دانا شهسواری
به مناسبت سوم ماه مه، روز جهانی آزادی مطبوعات به همت انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران، از پنج روزنامه نگار برتر سال 85 تجلیل شد: فیروز گوران، احمد رضا دریایی، شهلا شرکت، عبدالعلی رضایی و عباس عبدی.
مجری این مراسم که در سالن اجتماعات انجمن صنفی روزنامه نگاران برگزار شد، علیرضا رجایی، عضو شورای مرکزی انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران بود.
در این جلسه پس از قرائت آیاتی از قران توسط هادی حیدری، علیرضا رجایی، ضمن سخنانی با تاکید بر لزوم پاسداری از این روز و ضمن ارج نهادن به کار روزنامه نگاری، این کار را پرخطر دانست و گفت: “بسیاری همچون زهرا کاظمی در همین راه جان خود را از دست داده اند”.
در ادامه این مراسم پیام جهانی “بان کی مون”، دبیر کل سازمان ملل متحد به مناسبت روز جهانی آزادی مطبوعات از سوی “محمد رجایی مقدم”، معاون مرکز اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران قرائت شد.
در این پیام آمده است: “در زمان ما، مردم بیشتری به ابزار رسیدن به مخاطبان زیادتر دست می‌یابند، اما غالبا آنان با تلاش‌های بازدارنده، محدود و یا مسدود کننده جریان آزاد اطلاعات و عقیده‌ها رو به رو می‌شوند، در صورت رو به رو شدن با چنین تهدیدهایی، این وظیفه سازمان ملل متحد است که مدافع راسخ آزادی مطبوعات، و همچنین زنان و مردانی باشد که استعداد و ایثارشان به آزادی مطبوعات حیات می‌بخشد”.
دبیر کل سازمان ملل متحد در ادامه این پیام با اشاره به خطراتی که روزنامه نگاران را جهان را تهدید می کند، می گوید: “به گونه‌ای هشدار دهنده، روزنامه‌نگاران در راه رفع گرفتاری دیگران خود مورد هدف قرار می‌گیرند. طی سال گذشته، بیش از 150 دست‌اندرکار حرفه‌ای رسانه‌ها جان خود راه در راه انجام وظیفه از دست دادند. این موارد فقط در حین درگیری اتفاق نمی‌افتد بلکه در هنگام پیگیری اخبار مربوط به فساد، فقر و سوء استفاده از قدرت هم رخ می‌دهد”.
“بان کی مون”می افزاید: “سرکوب آزادی مطبوعات، سرکوب حقوق بین الملل، بشریت و آزادی فردی است؛ یعنی هر آنچه که سازمان ملل مدافع آن است… در روز جهانی آزادی مطبوعات اجازه دهید تا تعهد خود را برای پافشاری بر این هدف مورد تاکید قرار دهیم”.
پس از آن، پیام “کوئیچیرو ماتسورا”، مدیر کل یونسکو از سوی علیرضا رجایی قرائت شد.
خونین ترین سال رسانه ها
در پیام ماتسورا آمده بود: “در بسیاری از کشورهای جهان، فعالان دنیای رسانه ها مورد آزار و اذیت قرار می گیرند، بازداشت می شوند و حتی به قتل می رسند. به گزارش سازمانهای معتبر سال 2006 با بیش از150 فقره قتل خونین ترین سال در سالهای رسانه ها بوده است”.
وی در ادامه با تاکید بر لزوم حمایت از کسانی “ که زندگی خود را به خطر می اندازند تا اطلاعات درستی به دست ما برسد” تاکید کرده بود: “بیایید یاد و خاطره آن دسته از کارکنان رسانه ها را که جانشان را از دست داده اند زنده نگه داریم و به آنان که با وجود خطرات فراوان برای ما اطلاعات جمع آوری می کنند احترام بگذاریم. فراتر از اینها بیایید به ارتباط تنگاتنگ میان تامین امنیت خبرنگاران و به رسمیت شناختن آزادی های خود توجه کنیم”.
پس از قرائت پیام مدیرکل یونسکو، کریم ارغنده پور عضو هیات مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران ایران به قرائت بیانیه انجمن صنفی روزنامه نگاران در ارتباط با روزجهانی آزادی مطبوعات پرداخت.
