یک سال پس از آنکه آیت الله خامنه ای در دیدار نمایندگان مجلس موضوع “نظارت نمایندگان بر عملکرد یکدیگر” را مطرح کرد و خواست علاوه بر شورای نگهبان،خود نمایندگان نیز در غربال منتقدان نقش داشته باشند، و با وجود آنکه این طرح سال گذشته و پس از اعتراض علنی علی مطهری، رای لازم را برای بررسی بایک فوریت به دست نیاورد، کلیات این طرح و برخی مواد آن دیروز در مجلس تصویب شد و در روزهای آینده نیز بررسی مواد دیگر آن در دستور کار مجلس قرار دارد.
به نوشته خبرگزاری های داخلی، تصویب بندهای این طرح 14 ماده ای با بحث ها و اعتراضات فراوان نمایندگان همراه بوده است.
به نوشته خبرآنلاین، موارد مجازات نمایندگان متخلف که پیش از این موارد تخلف آنها با عناوین “مالی،اخلاقی و مغایر امنیت داخلی” تصویب شده بود، مورد بررسی قرار گرفت اما رای گیری درباره امکان لغو اعتبار نامه نمایندگان متخلف، پس از اعتراضات برخی نمایندگان به جلسه سه شنبه موکول شد.
بر اساس این گزارش، در ماده چهار این طرح هیات نظارت مختار شده تا “با توجه به اهمیت تخلفات و شرایط و موقعیت ارتکاب آنها نسبت به اعمال مجازات انتظامی در مورد نمایندگان اتخاذ تصمیم کند”. لغو اعتبارنامه نمایندگان بیشترین بحث را در این ماده برانگیخت.از جمله مصطفی کواکبیان در اعتراض به آن گفت: “نماینده برای مدت چهار سال انتخاب میشود و نباید این اصل قانون اساسی را زیر سئوال برد. تا کنون خیلیها بیرون از مجلس در پی آن بودند که برخی نمایندگان را برای کنترل انجام وظایف نظارتی شان حذف کنند. چرا ما باید به این کار آنها دامن بزنیم. این بند دست مایه تسویه حسابهای جناحی می شود.”
در پاسخ به اعتراض کواکبیان، موسی قربانی سخنگوی کمیسیون بررسی کننده طرح نظارت بر نمایندگان و یکی از چهره های راستگرای افراطی اظهار کرد: “ممکن است در خلال دوره نمایندگی دریابیم که مدرک تحصیلی یا کارت پایان خدمت نمایندهای جعلی است! این در حالی است که شورای نگهبان متوجه این مساله نشده و یا اینکه موقع تصویب اعتبارنامه در ابتدای مجلس نمایندگان آن را در نیافته باشند. پس از اینکه این تخلف مسجل شد، دیگر آن نماینده شرط لازم برای نمایندگی مردم را ندارد و باید عزل شود.در مواردی که شرایط نمایندگی از دست برود، مجلس رای به لغو اعتبار نامه می دهد. مثلا وقتی که دادگاهی نمایندهای را محکوم کرده باشد و حکمی علیه وی صادر شده باشد”.
به نوشته خبر آنلاین،پس از این بحث ها،برای کلیت این بند رای گیری نشد وموضوع به جلسه روز سه شنبه موکول شد.
گفتنی است بر اساس بندهای دیگری از این طرح حتی امکان برخورد قضایی با نمایندگان، که بر خلاف اصل 67 قانون اساسی است، هم گنجانده شده است.
طرح مذکور که به دلیل پیوند خوردن اش با نام آیت الله خامنه ای، معترضان را در تنگنا قرار داده، روز گذشته با واکنش هایی در بین رسانه های منتقد داخلی مواجه شد.
آینده نیوز در مطلبی با عنوان “طرح نظارت بر نمایندگان یا ستاره دار کردن نمایندگان؟” در باره این طرح چنین نوشت: “نحوه نظارت نمایندگان بر خود محل مناقشه است. این طرح که در 14 ماده تدوین شده است، نمایندگان مجلس را تحت نظارت خود مجلس نیز قرار می دهد. به این ترتیب نظارت استصوابی بر نمایندگان مجلس تا پایان دوران نمایندگی آنان ادامه خواهد داشت که باز هم باید گفت فواید یا معایب این طرح، کاملاً منوط به نحوه اجرای آن است. جریمه هایی که برای نمایندگان در صورت ارتکاب اعمالی که در این طرح از آن با عنوان «اعمال خلاف شأن نمایندگی» یاد می شود، از توبیخ کتبی بدون درج در پرونده آغاز می شود تا اخراج از قوه ی مقننه. در دانشگاه ها نیز تقریباً چنین پدیده ای وجود دارد؛ با این تفاوت که از تذکر کتبی بدون درج در پرونده شروع می شود و تا اخراج از دانشگاه قابل تغییر است”.
آینده نیوز افزود: “برخی نمایندگان معتقدند این طرح با محتویات فعلی، دست و پای نمایندگان را می بندد. برخی اگرچه وجود چنین قانونی را مفید می دانند، ولی معتقدند این مساله حریت و آزادگی نمایندگان را تحت تاثیر قرار داده و کاهش می دهد.چرا که نمایندگان بر اساس قانون اساسی در اعلام نظرات خود آزادند. با وجود چنین بندی اگر نماینده ای درباره حوادثی چون کهریزک و حمله به کوی دانشگاه و مجتمع سبحان بخواهد حرفی بزند، آیا متهم به حرکت خلاف امنیت ملی کشور نخواهد شد؟ نمایندگانی هم چون علی مطهری و کواکبیان معتقدند این طرح با اصول 84 و 88 قانون اساسی به جد مغایرت دارد”.
سایت “فرارو” نیز به نقل از نعمت احمدی، حقوقدان درباره این طرح نوشته است: “در طرح‌های این چنینی نمی‌توان امیدی به خیر در آن داشت. معمولا قبل از برگزاری هر دوره‌ای از انتخابات‌ها، مجلس طرح و لایحه جدیدی را در دستور کار قرار می‌دهد تا با ایجاد محدودیت‌های بیشتر، دایره کاندیدا‌ها را تنگ ترکند که نمونه بارز آن را چندی پیش با تصویب قانونی که تنها افراد دارای مدرک فوق لیسانس امکان کاندیداتوری دارند شاهد بودیم. ما از مشروطه به کجا رسیده‌ایم؟ در آن مجلس آنقدر دریا دل بودند که شرط نماینده شدن را تنها سواد خواندن و نوشتن، اشراف داشتن با مسائل مردم، محوبیت و شناخت عمومی قرار دادند و اکنون با تصویب قوانین متعدد سعی میشود دایره انتخاب را تنگ تر کنند”.
او افزوده است: “بر اساس طرح نظارت بر نمایندگان، اگر فردی توانست از تمام فیلترهای موجود هیات‌های اجرایی، نظارت استصوابی شورای نگهبان و… گذر کند، صلاحیت لازم را برای شرکت در انتخابات کسب نماید، نظر مردم را هم برای در اختیار گرفتن کرسی نمایندگی جلب کند و وارد مجلس شود و اعتبارنامه‌اش هم مورد تصویب قرار بگیرد، باید در طول چهار سال دست و پا بسته زیر ذره بین نظارت هفت نفر در مجلس قرار گیرد تا مبادا دست از پا خطا کند. چطور انتظار داریم با طرح نظارت بر نمایندگان، نماینده‌هایی که نگران برخوردهای سلیقه‌ای و سیاسی هستند به وظایف خود عمل کنند و مجلس را همچنان در راس امور نگاه دارند”.
