علی خرم، مشاور وزیرامور خارجه ایران در گفتگو با روزنامه شرق درباره روابط ایران و امریکا گفت: “رابطه این دو کشور تا پیروزی انقلاب اسلامی در ایران به شکل یک همکاری و حمایت متقابل بود ولی از زمان پیروزی انقلاب به بعد، این رابطه به یک رابطه خصمانه و انتقام‌جویانه تبدیل شد.” او اضافه کرد: “این مسایل و روند ایجاد بی‌اعتمادی بین دوکشور، ادامه داشت تا اوایل سال۱۳۸۰ که مساله پرونده هسته‌ای ایران مطرح شد. این‌بار آمریکا سعی کرد براساس امنیت بین‌الملل به پرونده هسته‌ای ایران فشار وارد کند. در فاصله دو دوره ریاست‌جمهوری جرج بوش در آمریکا و به دنبال آن به قدرت‌رسیدن احمدی‌نژاد در تهران، روابط دو کشور وارد تقابل سیاسی و تهدیدات نظامی شد که از این چندسال می‌توان به‌عنوان بدترین دوره روابط دو کشور در طول سال‌های پس از انقلاب یاد کرد. در همین سال‌ها بود که آمریکا نقشی غیرسازنده در پرونده هسته‌ای ایران بازی کرد. چنان‌که وقتی اتحادیه اروپا تفاهمنامه هسته‌ای سعدآباد در تهران را امضا کرد، ایالات‌متحده این تفاهمنامه را قبول نکرد.”
خرم سپس تاکید کرد: “امروز رابطه ایران و ایالات‌متحده از حالت خصمانه خارج شده و حالت دوستانه به خود گرفته است. البته روابط دوستانه‌ای که براساس اعتماد نیست. امروز بیش‌از یک‌سال است که مذاکرات به‌صورت رودررو پیش رفته است. به‌نظر من تفاهم ژنو نیز بیشتر مرهون نگاه دوستانه آمریکا بود. در جریان مذاکرات هسته‌ای در ژنو، رفتار لوران فابیوس، وزیر امورخارجه فرانسه به‌طور کامل نمایش‌دهنده موضع اسراییل بود و من فکر می‌کنم این آمریکایی‌ها بودند که توانستند برای رسیدن به توافق، جلو فرانسه بایستند و سرانجام فابیوس نیز همان متن اصلی توافق را امضا کرد و موافقتنامه ژنو به سرانجام رسید.”
او درباره ماجرای اشغال سفارت امریکا در سال ۱۳۵۸ نیز گفت: “باید توجه داشت که در ماجرای گروگانگیری غرور ملی مردم آمریکا خدشه‌دار شده و آنها نمی‌توانند از این مساله چشم پوشی کنند. به نظر من، وقت آن رسیده که این دوکشور درباره این رابطه به جمع‌بندی برسند و این رنجیدگی را از میان بردارند.”
اظهارات علی خرم درباره تغییر سطح روابط ایران و امریکا از حالت خصمانه به حالت دوستانه را باید بی‌سابقه‌ترین سخن یک مقام مسئول در دستگاه دیپلماسی ایران دانست. این سخنان در حالی بیان شده است که نیروهای تندروی حکومت همچنان معتقدند که امریکا دشمن اصلی نظام جمهوری اسلامی است.
سایت جهان‌نیوز، وابسته به علیرضا ذاکانی در گزارشی با عنوان “تقاضای تلویحی مشاور ظریف برای دلجویی از آمریکایی‌ها” نوشت که مشاور ظریف “بدون اشاره به جنایات آمریکا در طول ۳۶ سال از انقلاب بخصوص دشمنی این کشور در پرونده هسته‌ای، درباره ماجرای گروگانگیری حق را به آمریکا داده” است. سایت مشرق نیز گفتگویی با فردی به نام محمد صادق کوشکی منتشر کرد که در آن به سخنان مشاور ظریف اعتراض کرده و گفته است: “اگر مشاور وزیر خارجه آمریکا می‌خواست در مورد مسئله ۱۳ آبان صحبت بکند می‌توانست بهتر از ایشان صحبت کند؟ باید از ایشان پرسید که آیا مشاور وزیر خارجه ایران هستند یا مشاور وزیر خارجه آمریکا؟ چون اگر مشاور وزیر خارجه آمریکا قصد صحبت کردن در مورد مسائل فی ما بین ایران و آمریکا را داشتند مشابه ایشان صحبت می‌کردند و چرا ایشان که در نقش مشاور وزیر خارجه آمریکا ظاهر شده‌اند از وزارت خارجه ایران حقوقشان را دریافت می‌کنند.”
