در روزی که سرانجام معلوم نشد محمدرضا مهدوی کنی 63 رای نمایندگان مجلس خبرگان رهبری برای ریاست بر این مجلس را به دست آورده یا 64 رای، دوران ریاست اکبر هاشمی رفسنجانی بر مجلس انتخاب کننده رهبر جمهوری اسلامی پایان یافت.
هاشمی رفسنجانی صبح روز گذشته، پس از آنکه برای آخرین بار بر روی صندلی ریاست مجلس خبرگان رهبری نشست و نطق تقریبا مفصلی کرد، از مهدوی کنی پرسید که آیا خود را برای ریاست بر مجلس آماده کرده یا نه؟
با پاسخ مثبت مهدوی کنی به این پرسش، هاشمی رفسنجانی نه برای ریاست و نه برای هیچ پست دیگری در مجلس خبرگان رهبری نامزد نشد و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز که پیش از این گفته بود “آنهایی که خواهان حذف هاشمی رفسنجانی هستند، آدم های مهمی نیستند” خود جایگزین او شد.
تغییر رئیس مجلس خبرگان رهبری تنها تغییر هیات رئیسه این مجلس در انتخابات صبح دیروز بود. با ترک کرسی ریاست از جانب هاشمی، ترکیب هیات رئیسه ثابت ماند و محمد یزدی و محمود هاشمی شاهرودی به عنوان نواب رئیس و احمد خاتمی و قربانعلی دری نجف آبادی به عنوان منشی های هیات رئیسه در سمت خود ابقا شدند.
ابراهیم رئیسی و صادق آملی لاریجانی هم به عنوان کارپردازان هیات رئیسه مجلس خبرگان رهبری باقی ماندند.
مجلس خبرگان رهبری طبق اصول قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، وظیفه تعیین، انتخاب و برکناری مقام رهبری را بر عهده دارد. پس از درگذشت علی مشکینی، رئیس سابق این مجلس که از بدو تشکیل آن، وظیفه ریاست آن را بر عهده داشت، اکبر هاشمی رفسنجانی که پیش از این نایب رئیس این مجلس بود، ریاست بر خبرگان رهبری را بر عهده گرفت.
او برای رسیدن به این هدف در دو سال پیاپی ابتدا بر محمد یزدی و سپس بر احمد جنتی در رای گیری درونی خبرگان پیروز شد؛ اتفاقی که در سال سوم تکرار نشد و با کاندیداتوری محمدرضا مهدوی کنی، هاشمی عرصه را به او واگذار کرد.
با بروز اختلافات کلان بر سر روش های اداره کشور میان هاشمی رفسنجانی و آیت الله علی خامنه ای و علنی شدن آنها پیش و پس از انتخابات دوره دهم ریاست جمهوری، فشارهای حامیان دولت محمود احمدی نژاد، رسانه های نزدیک به آن و نیز بسیاری از روحانیون و اشخاص نزدیک به رهبر جمهوری اسلامی برای کنار زدن رئیس مجلس خبرگان از سمت خود در این مجلس، شکلی علنی به خود گرفت.
در ماه های گذشته تعداد زیادی از این اشخاص و رسانه های وابسته به آنها خواستار برکناری هاشمی رفسنجانی از ریاست مجلس خبرگان به دلایلی مانند “حمایت از فتنه”، “زاویه پیدا کردن با رهبری”، “فساد خانوادگی” و مانند اینها شده بودند.
این جریانات در مقابل از کاندیداتوری افرادی مانند مهدوی کنی، محمد یزدی، مصباح یزدی و… برای بر عهده گرفتن این مسئولیت صحبت می کردند اما در ماه های گذشته اکثر تلاش آنها معطوف به جلب موافقت مهدوی کنی برای ریاست مجلس شده بود.
هاشمی: می‌روم تا تفرقه برود
با افزایش این فشارهای بی سابقه و در آستانه برگزاری اجلاس کنونی مجلس خبرگان رهبری و برگزاری انتخابات هیات رئیسه آن، اگرچه رئیس دفتر هاشمی در این مجلس از “کاندیداتوری قطعی” او خبر داده بود اما شخص هاشمی در آخرین جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت که پیش از این خود به مهدوی کنی برای بر عهده گرفتن این مسئولیت پیشنهاد داده بود و اگر مهدوی این مسئله را قبول کند، او اصراری بر ماندن در این مسئولیت ندارد.
با وجود این، او گفت که “فارغ از نتیجه” در انتخابات آینده هیات رئیسه این مجلس شرکت می کند. اتفاقی که رخ نداد تا هاشمی روز گذشته و در آخرین نطق خود به عنوان رئیس مجلس خبرگان رهبری بر آمادگی خود برای واگذاری مسئولیت به مهدوی کنی تاکید کند.
