توماس اردبرینک
محمود احمدی نژاد درحالیکه با تورم فزاینده و نگرانی های رو به رشد بین المللی بر سر جاه طلبی های هسته ای کشورش روبرو است، به درآمدهای سرشار نفت و گاز تکیه کرده تا خود را دربرابر فشارهای داخلی و خارجی محافظت نماید.
برخی از کشورهای غربی که به اعمال فشار برای توقف غنی سازی اورانیوم ایران مشغول هستند، درعین حال از مشتری های عمده نفت و گاز نیز هستند. اتحادیه اروپا هفته گذشته اعلام کرد دارائی های بزرگترین بانک ایرانی- بانک ملی- را مسدود خواهدکرد. البته اتحادیه اروپا هم در صدر فهرست خریداران نفت و گاز ایران جای گرفته است.
درآمد نفت که 60 درصد بودجه ملی ایران را تشکیل می دهد به دولت این امکان را داده که نرخ بهره را بکاهد و هشدارهای بانک مرکزی در زمینه ولخرجی های منجر به افزایش تورم را نادیده بگیرد.
ایران در سال مالی منتهی به 20 مارس، 80 میلیارد دلار درآمد نفت و گاز داشته است؛ این درآمد سه سال پیش 35 میلیارد دلار بوده است. در عین حال، افزایش درآمدهای نفتی به تشدید شکاف میان فقیر و غنی، افزایش تورم و کاهش قدرت خرید منجر شده است. چنین رویدادهایی به تهدید موقعیت رئیس جمهور پوپولیست ایران انجامیده و می تواند اردوگاه تبلیغاتی وی را برای انتخابات ریاست جمهوری سال 2009 به خطر اندازد.
به گفته بانک مرکزی ایران، از زمان روی کار آمدن احمدی نژاد در سال 2005، نرخ سالانه تورم از 12.1 به 19.2 افزایش یافته است. این رقم در ماه مه به 25.2 رسیده است.
احمدی نژاد سرگرم منازعات طولانی مدت با مقامات اقتصادی بوده است. آنها می گویند دولت از فقدان کارشناسی رنج می برد. درواقع طهماسب مظاهری، رئیس بانک مرکزی توصیه های صریحی را به رهبران ایران ارائه داده است: “آنها می بایست کسری بودجه را کم کنند، هزینه ها را محدود نموده و از مصرف درآمد نفت خودداری نمایند.“
احمدی نژاد هم هفته گذشته از اعمال تغییرات غیرمشخص در بانکداری ایران، نظام مالیاتی و سیستم واردات کشور خبر داد و مسؤلان خود را به خاطر “ناکارآمد بودن” مورد سرزنش قرار داد. البته او تصدیق کرد که تورم یک “مشکل بزرگ” بوده است.
احمد زیدآبادی که برای چندین روزنامه ایران مطلب می نویسد، گفت افزایش درآمد نفت “به دولت اعتماد به نفس بالایی در بسیاری زمینه ها داده است.“
او گفت: “وقتی شما پول زیادی دارید، می توانید مشکلات زیادی را حل کنید.” اما او در عین حال خطرات ناشی از گره زدن سرنوشت اقتصادی کشور به بهای ناپایدار نفت را خاطر نشان نمود. او گفت: “اگر قیمت نفت به طور ناگهانی دچار کاهش شود، آنها از عهده واردات کالاهای اساسی کشور برنخواهند آمد. پول نفت، رشته حیات دولت است.“
یکی از متحدان نزدیک احمدی نژاد در مصاحبه تلویزیونی دوشنبه گذشته اذعان نمود ثروتمندان بهره بیشتری از یارانه های دولتی برای بنزین، آب و برنج می برند. او از تأسیس حساب های ملی کشوری خبر داد که افراد فقیر از طریق آن بتوانند یارانه های خود را به طور مستقیم دریافت نمایند.
بااینحال کارشناسان از این نگرانند که این اقدام به ایجاد مشکلات بیشتر اقتصادی منجر شود. زید آبادی گفت: ”تزریق مستقیم پول دیگری به جامعه، تورم بیشتر را بدنبال خواهد داشت.“
بخش خصوصی هم که تنها 15 درصد اقتصاد ایران را در اختیار دارد می توانست با تأمین شغل به کمک بیاید. اما صاحبان بخش خصوصی می گویند تحریم های موجود در نظام بین المللی بانکی به آنها آسیب رسانده است.
بداغ خانبداغی رئیس افتخاری اتاق مشترک بازرگانی ایران و آلمان می گوید: “ما قادر به انتقال پول نیستیم. یعنی نمی توانیم قطعات یدکی لازم برای کارخانجات خود را تهیه کنیم.” به گفته خدمات تحقیقاتی کنگره، میزان اعتبارات صادراتی آلمان برای تجارت با ایران در سال گذشته به رقم 730 میلیارد دلار رسید؛این رقم معادل نصف اعتبار تخصیص یافته در سال 2006 و یک پنجم سال 2004 بوده است.
او در اتاقش که تصاویری از وی درکنار مقامات ارشد ایران و آلمان بر دیوارش نقش بسته، گفت: “هیچ کس توجهی به اینجا ندارد و بعید می دانم هیچ وزیری در آینده نزدیک از اینجا بازدید نماید.“
دولت ایران سرگرم برقراری ارتباط با بانک های غیرغربی خصوصاً بانک های چینی بوده است. اما در عین حال روابطی هم با چند بانک از کشورهای آفریقایی و آمریکای جنوبی برقرار شده است.
زیدآبادی که به خاطر نوشته هایش چندین بار زندانی شده می گوید: “ازآنجا که پول اهمیتی ندارد، دولت تصمیم به خرید محصولات متنوعی از خارج گرفته است. این خود به تولید در داخل آسیب رسانده و اصولاً ما را به کشورهای خارجی وابسته تر نموده است.“
مظاهری مدیرکل بانک ملی ایران تنها تکنوکرات باقیمانده است که هنوز صاحب جایگاه قدرتمندی در سیستم اجرائی ایران است. این سیستم عمدتاً توسط حامیاناحمدی نژاد هدایت می شود. او در مصاحبه اخیرش گفت: ”ما از همه سیاست گذاران از جمله دولت درخواست کردیم به اصول اقتصادی پایبند باشند نه آنکه آن را به خطر بیاندازند.“
اخیراً احمدی نژاد موضع مخالفی را در برابر وی برای کاستن نرخ بهره گرفت و آنرا از 24 درصد در سال 2005 به نرخ فعلی 10 درصد رسانده است. مظاهری گفت: “دولت اعتقاد دارد با کاهش نرخ بهره قادر به کاستن از نرخ تورم است.“
او گفت اگر دولت سیاست هایش را تغییر ندهد، “تورم افزایش خواهد یافت، همانطور که سال گذشته با تورم بالاتر روبرو شدیم.“
مظاهری از شکایت همسرش به قیمت های بالا هنگام خرید از مغازه ها اشاره کرد. او گفت: “همسر من و بسیاری از ایرانی ها از تورم در رنج هستند. ثروتمندان از آن سود می برند، دارایی هایشان بیشتر می شود و در غیاب یک سیستم عادلانه و کارآمد مالیاتی، درآمدهایشان هم بیشتر می شود. اما به اغلب مردم در طبقه پایین و متوسط سخت می گذرد.“
منبع: واشنگتن پست- 30 ژوئن