پیمان صابری
تمام تلاش مدیران بانک مرکزی ایران برای کنترل قیمت طلا و سکه در بازارهای ایران بی نتیجه بوده است. قیمت ها در بازارهای طلا و سکه ایران چنان اوجی گرفته که به اعتقاد فعالان این بازارها تاکنون شاهد چنین وضعی نبوده اند.
حتی اعلام حراج هر روزه سکه در بانک کارگشایی و عرضه بسیار سکه های بهار آزادی در بازار از سوی بانک مرکزی هم نتوانسته است این بازار را آرام کند.
حتی خط و نشان کشیدن های معمول برای فعالان این بازار و صراف ها هم بی نتیجه بوده است. افزایش قیمت هر اونس طلا در بازارهای جهانی و به ثبت رساندن رکوردی تازه در این بازارها عامل اصلی به آتش کشیده شدن بازار طلا و سکه در ایران است، اما به نظر می رسد در بازارهای داخلی ایران عواملی بیش از افزایش قیمت های جهانی در رشد بی سابقه قیمت ها نقش داشته است.
نگرانی، نقدینگی، ناچاری
گزارش های متععد منتشر شده در مطبوعات حکایت از آن دارند که نگرانی ایرانیان از بالاگرفتن چالش هسته ای ایران، با سفرهای معنادار مقامات آمریکایی در منطقه و تند شدن ادبیات مسوولان بلندپایه سیاسی ایران وارد مرحله تازه ای شده است. با نزدیک شدن موعد ارایه گزارش ابرادعی و سولانا از اقدامات ایران، این نگرانی در میان فعالان و دست اندرکاران اقتصاد ایران بیش از پیش نمود داشته است. در عین حال هجوم نقدینگی 140 هزارمیلیارد تومانی به هر بازاری می تواند به معنای پایان ثبات در آن بازار باشد که این اتفاق به تناوب در بازار مسکن، طلا و سکه ایران روی می دهد. از سوی دیگر ناتوانی بازار سرمایه ایران در جذب سرمایه ها و نقدینگی سرگردان در اقتصاد و تاثیر اندک فروش اوراق مشارکت در مهار سیل نقدینگی باعث شده است تا این روزها سرمایه های سرگردان در بازار طلا و سکه ایران جولان بدهند.
به عقیده تحلیل گران، اوضاع بازار طلا و سکه، نشانه ای است از وضعیتی که کل اقتصاد ایران آن را تجربه می کند، هرچند که تاکنون بانک مرکزی با انحصار عرضه سکه به این بازار آن را به شکل مصنوعی کنترل می کرد، اما با رکوردشکنی طلا در بازارهای جهانی و رد شدن قیمت هر اونس طلا از مرز 845 دلارو عوامل داخلی بانک مرکزی ایران را از بابت کنترل قیمت ها در این بازار عاجز کرده است.
اهمیت کنترل قیمت طلا و سکه برای مسوولان دولتی اقتصاد ایران از این بابت است که قیمت طلا و سکه در ایران به طور سنتی به عنوان شاخصی برای اندازه گیری افزایش قیمت ها در دیگر بازارها مورد استناد اهالی اقتصاد قرار می گیرد و فعالان اقتصادی از این شاخص به عنوان محکی برای افزایش قیمت کالا و خدمات خود استفاده می کنند. با این حساب رسیدن قیمت هر سکه بهار آزادی به رکورد 210 هزار تومان اتفاق ساده ای نیست که مسوولان اقتصادی ایران از آن ساده عبور کنند.
در انتظار رکوردهای تازه
گفته شده که سفته بازی در بازار و تداوم این روند بورس کوچک ایران را که در فضایی گلخانه ای و مصنوعی تنفس می کند با بحران خروج سرمایه ها کمبود نقدینگی دچار می سازد که برای دولت به معنای شکست مطلق سیاست های اقتصادی برای تثبیت اوضاع و کنترل تورم خواهد بود.