او تصریح کرد که: “من تا همین اواخر منتظر بودم تا دفتر ایشان اعلام کردند که تشریف می‌آورند. حال اگر ایشان حاضر باشند مسوولیت را بپذیرند من نامزد نمی‌شوم تا به این صورت رفع اختلاف شود و در واقع از ناحیه اسم من این نهاد مقدس آسیب نبیند.”
هاشمی حتی گفت که: “اگر ایشان نیامدند و دیگران خواستند بیایند من با این افراد نیز همراهی می‌کنم.”
هاشمی با تاکید بر ای‌که من تفرقه را در اینجا مضر می‌دانم، گفت: “اگر ایشان هم‌اکنون بیایند من از ایشان حمایت می‌کنم. شاید در این صورت تفرقه از خبرگان کنار رود.”
رئیس سابق مجلس خبرگان رهبری در عین حال کنایه ای را هم متوجه مهدوی کنی کرد: “وقتی بحث ریاست را با آقای مهدوی کنی در میان گذاشتیم، ایشان بحث سن و کسالت را مطرح کردند. من به ایشان گفتم این مسئله سابقه داشته و آیت‌الله مشکینی هم قبل از این امور را اداره می‌کردند اما ایشان مسئله موانع را مطرح کردند.”
هاشمی با اشاره مجدد بر درخواست دو سال قبل خود از مهدوی کنی برای قبول نامزدی ریاست خبرگان، گفت: “من از دو – سه ماه پیش احساس کردم برای ریاست خبرگان مسائلی سازماندهی شده است.”
او حتی گفت که در این میان از ناصر واعظ طبسی نیز درخواست کرده بود که برای ریاست بر خبرگان پیش قدم شود اما :“آقایان نپذیرفتند و حقیقتا برای این ماندند که فراجناحی بودن این نهاد مقدس را که باید برای همه جا سایه‌ای باشد حفظ کنند و مردم دل‌شان به یک جایی خوش باشد.”
هاشمی رفسنجانی در آخرین نطق خود به عنوان رئیس مجلس خبرگان رهبری بار دیگر از ولایت فقیه دفاع کرد و آن را “رکن اساسی کشور” دانست؛ اما در عین حال از شرایط حاکم بر جامعه نیز شدیدا انتقاد کرد و گفت : “با زور و ترساندن مردم کار پیش نمی رود.”
مهدوی کنی خواهان کمک هاشمی
محمدرضا مهدوی کنی که از دیروز به عنوان رئیس جدید مجلس خبرگان رهبری، جانشین هاشمی رفسنجانی در این سمت شده، از قدرتمندترین و بانفوذترین روحانیون در ساختار سیاسی جمهوری اسلامی است.
او پیش از این در اوایل انقلاب مسئول کمیته های انقلاب و سپس برای مدتی نخست وزیر جمهوری اسلامی بود. دبیرکلی جامعه روحانیت مبارز (تشکلی که او همراه با هاشمی رفسنجانی از بنیانگذارانش هستند) و ریاست بر دانشگاه امام صادق (بزرگترین تشکیلات آموزشی نیروهای انقلابی) از دیگر مسئولیت های مهدوی کنی در سال های گذشته بوده است.
مهدوی کنی همواره به عنوان چهره ای معتدل در جناح محافظه کار ایران شناخته می شد هرچند که از اصلی ترین مخالفان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی در انتخابات دوم خرداد 1376 بود و پس از آن نیز آنگونه که خود گفته از منتقدان جدی او در نزد رهبر جمهوری اسلامی بوده است.
با وجود این روابط شخصی مهدوی کنی و هاشمی رفسنجانی پس از حدود نیم قرن فعالیت سیاسی مشترک همواره دوستانه بوده است.
مهدوی کنی سال گذشته و در اوج حملات حامیان دولت احمدی نژاد به هاشمی رفسنجانی به دفاع از او برخواست و گفت که “ما” هنوز پشت سر آقای هاشمی نماز می خوانیم.
او دیروز هم پس از آنکه به عنوان رئیس جدید مجلس خبرگان رهبری انتخاب شد، در سخنان کوتاهی از هاشمی رفسنجانی خواست تا “همانگونه که در دوران مبارزه و انقلاب تا کنون با ایشان بودیم، ایشان کما فی‌السابق به ما کمک کنند.”
او در نطق خود انحصارگرایی را “مذموم” دانست و گفت که “باید وحدت داشته باشیم.”
مهدوی کنی همچنین خواستار “تحمل همدیگر” به رغم “اختلاف سلیقه ها” شد.
