همه چیز از کاک احمد عزیزی شروع شد؛ کسی که نام انجمن سبز چیا را بیشتر بر زبان‌ها انداخت؛ شکارچی مریوانی که با شکستن تفنگش الگوی حرکت سراسری انصراف از شکار شد تا فعال‌ترین انجمن زیست محیطی کردستان که حافظ “زریوار” و “جنگل‌های زاگرس” بوده و اعضایش سابقه بازداشت دارند، از دست رئیس جمهوری اسلامی و معاونش “جایزه ملی محیط زیست” بگیرند.
سوران دانشور، فعال مدنی ساکن مریوان در مصاحبه با روز، ضمن تشریح فعالیت‌های انجمن سبز چیا می‌گوید: “فعالیت‌های این انجمن در سالهای گذشته عموما بر حوز‌ه‌های اطفاء حریق جنگل‌های مریوان، حفاظت از دریاچه زیوار و آموزش‌های محیط زیستی متمرکز بوده است.”
حسن روحانی، رئیس دولت یازدهم و معصومه ابتکار، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران روز دهم خردادماه، در شرایطی تعلق گرفتن جایزه ملی محیط زیست به این نهادمدنی را اعلام کردند که اعطای این جایزه در هفت سال گذشته متوقف شده بود.
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی جایزه نخست این دوره به انجمن زیست محیطی سبز چیا بابت تلاش در احیای جنگل‌ها و مبارزه با شکار،تعلق گرفته است.
بر اساس این گزارش “انجمن سبز چیا در سالهای اخیر تلاش فراوانی برای احیای جنگل‌های زاگرس کرده بودند. همچنین این گروه موفق شدند نهضتی ضد شکار در کردستان ایجاد کنند.”
انجمن سبز چیا در سالهای گذشته نقش بسزایی در اطفاء حریق جنگل‌های مریوان داشته ، اما اشاره خبرگزاری میراث فرهنگی به “نهضت ضد شکار”، یادآوری حرکتی است که بهمن ماه گذشته از سوی یک شکارچی ۴۳ ساله مریوانی آغاز شد؛ شکستن تفنگ شکاری.
کاک احمد عزیزی، شکارچی مریوانی در ۲۵ بهمن ماه در جمع تعدادی از مردم روستای درکی در منطقه هورامان کردستان، با سنگ به لوله تفنگش کوبید تا علاوه بر کنار گذاشتن شکار برای همیشه، پیامی هم برای دیگر شکارچیان بفرستد: “با هر شکار بخشی از انسانیت‌مان هم می‌میرد. بگذاریم فرزندانمان هم طبیعت را ببیند.”
به دنبال این اقدام که به تشویق انجمن سبز چیا و با نظارت آنها صورت گرفته بود، شماری از شکارچیان در نقاط مختلف ایران، با شکستن یا کنار گذاشتن تفنگ‌هایشان برای همیشه از شکار انصراف دادند. شکارچیان دیگری هم با باز گذاشتن قفس‌های شکاری خود، پرندگان زندانی را بار دیگر به آسمان برگرداندند.
“رفتگران طبیعت ایران” هم جایزه گرفتند
مراسم اهدای جایزه ملی محیط زیست ایران در آستانه ۱۵ خرداد، روز جهانی محیط زیست اعطا شده است. حسن روحانی روز دهم خرداد ماه، در جمع کارکنان سازمان حفاظت محیط زیست و نهادهای مدنی این حوزه چهار جایزه اول ملی محیط زیست را به برندگان آن اعطا کرد.
جایزه ملی محیط زیست امسال برای نهمین‌بار به منتخبان اهدا شد؛ جایزه‌ای که هشتمین دوره آن در سال ۸۶ برگزار و پس از آن متوقف شده بود.
جایزه ملی محیط زیست به پنج گروه مختلف از جمله، متخصصان و مدیران، مؤسسات عمومی و سازمان‌های دولتی، مؤسسات خصوصی و تعاونی‌ها و همچنین سازمان‌های مردم نهاد اعطا می‌شود.
به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، ایرنا، این جایزه به افراد یا موسساتی اعطا می‌شود که فعالیت‌های محیط زیستی انجام داده باشند و تأثیر آن در محیط زیست محسوس باشد.
امسال علاوه بر انجمن سبز چیا که جایزه اول این دوره در حوزه سازمان‌های مردم نهاد را دریافت کرده، انجمن‌های “رفتگران طبیعت ایران” و “انجمن طرح سرزمین” نیز به ترتیب به عنوان برندگان دوم و سوم انتخاب شدند.
در حوزه مؤسسات عمومی و سازمان‌های دولتی نیز “سازمان پارک‌ها و فضای سبز شهر تهران” و “شهرداری قزوین” برنده جایزه ملی محیط زیست ایران شده‌اند.
