وحید ثابتیان
دو ماه بعد از آنکه رهبر جمهوری اسلامی در پاسخ نامه رییس مجلس، نمایندگان مجلس را از دادن طرح های تازه برای بنزین منع کرد و دو هفته بعد از تحسین وی از “عمل شجاعانه” دولت در اجرای طرح سهمیه بندی بنزین، اینک گروهی از اقتصاددانان موثر مجلس به انتقاد از عملکرد دولت در این زمینه پرداخته و از احتمال “شکست مفتضحانه طرح سهمیه بندی بنزین” خبر داده اند.
طرح سهمیه بندی بنزین که در هفته های اول اجرای خود با خلوت کردن خیابان های شهر، هواداران دولت را میدان داد که به بزرگ نمائی موفقیت آن بپردازند و رییس دولت را به این خیال انداخت که با نظر اقتصاددانان مخالفت کند و اعلام دارد که به هیچ ترتیب زیر بار ازاد سازی بنزین نمی رود، اینک که با باقی گذاشتن میلیون ها ناراضی دارد اوضاع را به شرایط قبل از خود باز می گرداند، هواداران دولت را از حامیان به معترضان سهمیه بندی تبدیل کرده است.
محمود احمدی نژاد دو هفته قبل، در حالی که به نظر می رسید طرح به موفقیت دست یافته، با اشاره به اینکه به زودی لایحه ای برای مصرف دلارهائی به مجلس خواهد داد که از این طریق صرفه جوئی شده گفت: “آزاد سازی بنزین،سهم مهلکی برای اقتصاد ماست”.
سایت الف متعلق به احمد توکلی رییس مرکز پژوهش های مجلس و هوادار دولت اما در گزارش روز قبل خود با تشبیه” سیستم حمل و نقل و توزیع و مصرف سوخت خودروها”به “بیمار” و” سهمیه بندی بنزین”به یک “عمل جراحی” می نویسد: “در پایان تیرماه و با گذشت 24 روز از این جراحی عمیق، علایم حیاتی بیمار، به سرعت در حال بدتر شدن است و تیم پزشکی ـ مسوولان تبصره 13ـ بجای اینکه 24 ساعته بر بالین بیمار حاضر باشند، علایم حیاتی او را کنترل کنند، متناسب شرایط جدید بیمار، داروهای جدیدی تجویز کنند و مراحل بعدی درمان آغاز کنند، بیمار ـ سیستم حمل و نقل عمومی و توزیع بنزین ـ را به حال خود رها کرده و به بازگویی دست آوردهای اولیه این جراحی ـ کاهش عظیم مصرف سوخت و قطع قاچاق بهبود ترافیک و رفع آلودگی هوا ـ مشغولند، غافل از اینکه اگر روند درمان به سرعت و دقت ادامه نیابد، بیمار ما بزودی به حالت احتضار خواهد افتاد و همان دست آوردهای اولیه این جراحی هم از بین خواهد رفت…”
هفته قبل رییس جمهور احمدی نژاد همچنان بر اساس گزارش مشاوران خود با آسان گیری ادامه گفته بود: “مردم این نکته را خوب فهمیده‌اند. ۸۰ درصد خودروها زیر ۱۰۰ لیتر در ماه مصرف می‌کنند و ۱۵ درصد نیز که در کار حمل و نقل عمومی هستند، بیشتر می‌خواهند که برای آنها سهمیه‌ی بیشتری در نظر گرفته‌ایم. مردم می‌توانند با مدیریت مصرف سوخت به کارهای خود برسند و حتی اگر سفری داشته باشند، آن را انجام دهند.”
این بحث ها در شرایطی مطرح می شود که هفته پیش رییس اتحادیه جایگاه داران ازدولت خواست هرچه سریعتر قیمت بنزین آزاد را اعلام کند. ناصررییسی فربه ایسنا گفت: “در میان همه افراد جامعه از جمله کارگران جایگاه نیز ممکن است افراد وسوسه‌پذیر باشند که اعمال خلاف قانون انجام دهند. برای رفع این مشکلات از دولت تقاضا داریم هرچه سریعتر براساس قانون‌های بودجه و تبصره 13 قیمت بنزین آزاد را اعلام کند تا به جای اینکه مردم نیاز خود را از کانال‌های انحرافی و قیمت گران تامین کنند، به صورت قانونی از دولت دریافت کنند.”
از سوی دیگر بر اساس گزارش ها توقف خدمت رسانی و فروش سهمیه بنزین توسط برخی رانندگان تاکسی، تحویل ندادن سهمیه بنزین آژانس ها و توقف تدریجی خدمت رسانی آنها، افزایش قابل توجه نرخ کرایه حمل و نقل بین شهری، ادامه هرج و مرج در نرخ ها و خدمات رسانی مسافربرهای شخصی و تاثیر این افزایش کرایه ها در نرخ دیگر اقلام مصرفی به وضعیت غیرقابل انکاری رسیده است.
سایت الف به همین جهت نوشته: “ادامه ضعف اتوبوسرانی درون شهری وافزایش ازدحام در صف مسافران اتوبوس ها و… واقعیت هایی که مردم این روزها با گوشت و پوست و روح شان لمس می کنند اما مسوولان به تصور اینکه این قبیل اخبار، محرمانه هستند و در رسانه های عمومی منتشر نمی شوند، آنها را جدی نمی گیرند…”
بسیاری گمانه زنی می کنند کارشناسان دولت و وزارت نفت مدت هاست به این نتیجه رسیده اند که همان طور که متخصصان گفتند چاره در آزاد گذاشتن بهای بنزین و رجوع به بخش خصوصی است که در این زمینه پیشنهادهای مشخصی هم داده است. اما پافشاری غیرعلمی و غیرعملی رییس جمهور بر مخالفت با آزاد سازی بنزین [ که گفته می شود بر اساس نظر مشاورانش صورت می گیرد] کار را به تاخیر انداخته هر چند نتوانسته مانع از سرایت بحث به جا های دیگر شود. از جمله محمدرضا نعمت زاده قدیم ترین مدیر بلندپایه صنعتی و اقتصادی که اینک در نقش معاون وزیر نفت، امور اجرائی طرح را به عهده دارد هفته گذشته خبر داد “تعیین نرخ آزاد بنزین در اختیار دولت است و برای تصویب به مجلس ارائه نخواهد شد”.
به گفته وی همچنین “کسانی که 600 لیتر شش ماه اول خود را مصرف کرده اند باید منتظر شش ماه بعدی باشند” زیرا “سهمیه‌ها تغییری نخواهد کرد و افزایش نخواهد یافت.”
سخنی که ناشنیده مانده تا حالا که به نوشته سایت هواداران دولت “هرکدام از این اخبار، قطعات پازلی هستندکه در صورت تکمیل، تصویری هولناک از یک بحران قریب الوقوع را نشان می دهد: اتوبوسهای شعله ور در آتش، بانک ها و مغازه های غارت شده و پمپ بنزین های به آتش کشیده شده توسط مردم عاصی از تورم، بحران مسکن، صف های بی پایان اتوبوس و مترو و تاکسی…”
در ذیل گزارش سایت الف از وضعیت اجرای طرح سهمیه بندی بنزین، کاربری نوشته است “کار خراب تر از اینهاست برادر بیا تو کوچه بازار ببین مردم چه حالی دارند و چه می گویند…”