گفته می‌شود که برنامه اصلی مخالفت با عادی‌سازی روابط امریکا و ایران، توسط سپاه پاسداران مدیریت می‌شود. اعتماد آیت‌الله خامنه‌ای به نظامیان نیز موجب تقویت موضع آنان در سال‌های گذشته شده است. ورود گسترده اعضای سپاه پاسداران در مراکز سیاسی و تصمیم‌گیری نیز با توجه به همین اعتماد صورت گرفت. به همین دلیل بود که گروه زیادی از مدیران تکنوکرات جمهوری اسلامی که معتقد به نزدیکی به غرب بودند، در دهه اخیر کنار گذاشته شدند و بر جای آنان افرادی نشستند که سابقه نظامی‌گری‌شان پنهان نبود.
زمانی علی سعیدی، نماینده آیت‌الله خامنه‌ای در سپاه پاسداران گفته بود: “در سپاه نظامی گری صرف معنایی نداشته و اعضای آن نیروهای انقلابی و پرهیجانی هستند که خواهان تاثیرگذاری و پاسدار از انقلاب و دستاوردهای آن بوده و رسالت آن با ارتش و نیروهای کلاسیک متفاوت است و حضور این افراد در انتخابات و مجلس به نوعی پاسداری از سنگر انقلاب خواهد بود.”
فرمانده سپاه پاسداران هم یکبار اعلام کرد: “دوباره تاکید می‌کنم که برای گذر از مرحله سوم انقلاب باید پست‌های کلیدی نظام و سلسله مراتب نهادها و سازمان‌ها توسط نیروهای انقلاب و بسیجی اداره شود وگرنه در همین مرحله باز هم درجا می‌زنیم.”
با همین رویکرد بود که تمامی ارکان قوه مجریه و مقننه به تسخیر اعضای سپاه پاسداران درآمد تا از دستاوردهای “انقلاب” پاسداری شود. جلوگیری از نزدیک شدن ایران به امریکا یکی از این برنامه‌ها بود.
هفته گذشته سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بیانیه‌ای جدید که به مناسبت سیزدهم آبان، سالروز گروگانگیری منتشر کرد، نوشت: “آمریکا همچنان شیطان بزرگ و دشمن شماره یک انقلاب و نظام جمهوری اسلامی است و ملت ایران با الهام از درس‌های بزرگ قیام عاشورا، وصایای جاودانه امام راحل (ره) و منویات حکیمانه و هوشمندانه مقام عظمای ولایت و رهبری امام خامنه‌ای عزیز ( مدظله العالی) به عنوان نقشه راه و قطب نمای حرکت خود، هیچگاه اجازه نخواهد داد عزت و استقلال میهن اسلامی در گزند اراده دشمن گرفتار و مورد تهدید و آسیب قرار گیرد.”
البته مواضع مسئولان جمهوری اسلامی کاملا یکدست نیست و سیاست خارجی دولت حسن روحانی همچنان در راستای کاهش بحران در روابط ایران و امریکا است.
از همین روست که چندی پیش آیت‌الله علم‌الهدی گفته بود: “آخرین ضربه دشمنان تحریم اقتصادی بود اما زمانی که ما مسیر را عوض کردیم آنها فکر کردند که این تاکتیک به نتیجه رسیده‌است و فشارهای خود را افزایش داد، زیرا طرف مذاکره دشمن است و همان طور که در زمان جنگ اگر دشمن حمله می‌کرد و عقب‌نشینی می‌کردیم او جلوتر می آمد در اینجا هم این مسئله وجود دارد ضمن اینکه رهبری نیز با این سیاست موافق نبودند و بارها نیز اعلام کردند که ما مدت ها بر مواضع خود ایستادیم، و این مذاکرات ما به معنی عقب‌نشینی بود.”
او معتقد بود: “آقای روحانی نیز به این نتیجه رسید که آمریکا دشمن است و اهل مذاکره نیست.” با اینهمه بر خلاف این ادعاها، سیاست نزدیکی به امریکا متوقف نشده است.