در این بیانیه آمده بود: “حاکمان همواره بنا بر مصالحی که خود آنها را تعریف می‌کرده‌اند به دنبال تحدید آزادی بوده و در برابر، آزادیخواهان منافع قدرت را به نفع مردم به چالش می‌کشیده‌اند. امروز همین مبارزات اساس اندیشه دموکراتیک، قدرت پاسخگو و غیردائم در برابر اصالت اراده عمومی را تشکیل داده و مطبوعات نیز به عنوان بازتاب‌دهنده افکار عمومی و نیز ناقد عملکرد نهاد و قدرت و پرسشگر از آن، پایه و رکن چهارم دموکراسی را می‌سازند”.
این بیانیه می افزاید: “بدون وجود مطبوعات مستقل، آزادی و دموکراسی بی‌معناست و به همین دلیل، کمیت و کیفیت وضعیت مطبوعات در هر کشوری به عنوان مهمترین شاخص در اندازه‌گیری میزان آزادی در جوامع و به عنوان معیار سنجش دموکراسی و محک توسعه پذیرفته شده است… اوضاع صنف مطبوعاتی در ایران علاوه بر تاثیرپذیری از روند نامساعد فوق، مسائل خاص خود را دارد. اگر امنیت شغلی و استقلال حرفه‌یی را ارکان مهم تحقق رونامه‌نگاری آزاد بدانیم، گریزی از آن نیست که روند اوضاع را طی سالهای گذشته در کشورمان مثبت ارزیابی نکنیم. از یک سو توقیف‌های مطبوعات و نیزسخت‌گیری‌های زیاد در زمینه صدور مجوز نشریات از میزان امنیت حرفه روزنامهنگاری کاسته و از سوی دیگر صدور بخش‌نامه‌ها و ابلاغیه‌های برای مطبوعات افزایش یافته که استقلال مطبوعات و روزنامه‌نگاران را در تحقق رسالت روزنامهنگاری به چالش کشیده است”.
در پایان این بیانیه آمده است: “روز جهانی آزادی مطبوعات فرصتی است تا با طرح این مضامین و مشکلات پیش رو در اندیشه فردای بهتر باشیم. ضمن اغتنام این فرصت ارزنده، با تجلیل یاد همکارانمان که در راه حرفه خود جانشان را نثار کردند و نیز همه همکارانی که در این راه متحمل رنج‌های مادی و معنوی بسیار هستند و با فشردن دست همه آنانی که در هموارسازی زمینه‌های آزادی مطبوعات از هیچ کمکی دریغ نمی‌کنند، این روز را به همه آزادی خواهان و در صدر آنها همکاران روزنامه‌نگار تبریک می‌گوییم”.
در ادامه مراسم مزبور دکتر”کاظم معتمد نژاد”، استاد دانشگاه و مدرس روزنامه نگاری طی سخنانی به بررسی تاریخ قانون مطبوعات در ایران پرداخت.
وی در بررسی خود به قانون های مختلفی که برای انتشار مطبوعات در ایران تنظیم شده اشاره کرد و همه آنها را، بجز در دوران کوتاه نخست وزیری دکتر مصدق، “قانون سانسور” خواند، نه قانون مطبوعات.
گس از سخنان دکتر معتمد نژاد، رجبعلی مزروعی رئیس هیان مدیره انجمن صنفی روزنامه نگاران به قرائت بیانیه هیات داوران انتخاب روزنامه نگاران برجسته پرداخت.
در این بیانیه آمده بود: “شرایط حاضر جامعه مطبوعاتی ما شاهد فعالیت همزمان سه نسل از روزنامه نگاران است. ضرورت شناخت هر چه بیشتر این سه نسل روزنامه نگار ازیکدیگر و کمک به ارتقاء و توانمندی ها از طریق تبادل تجربه و آگاهی پیامی بود که اقدام تجلیل از روزنامه نگاران برتر به اعضاء صنف مطبوعات می داد”.
این بیانیه می افزود: “نیکو و پسندیده است که تجلیل از پیشگامان و تاثیر گذاران حرفه نیز توسط خود اعضاء صنف و تشکل های مستقل صنفی انجام شود”.
