سال سینمایی در ایران، همزمان با جشنواره فیلم فجر از بهمن ماه آغاز و تا بهمن ماه سال بعد ادامه پیدا می کند. با اکران فیلم ستاره است(فریدون جیرانی) و احتمالا نمایش فیلم رویای خیس(پوران درخشنده) پرونده نمایش آثار سینمایی در سال سینمایی 85 بسته خواهد شد. به همین بهانه نگاهی داریم به مضمون فیلم های ایرانی در سال رو به پایان سینمائی 1385.
بررسی مضمونی سینمای ایران در سال 85
عقب گرد
سینمای امسال مسیر پر فراز و نشیبی نداشت. فیلم هایی که در طول سال اکران شدند را به راحتی می توان زیر دو مجموعه آثار ملودرام و کمدی طبقه بندی کرد. امسال تعداد آثار جدی بسیار کم بود و عمده فیلمسازان حرکتی رو به عقب داشتند. دلایل بسیاری را می توان برای این عقب گرد درنظر گرفت و آن را مورد بررسی قرار داد. سطح سلیقه سینمای ایران بسیار تلوزیونی شده است. یعنی سینماگران می کوشند تلوزیون را الگوی خود قرار دهند و همین سبب می شود عمده آثار جز معدودی به سمت آثار نازل میل کنند. البته در این راستا سیاست های سینمایی وزارت ارشاد را نیز نمی توان نادیده انگاشت. معاونت سینمایی این وزارتخانه در دوره دولت نهم تقریبا راه را بر سینماگران اندیشمند بسته است و به کارهایی مجوز می دهد که بداند بی خطر هستند و اصولا ملت را وادار به تامل نمی کنند. در همین راستا جلوی سینماگران تازه از راه رسیده ای همانند اصغر فرهادی را نیز که حرفی برای گفتن دارند را می گیرند و آنها را پس از ساختن یک یا دو فیلم خانه نشین می کنند. اصغر فرهادی (چهارشنبه سوری) که به زعم بسیاری بهترین سینماگر سال 85 بود پس از دیدار سینماگران با رهبر انقلاب و صحبت های تندی که فرهادی در خانه سینما علیه توهین شورای تحقیق و تفحص مجلس علیه سینماگران کرد، فعلا خانه نشین شده و به نظر می رسد دولتمردان چندان تمایلی به فیلم ساختن او ندارند. بخصوص که رهبر انقلاب گفت نباید با موضوعاتی همچون چهارشنبه سوری و… فیلم ساخت.
به هر حال اینگونه که آمار نشان می دهد سینمای ایران میل بازگشت به فیلمفارسی های دهه سی و چهل را دارد. تمام موضوعات همان ها هستند فقط رنگ و لعاب امروزی پیدا کرده اند.
تا امروز حدود 32 فیلم در سینما های ایران به عنوان اکران اول روی پرده رفته است. از این میان 9 فیلم کمدی، 17 فیلم ملودرام، 2 فیلم مذهبی، 2 فیلم کودک و نوجوان، 1 فیلم حادثه ای و 1 فیلم متعلق به سینمای دفاع مقدس بوده است. در میان فیلم های کمدی فیلم آتش بس با فروشی بالای یک میلیارد تومان در صدر جدول فروش می ایستد و دیگر فیلم های کمدی تقریبا پشت سر آن قرار دارند. در میان این آثار کمدی هیچ اثر قابل توجهی به چشم نمی آید. عمده این آثار بر پایه شوخی های سخیفی بنا شده که ریشه در برنامه های تلوزیونی دارند. تنها در این میان کمی می توان فیلم هوو ساخته علیرضا داود نژاد را در میان دیگر فیلم ها متمایز نمود. پس از این فیلم می توان فیلم شام عروسی (ابراهیم وحید زاده) را نیز در میان کارهای موفق کمدی قرار داد. اما باقی فیلم ها بی هیچ اغماضی دارای ضعف های آشکار هستند. این مسئله کم و بیش در مورد فیلم های ملو درام نیز به چشم می خورد که آنجا هم چند استثنا وجود دارد. فیلم موفق این سینما چهارشنبه سوری است. سومین ساخته اصغر فرهادی که توانست سند مهمی از دوران امروز و تصویری دقیق از قشر متوسط اجتماع ما باشد. جامعه ای آمیخته با دروغ کع هیچ نقطه اطمینانی