او گفت که “مقام ولایت حفظ کننده و هماهنگ کننده جامعه است” و کاندیداتوری خود برای ریاست بر خبرگان را “احساس وظیفه” عنوان کرد.
رئیس جدید مجلس خبرگان رهبری همچنین “نظارت بر رهبری” را “پاسداری و صیانت از رهبری” دانست و گفت: “این امر مهم به عهده خبرگان رهبری است.”
او تاکید کرد که “نباید بگذاریم دشمنان، این عمود خیمه انقلاب را بشکنند.”
صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه و از اعضای هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری دو روز پیش گفته بود که نظارت بر رهبری از وظایف این مجلس نیست.
“چهره منوّر” با ویلچر
انتخاب محمدرضا مهدوی کنی به عنوان رئیس جدید مجلس خبرگان رهبری در شرایطی صورت گرفته که او 80 ساله است و در سال های اخیر نیز بارها تا مرز مرگ پیش رفته و با تلاش پزشکان زنده مانده است.
سایت آینده هم گزارش داده که مهدوی کنی روز گذشته همانند جلسه هفته گذشته جامعه روحانیت مبارز با “ویلچر” به محل اجلاس منتقل شد و پس از رای گیری و انتخاب به عنوان رئیس خبرگان، با کمک دیگران بر جایگاه رئیس جلسه حاضر شد و سخنرانی کوتاهی کرد و بعد از دقایقی جلسه را ترک نمود و ادامه جلسه را به عهده نواب رئیس گذاشت.
همچنین در حالی که از او خواسته شد برای سخنرانی علی اکبر صالحی، وزیر خارجه در جلسه بماند، به دلیل کسالت جلسه را ترک کرد.
علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی و حجت الاسلام ابوترابی فرد، نایب رئیس مجلس تنها مقامات رسمی حکومتی بودند که روز گذشته در موضع گیری های جداگانه ای، به مهدوی کنی تبریک گفتند و از خدمات و زحمات هاشمی رفسنجانی سپاسگذاری کردند.
محمدنبی حبیبی، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی هم مهدوی کنی را یک “چهره منور” خواند و گفت که “با انتخاب وی نقش پررنگ مجلس خبرگان در مقابله با دسیسه‌های آمریکا و صیانت از نظام مقدس جمهوری اسلامی تقویت خواهد شد.”
به گفته او، رأی قاطع به آیت‌الله مهدوی کنی به عنوان رئیس مجلس خبرگان نشان داد که مجلس خبرگان همچنان به عنوان “صندوق ذخیره معنوی” ملت ایران برای “تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری‌های بزرگ در روزهای مهم” باقی خواهد ماند.
با وجود این اما کنار رفتن هاشمی رفسنجانی از ریاست مجلس خبرگان رهبری واکنش چندانی در رسانه های حامی دولت که تا دو روز قبل موج تبلیغی عظیمی را برای رسیدن به این هدف راه اندازی کرده بودند چندان بازتابی نداشت.
شب گذشته تنها خبرنامه دانشجویان ایران (نزدیک به بسیج دانشجویی) این اتفاق را “پاداش سکوت” هاشمی و “پاسخی به عملکردهای چندین و چند ساله” او عنوان کرد.
به نوشته این سایت، پس از گذشت یک سال و نیم از انتخابات ریاست جمهوری دهم و فتنه انگیزی سران فتنه که اکنون لفظ ضدانقلاب شایسته تر به آنان است، هاشمی رفسنجانی امروز نتیجه طبیعی عملکرد خود در این مدت را از سوی نمایندگان خبرگان دریافت کرد.
خبرنامه دانشجویان ایران افزود که “اگر از مواضع هاشمی در نامه بدون سلام هاشمی خطاب به رهبر انقلاب در ایام انتخابات و تهدید به انفجار آتشفشان ها و خطابه وی در نماز جمعه 26تیر و مفسده فرزندان و همسر وی را به آقای هاشمی ارفاق دهیم، عدم اقبال اعضای خبرگان با هاشمی را می توان نتیجه طبیعی سکوت هاشمی در یک سال نیم فتنه انگیزی ضدانقلاب دانست.”
رجانیوز، سایت ارگان کمیته ویژه رسانه ای دولت نیز در خبری “خلاء وجود شخصیتی اخلاقی، فقهی و بی توجه به مقام دنیا در جایگاه ریاست خبرگان پس از ارتحال آیت الله مشکینی” از یک سو و “اصرار بر مواضع غیر شفاف و ناصحیح هاشمی در جریان فتنه 88” از سوی دیگر را باعث برکناری او از این سمت دانست.