باری که انجمن‌ها به جای دولت به دوش می‌کشند
در ایران سازمان‌های مردم نهاد مستقل با دشواری‌های فراوانی روبرو هستند و شاید انتخاب انجمن سبز چیا جزو معدود مواردی باشد که به رغم موانعی که به گفته فعالان مدنی این انجمن همواره با آن روبرو بوده، از سوی دولت مورد قدردانی قرار می‌گیرد.
این تشکل در سال ۱۳۸۳ تاسیس شد اما تا سال ۱۳۸۷ موفق به دریافت مجوز نشد، گرچه پیش از صدور مجوز نیز به صورت مستقل به فعالیت‌های خود ادامه داد.
سوران دانشور، فعال مدنی و محیط زیستی ساکن مریوان می‌گوید انجمن سبز چیا از کمیته‌های متعددی تشکیل شده و بر اساس این دسته بندی فعالیت‌های خود را پیش برده است.
انجمن سبز چیا از کمیته‌های هنری (عکس، فیلم، تئاتر)، فرهنگی (نشریات، آموزش و مشارکت مردمی)، اجرایی (برگزاری همایش و سمینار، پاکسازی محیط زیست، نهال‌کاری)، بحران و حوادث (اطفای حریق، سیل و زلزله)، تحقیقات وپژوهش، کودک و نوجوان، حمایت از حیوانات و کمیته ویژه زنان تشکیل شده است.
آقای دانشور می‌گوید به عنوان مثال کمیته آموزش انجمن در سال ۸۹ به آگاه‌سازی ساکنان بیش از ۶۰ روستای مریوان در خصوص اطفاء حریق پرداخته است. او از کمیته‌های دیگر مانند کمیته آموزش هم مثال می‌زند که توانسته از جمله با انتشار پوسترهایی با مضامین اطفاء حریق، شکار و دفاع از حقوق حیوانات، تأثیرات مثبتی بر جای گذارد.
به گفته این فعال مدنی مریوانی، انجمن سبز چیا در مقایسه با نهادهای مشابه در نقاط دیگر ایران موفق‌تر عمل کرده و دست‌کم در زمینه انصراف از شکار به الگویی سراسری در زمینه دفاع از حقوق حیوانات، پرندگان و آبزیان تبدیل شده است.
انجمن سبز چیا که چند سال پیش مجوز رسمی خود را از فرمانداری شهر مریوان گرفته، در این مدت همچنین توانسته کمیته‌های روستایی متعددی تشکل دهد تا قادر به مقابله مستقیم با بحران‌های محیط زیستی در منطقه مانند آتش‌سوزی جنگل‌ها باشند.
این فعال مدنی معتقدست که “انجمن، فعالیت‌هایی انجام می‌دهد که طبق قانون وظیفه دولت است. با این حال دولت در این زمینه همکاری نکرده است. حتی در سال ۸۹ سه عضو شورای مرکزی انجمن بازداشت شدند و چندماه در حبس باقی مانند.”
هرچند می‌افزاید “در سالهای گذشته تعامل انجمن با نهادهای مربوطه بهبود پیدا کرده اما متأسفانه در مواردی همچنان شاهد ممانعت‌هایی مانند جلوگیری از برگزاری مجمع سالانه انجمن هستیم”.
بحران محیط زیست
با وجود فعالیت تشکل‌های دولتی و غیر دولتی در زمینه پاسداری از طبیعت، اما محیط زیست ایران در شرایط نامساعدی قرار دارد.
آتش‌سوزی گسترده در جنگل‌های گلستان، مازندران و کردستان، قطع گسترده درختان جنگلی و نابودی پوشش گیاهی مناطق مختلف توسط مراکز دولتی و سپاه پاسداران به بهانه‌هایی مانند ساخت و ساز جاده و سد و غیره در کنار بحران خشک‌شدن دریاچه‌ها و تالاب‌های از جمله موارد بحرانی محیط زیست در ایران است که به نظر کار‌شناسان در صورتی که در راستای رفع آنها تلاش نشود، کشور را با یک سونامی محیط زیستی روبرو خواهد کرد.
دریاچه ارومیه، بزرگترین دریاچه ایران و دومین دریاچه آب شور دنیا در معرض نابودی کامل قرار گرفته و بیش از ۹۰ درصد آن خشک شده است. همچنین اخیراً گزارش شده که دریاچه زریوار، بزرگترین دریاچه آب شیرین ایران نیز به سرنوشت مشابهی دچار شده و نفس آن به شمارش افتاده است. در چنین شرایطی اقداماتی مانند احیای جایزه ملی محیط زیست ایران شاید بتواند تلاشی باشد در جهت تشویق شهروندان و مداخله دادن آنها در پاسداری از طبیعت و محیط زیست.
