گذرنامه مجید درخشانی، آهنگساز و نوازنده موسیقی ایرانی هنگام ترک ایران به مقصد دوبی، ضبط و به او اعلام شد که ممنوع‌الخروج است. او پیش از این هم به دلیل سرپرستی یک گروه موسیقی با حضور خواننده زن، احضار و بازجویی شده بود.
تابوی صدای زن
چند روز پس از آنکه وزارت ارشاد از ممکن نبودن فعالیت هنری محمدرضا شجریان در ایران خبر داد، حالا مجید درخشانی، همکار و آهنگساز تعدادی از آلبوم‌های شجریان هم دچار مشکل شده است. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مشکل استاد بزرگ آواز ایرانی را “فاصله گرفتن از نظام” و “منتقد شدید” بودن می‌داند اما درخشانی آن گونه که به بی‌بی‌سی فارسی گفته، در هفته‌های اخیر به دلیل سرپرستی یک گروه موسیقی که خوانندگان آن زن هستند، بازجویی شده است.
او توضیح داده که به دلیل “داشتن خواننده زن در گروه ماه و انتشار گسترده کلیپ‌های موسیقی این گروه” بازجویی شده و محور سوال‌ها، “ استفاده از خواننده زن” بوده است. درخشانی شیوه بازجویی از خود را “محترمانه” توصیف کرده، اما در عین حال گفته با بعضی از اعضای گروه ماه “غیرمحترمانه” برخورد شده است. پرونده این استاد موسیقی به دادسرا ارسال شده است.
مجید درخشانی، سرپرست گروه شهناز است؛گروهی که به افتخار جلیل شهناز، استاد بزرگ تار، به این نام خوانده شده و خواننده گروه محمدرضا شجریان است. درخشانی علاوه بر حضور در این گروه و اجرای کنسرت‌های متعدد، دو گروه دیگر را نیز پایه‌گذاری کرده و سرپرستی می‌کند؛ گروه ماه و گروه ماه بانو. نوازندگان و خوانندگان ماه بانو زن هستند و چند کلیپ تهیه شده از آثار آنها در فضای مجازی به شدت پرطرفدار شده است. گاهی این دو گروه، به صورت تلفیقی نیز به اجرای برنامه می‌پردازند اما پاییز سال گذشته، نام گروه ماه به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی پیوند خورد و جنجالی شد.
ماجرا از این قرار بود که برخی وبسایت‌ها از حضور علی جنتی در مراسمی خبر دادند که گروه ماه در آن به اجرای موسیقی پرداخته و مهدیه محمدخانی نیز آوازخوانی کرده بود. انتشار این خبر توسط یک نویسنده حامی احمدی‌نژاد در شبکه‌های اجتماعی و استفاده از عنوان شکستن تابوی 35 ساله، به جنجالی‌تر شدن این خبر کمک کرد و خشم رسانه‌های اصولگرا را برانگیخت. تا جایی که علی جنتی در مقابل خبرنگاران مجبور به توضیح شد که “ من در هیچ کنسرتی که بانوان در آن حضور داشتند شرکت نکرده‌ام.” مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم با انتشار توضیحی، خبر آوازخوانی یک زن در حضور وزیر را تکذیب کرد.
اما آنچه که باعث شد این خبر جدی گرفته شود، سخنان علی جنتی درباره صدای زن و موسیقی بود. وزیر ارشاد روز ۳۰ مهرماه در حاشیه مراسمی در دفتر وزارتخانه فرهنگ و ارشاد اسلامی با پرسش خبرنگاری مواجه شد که از افزایش تک‌خوان‌های زن و مغایرت آن با نظر بعضی مراجع تقلید می‌گفت. جنتی پاسخ داد: “ طبق نظر مراجع اگر صدای تک‌خوان‌ها موجب مفسده نباشد ایرادی ندارد و برخی از مراجع در این باره چنین نظری دارند.”
یک هفته پیش از آن، داریوش پیرنیاکان، نوازنده و آهنگساز برجسته با استعفا از دبیری خانه موسیقی، خواستار آزاد شدن آواز خواندن زنان شده بود. اما همه این جنجال‌ها به فراموشی سپرده شد تا اینکه کلیپ‌های درخشانی و شاگردانش در فضای مجازی گل کرد و در نهایت منجر به احضار اعضای گروه و ممنوع‌الخروجی سرپرست گروه شد.
مجید درخشانی هم پیش از این به صراحت درباره ممنوعیت آوازخوانی زنان و پخش صدای آنان اظهارنظر کرده بود. او در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی گفته بود که به خاطر این ممنوعیت و هدر رفتن استعداد زنان هنرمند “احساس گناه” می‌کند. این آهنگساز و نوازنده پرسابقه، درباره تلاش‌هایش برای ترویج آوازخواندن زنان هم گفته بود که پذیرفتن محدودیت‌های موجود و مخفی کردن صدای زنان “توهینی است به صدای خانم‌ها”.
به گفته درخشانی، “شاید اگر از ۳۰ سال پیش آقایان نمی‌پذیرفتند که فقط خودشان حضور داشته باشند و این پنجاه درصد دیگر را هم در نظر می‌گرفتند، شرایط تغییر کرده بود”.
شجریان و توضیحات بیشتر وزارت ارشاد
اعلام صریح سخنگوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مبنی بر اینکه محمدرضا شجریان باید رفتارهای گذشته خود را اصلاح کند، روزهای گذشته بازتاب بسیاری پیدا کرد و با توجه به استفاده مکرر تبلیغاتی حسن روحانی از ابراز علاقه‌اش به این استاد آواز ایرانی، مورد انتقاد فراوان قرار گرفت.
محمد حسین نوش‌آبادی ابتدا در گفت‌وگو با روزنامه “مردم امروز” همان حرف‌ها را تکرار کرد اما توضیح داد که منظورش عذرخواهی شجریان از وزارت ارشاد نبوده و شجریان باید با جبران گذشته‌اش، نظر برخی مراجع دیگر را برای ادامه فعالیت جلب کند.
روزنامه شرق هم در شماره روز یکشنبه خود، به سراغ سخنگو رفت و جزییات بیشتری از او پرسید. او در پاسخ به دوگانگی رفتار وزارت ارشاد و گفته‌های حسن روحانی در ایام انتخابات، توضیح داد: “وزارت فرهنگ و‌ارشاداسلامی برای همکاری با شخص ایشان مشکلی ندارد. دولت و شخص آقای رییس‌جمهور ایشان را دوست دارند. جناب‌آقای جنتی هم به ایشان علاقه‌مند هستند.”
این مقام دولتی اما همچنان معتقد بود که “خود ایشان باید ملاحظاتی داشته باشند و بتوانند خودشان را به آرمان‌ها و برنامه‌های نظام نزدیک‌تر کنند و بتوانند از این امکان و تسهیل استفاده بیشتری ببرند”. از جمله مصداق‌های تازه‌ای که سخنگوی وزارت ارشاد برای فاصله گرفتن شجریان از نظام و مردم طرح کرده، ارسال نامه ممنوعیت پخش آثارش در صدا و سیما است، چرا که به گفته وی، صداوسیما “رسانه ملی” است.