در آن یافت نمی شود. در این فیلم حتی خانواده هم جای امنی برای زندگی نیست و شرایطی پدید آمده که انسان ها قادر نیستند شب با آرامش و امنیت روانی به بستر بروند. به آهستگی دومین تجربه مازیار میری نیز اگرچه ضعف هایی به همراه دارد اما تقریبا گلیم خود را از آب بیرون می کشد. باغ های کندلوس(سیامک شایقی)، کافه ستاره(سامان مقدم) و تقاطع (ابوالحسن داودی) نیز کم و بیش با بقیه آثار متفاوت هستند. اما در سایر موارد فیلمسازان چندان راه به ثواب نبرده اند. تکلیف سینما مذهبی هم که در ایران مشخص است. ابراهیم خلیل الله (محمدرضا ورزی) اثری به شدت شعاری است و یک تکه نان (کمال تبریزی) هم چون به نوعی ندامتنامه این فیلمساز از ساخت فیلم مارمولک است با بینندگان خاص و عام ارتباطی برقرار نمی کند. سینمای کودک و نوجوان نیز روز به روز نحیف تر می شود. مربای شیرین (مرضیه برومند) که امسال به نمایش در امد متعلق به 6 سال پیش است و البوم(رضا حیدر نژاد) هم اصلا معلوم نشد کی آمد و کی رفت. اما تنها اثر مربوط به سینمای دفاع مقدس طبل بزرگ زیر پای چپ (کاظم معصومی) بود. این اثر خوش ساخت که اثری کاملا ضد جنگ است به مذاق دولتمردان خوش نیامد و اکران مناسبی هم نگرفت.
پرونده سینمای ایران در حالی بسته می شود که اگر تدبیری برای آن اندیشیده نشود فروش های کاذب بنیان فرهنگی اش را فرو خواهد ریخت. متاسفانه ظواهر امر هم اینگونه نشان می دهد که راه این سقوط سهل و سهل تر می شود.
فروش سینمای ایران در سال 85: آتش بس (تهمینه میلانی): 1 میلیارد و 930 میلیون تومان، زیر درخت هلو(ایرج طهماسب): 1 میلیارد و 150 میلیون تومان، شام عروسی(ابراهیم وحید زاده): 921 میلیون تومان، میم مثل مادر(رسول ملا قلی پور): 730 میلیون تومان، به نام پدر( ابراهیم حاتمی کیا): 660 میلیون تومان، کافه ستاره(سامان مقدم): 652 میلیون تومان، ازدواج به سبک ایرانی(حسن فتحی): 655 میلیون تومان، سوغات فرنگ(کامران قدکچیان): 932 میلیون تومان، هوو(علیرضا داود نژاد): 567 میلیون تومان، چند می گیری گریه کنی؟(شاهد احمد لو): 540 میلیون تومان، سرود تولد(علی قوی تن): 627 میلیون تومان، چهارشنبه سوری(اصغر فرهادی): 600 میلیون تومان، زن بدلی(مهرداد میر فلاح): 400 میلیون تومان، تقاطع(ابوالحسن داودی): 420 میلیون تومان، قتل آن لاین(مسعود آبر پرور): 290 میلیون تومان، بی وفا(اصغر نعیمی): 167 میلیون تومان ، وقتی همه خواب بودند(فریدون حسن پور): 129 میلیون تومانف باغ فردوس 5 بعد از ظهر(سیامک شایقی): 155 میلیون تومان، چه کسی امیر را کشت؟ (مهدی کرم پور): 145 میلیون تومان، گرگ و میش(قاسم جعفری): 104 میلیون تومان، یک تکه نان(کمال تبریزی): 103 میلیون تومان، ابراهیم خلیل الله(محمد رضا ورزی): 187 میلیون تومان، به آهستگی(مازیار میری): 73 میلیون تومان، باغ های کندلوس(ایرج کریمی): 90 میلیون تومان، آلبوم(رضا حیدر نژاد): 60 میلیون تومان، عروسک فرنگی(فرهاد صبا): 72 میلیون تومان، مربای شیرین(مرضیه برومند): 47 میلیون تومان، طبل بزرگ زیر پای چپ (کاضم معصومی): 40 میلیون تومان، انتخاب(تورج منصوری): 108 میلیون تومان، شغال (اصغر نصیری): 42 میلیون تومان، تله(سیروس الوند): 102 میلیون تومان ، ستاره است(فریدون جیرانی): 6 میلیون تومان .
پی نویس: نمایش فیلم ها ادامه دارد.
به دلیل اعلام کلی فروش تهران و شهرستانها جدول به ترتیب فروش نیست.