این در حالی است که با توجه به چشم انداز ناامید کننده بازارجهانی نفت، وخامت اوضاع دلار و کاهش مداوم ارزش برابری این ارز و ادامه چالش های هسته ای ایران باید در انتظار افزایش دامنه دار قیمت ها در بازارهای بین المللی فلزات گرانبها و به تبع آن رشد قیمت طلا و سکه در بازارهای داخلی ایران بود، تا آنجا که حتی فعالان این بازار رسیدن قیمت هر سکه بهار آزادی به مرز 250 هزار تومان را که رکودی افسانه ای برای این سکه به شمار می آید، چندان دور از ذهن نمی دانند. چرا که به اعتقاد آنها رسیدن قیمت هر مثقال طلای 18 عیار در بازار ایران به 89 هزار تومان که قیمت هر گرم از این طلا را به 20 هزار تومان رسانده نیز تا چند هفته پیش از این غیرقابل باور بود.
ابتکار دولتی ها
آشوب قیمتی در بازار طلا و سکه در چند روز گذشته، به سرعت به انگیزه های دلالی و سفته بازی دامن زده است تا عده ای به بهانه سال ضرب سکه ها قیمت های متفاوتی را به فروشندگان و خریداران اعلام کنند، تا آنجا که مسوولان بانک مرکزی و اتحادیه فروشندگان را بر آن داشته است تا با انتشار اطلاعیه هایی نسبت به این موضوع اعتراض کرده و هشدارهایی بدهند تا فعالان این بازارها را از به کاربردن چنین شیوه هایی منع کنند. در همین ارتباط، اخیرا روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد: عیار و وزن سکه‌های بهار آزادی ضرب و توزیع شده توسط بانک مرکزی ایران طی سالهای مختلف یکسان است و از این نظر هیچگونه تفاوت قیمتی در خرید و فروش سکه‌های بهار آزادی وجود ندارد.
این بانک در ادامه اطلاعیه خود بانک مرکزی هشدار داده است که مجوز صرافیهایی که قیمتهای متفاوت در معامله سکه ارایه دهند، ابطال می کند.
محمد کشتی آرای، معاون اتحادیه طلا و جواهر نیز در گفت و گو با خبرگزاری مهر، با بیان اینکه دیگر سال ضرب سکه تاثیری بر روی تعیین قیمت آن ندارد، اعلام کرد: از روز چهارشنبه، کلیه صرافی ها ملزم به خرید سکه صرف نظر از تاریخ ضرب آن به قیمت روز هستند؛ و کلیه صرافی ها و واحدهایی که به خرید و فروش سکه مبادرت می ورزند، ملزم به خرید سکه حتی سکه های زیر سال 84 به قیمت روز هستند.
اما پیش از این محمد آزاد، رییس شورای اصناف در گفت‌وگو با ایسنا عملکرد ابتکاری وزیر کار دولت نهم در راه اندازی بانک سکه و عملکرد این بانک را عامل اصلی این دوگانگی قیمتی اعلام کرده بود.
وی گفت: صندوق قرض‌الحسنه سکه بانک رفاه عامل اصلی ایجاد تفاوت قیمت بین سکه‌های سالهای پایین و بالای سال 80 بوده است .صندوق قرض‌الحسنه بانک رفاه در ابتدای فعالیت خود اعلام کرد که سکه‌های ضرب شده در سالهای پایین سال 80 را به عنوان سرمایه‌گذاری قبول نمی‌کند که پس از اعتراض مردم اعلام کرد آنها را با مبلغ 10 هزار تومان پایین‌تر از نرخ عادی می‌پذیرد.
آزاد گفت: تا پیش از اقدام بانک رفاه چنین اختلاف قیمت و دوگانگی‌ای بین سکه‌های سالهای مختلف وجود نداشت و این اقدام تاثیر منفی‌ای در بازار گذاشت که به همین دلیل نامه‌ای از طرف شورای اصناف کشور به بانک مرکزی نوشتیم و خواستار یکسان‌سازی قیمت‌ها شدیم که بانک مرکزی هم روز گذشته با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که قیمت سکه به سال ضرب آن بستگی ندارد و تمامی سکه و طلا فروش‌ها باید سکه را بدون توجه به سال ضرب آن خرید و فروش کنند.
این اتفاقات در کنار اصل افزایش بی سابقه قیمت ها در بازار طلا و سکه، بیانگر اوضاع ناآرام و جو نگران کننده ای در میان سرمایه گذاران خرد است که نمی دانند سرمایه های اندک خود را در چه بازاری سرمایه گذاری کنند تا با وجود تورم فزاینده 17 درصدی بتوانند ارزش سرمایه های خود را حفظ کنند.