برای پاکسازی مین” گفته بود که حکومت ایران اراده جدی برای پاکسازی میادین مین ندارد و دولت با سرعتی لاک پشتی مشغول به کار مین‌روبی است.