این بیانیه در پایان تاکید می کرد که روزنامه نگاران دیگری نیز بودند که واجد شرایط انتخاب بودند اما از قلم افتاده اند.
در ادامه نیز به ترتیب حروف الفبا از پنج روزنامه نگار منتخب دعوت شد تا سخنانی بگویند.
احمد رضا دریایی اولین نفر بود که به دلیل بیماری نتوانسته بود در جلسه حضور یابد.
دومین نفر عبدالعلی رضایی بود که به دلیل اقامت در کانادا برای تحصیل در مراسم حضور نداشت اما متنی را برای احمد زید آبادی ارسال کرده بود تا در مراسم بخواند.
در پیام او از جمله آمده بود: “آرزو داشتم از هیات داوران بودم تا فرد بهتر و مناسب تری را انتخاب می کردم. اما بیشتر از این شاکرم که ما از زیستن در سالهای سخت آموخته ایم که نخستین گام ها را برای تناور ساختن اتحادیه خود برداریم. این آغاز کار است”.
در ادامه این نامه امده بود: “حقوق اتحادیه روزنامه نگاران زمانی بر زمین استوار خواهد شد که به حق قانونی توقف کار، مذاکره برای شرایط کار، حق تعیین شرایط کار و… به عنوان بخشی از حقوق خود دست یابیم… ما به نسلی تعلق داریم که با آرمانهای سیاسی به روزنامه نگاری آمد اما به تجربه آموخت که با اتحاد و علایق اجتماعی و فرهنگی دیوار های سخت قدرت فرو خواهد ریخت”.
شهلا شرکت منتخب بعدی بود که طی سخنان کوتاهی اظهار داشت: “من به انتخاب یک زن در یک جمع پنج نفره انتقاد دارم در حالی که در بسیاری از نشریات بدون حضور زنان هیچ کاری پیش نمی رفت و بسیاری از آنها امکان انتشار نداشتند”.
وی در ادامه گفت: “کار روزنامه نگاری ما در واقع شرح پوست اندازی ها و دگر دیسی های ما بود و این نشان دهنده عمق این مشکلات است”.
عباس عبدی منتخب بعدی هیات داوران انجمن صنفی مطبوعات بود که طی سخنانی از جمله گفت: “جامعه ایران در مقایسه با دیگر کشورهای منطقه علی‌رغم پیشرفتهای چشمگیرش در بسیاری از زمینه‌ها در عرصه روزنامهنگاری کماکان دوران سختی را می گذراند”.
وی افزود: “هر اقدامی که درجهت توسعه پایدار کشورمان صورت بگیرد باید خط مشی مشخصی را نسبت به مقوله مطبوعات و روزنامه‌نگار در پیش داشته باشد. هر برنامه توسعه‌ای بدون مشارکت مطبوعات و ایفای نقش مناسب از جانب روزنامه‌نگاران به مقصد نخواهد رسید”.
عباس عبدی در پایان گفت: “وجود مطبوعات حرفه‌ای، مستقل، آزاد، گردش خبر و انجمن‌ها و اتحادیه‌های روزنامه‌نگاران از ویژگی‌های یک نهاد حرفه‌ای روزنامهنگاری در جامعه رو به توسعه است”.
“فیروز گوران” به عنوان آخرین نفر و نیز با تجربه ترین روزنامه نگار طی سخنانی گفت: “وقتی انجمن صنفی این انتخاب را به من اعلام کرد از خود پرسیدم مگر من چه کرده ام که انتخاب شوم؛ چون سالهای قبل به من گفته بودند دیگر نباید روزنامه نگاری کنم وگر نه… و من وگر نه را انتخاب کرده بودم”.
وی در ادامه گفت: “امسال سال اتحاد ملی و انسجام اسلامی نامگذاری شده است و این بدون مطبوعات آزاد ممکن نیست در حالی که سالهاست مدعی العموم زندگی و ماندگاری ما را گرفته است”.
وی در ادامه در پاسخ به سخنان اخیر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: “آقای وزیر حد تحمل شما قرار نیست شاخص حد آزادی مطبوعات باشد”.
فیروزگوران افزود: من در مسیرم دو راه در پیش دارم و در انتخاب هم کاملا آزاد هستم ؛ اول اینکه برای ادامه زندگیام به استقبال پیامدهای “وگرنه ” نروم و از این حرفه بروم و دوم اینکه روزنامه نگار بمانم. من روزنامه‌نگار میمانم مصالح و منافع کشورم “وگرنه” بردار نیست. اصل، ماندگاری کشورم است.
گوران افزود: اگر جناح هاو گروه های مختلف نتوانند نظرها و سیاست های خود را آزادانه در مطبوعات مطرح کنند و مطبوعات هم نگران از اتهام تشویش اذهان عمومی، جرات نکنند این نظرها را چاپ کنند، چگونه اذهان عمومی می تواند آگاه شود و داوری می کند. اتحاد ملی این نیست که هر جناح یا گروه که قدرت بیشتری داشت بگوید فقط سیاست من درست است.
وی با اشاره به سفر محموداحمدی نژاد به استان فارس گفت: رییس جمهور در استان فارس بدون رعایت تشریفات قانونی دستور می دهد یک دهستان از شهرستان اقلید جدا شود و به شهرستان آباده بپیوندد. به دنبال این دستور احساساتی، یک هفته در اقلید آشوب به پا می شود، ده ها نفر زخمی و باز داشت می شوند، به اماکن دولتی و عمومی بسیاری خسارت وارد می شود… آیا این دستور کارشناسی نشده رئیس جمهور تشویش آشکار بخشی از اذهان عمومی کشور نیست؟ واگر مطبوعات آزاد باشند و بتوانند از طریق نظرخواهی از کارشناسان علت این آشوب ها را ریشه یابی کنند و به اطلاع مردم برسانند تشویش اذهان عمومی کردهاند؟”
این روزنامه نگارپیشکسوت ادامه داد: “در مورد دیگری در رابطه با انتخاب استاندار هرمزگان نمایندگان مردم به عنوان اعتراض از نمایندگی استعفا می دهند، چرا نباید مطبوعات آزاد باشند تا نظر کارشناسانی را که معتقدند استعفای نمایندگان فرار از مسوولیت نمایندگی است و باید شکایت کنند چاپ کنند”.
وی با اشاره به طرح اخیر نیروی انتظامی در مبارزه با بدحجابی گفت: “رئیس قوه قضاییه در یک سخنرانی متین و نرم به نحوه اجرای این طرح ایراد می گیرد. تعدادی از نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی با بیان دیگری به نحوه اجرای طرح ایراد می گیرند نه به خود طرح. چاپ کردن این نظرات، آن هم به نقل از مقام های سطح بالای مملکت چرا باید تشویش اذهان عمومی تلقی شود.
مطبوعات چه بنویسند
گوران افزود: “اگر مطبوعات درباره تجمع و خواسته های معلمان ننویسند، درباره گرانی ننویسند، درباره زنان ننویسند، درباره دانشجویان ننویسند، درباره سیاست خارجی و انرژی هسته ای ننویسند پس نقش و وظیفه مطبوعات در انتشار خواستهای مردم و انعکاس نظراتشان نسبت به امور مملکت چه می شود؟
گوران در پایان گفت: جناب صفار هرندی، وزیر عزیز من، جناب دکتر محمود احمدی نژاد، رئیس جمهور عزیز من که می خواهی بذر مهرورزی را در کهن سرزمین ایران اسلامی بپاشی، من چه گویم که تورا نازکی طبع خیال /تا به حدی است که آهسته دعا نتوان کرد”.
پس از سخنان فیروز گوران که با تشویق فراوان حاضران روبرو شد، جوایز و لوح تقدیر این پنج روزنامه نگار منتخب توسط دکتر معتمد نژاد به آنان اهدا شد.
لازم به ذکر است که تقدیر از پنج روزنامه نگار برجسته برای دومین بار در روز جهانی آزادی مطبوعات، امسال انجام شد. سال قبل مسعود بهنود، عمید نائینی، اکبر گنجی، محمد بلوری ولیلا رستگار مورد تقدیر قرار گرفته بودند.