تبدیل انتخابات به مناسک

نویسنده

po_memarian_01.jpg

‏ امید‎ ‎معماریان

دکترغلامعباس توسلی، استادجامعه شناسی دانشگاه تهران، در گفت وگو با روز می گوید با روندی که دربررسی ‏صلاحیت ها دراین دوره مجلس شورای اسلامی مشاهده می شود، “درآینده انتخابات بیشتر شکل یک مناسک ‏راپیدا می کند تا انتخابات واقعی. یعنی یک رسمی می شود که مردم بروند ورای بدهند.” او روند تایید صلاحیت ‏ها را مبتنی بر”تمنا” و”التماس” می داند تا اجرای قانون. این گفت وگو درزیر می آید.‏

gholamabbastavasoli.jpg

‎ ‎سرنوشت انتخابات را بعد از اتمام روند تایید صلاحیت ها چگونه می دانید؟‎ ‎

به هرحال انتخابات برگزارخواهد شد. منتها این شکل شل کن سفت کن و اینکه عده ای را قبول کنند وعده ای را ‏قبول نکنند، یا جواب برخی را بدهند وبرخی را ندهند و اینکه ماجرای تایید وعدم صلاحیت ها درست انجام شده ‏یان ه روشن نیست. در درون حاکمیت هم اختلاف نظر زیاد است که این موضوع برای آینده جامعه ایران سودمند ‏نیست. به نظرم این همه بحث والتماس وبخشش شایسته یک انتخابات آزاد نیست. باید افراد وگروه های مختلف با ‏فراغ بال با داشتن وسایل ارتباط جمعی رادیو تلویزیون وحداقل روزنامه بتوانند درعرصه انتخابات حضور داشته ‏باشند. روزنامه های امروز به گونه ای هستن که هرکسی کاندیداهای خودش را معرفی می کند و حضور نداشتن ‏صداهای مختلف در روزنامه ها برای نهادینه شدن پایه های دموکراسی درجامعه مشکل ایجاد می کند. به هرحال ‏مجلس نمایندگی کل مردم را دارد و باید کسانی انتخاب شوند که بتوانند از حقوق همه مردم دفاع کنند.‏

‎ ‎روند تایید صلاحیت ها در مجلس هفتم وهشتم را چگونه با همدیگر مقایسه می کنید؟‏‎ ‎

فکر می کنم در انتخابات مجلس هفتم با وجود همه اتفاقاتی که پیش آمد ازجمله تحصن وردصلاحیت گسترده باز ‏یک اقلیت مشخصی از اصلاح طلبان به مجلس راه پیدا کردند. هر چند که خیلی کارای نداشتند. اما الان دایره ‏خیلی تنگ تر شده است. اصلا خود این موضوع که افراد ردصلاحیت بشوند و بعد تایید صلاحیت بشوند نادرست ‏است ومشکلات را زیادتر می کند.‏

‎ ‎یکدست شدن مجلس چه عواقبی خواهد داشت برای مجلس ومردم؟‎ ‎

یکدست شدن مجلس به سمتی می رود که صدای مخالف نباشد ودراین صورت چون حرف ها شنیده نمی شود اگر ‏به سمت فساد برود جلوی آن گرفته نمی شود. اصل دموکراسی در حضور وجود گروه های اپوزیسیون وکسانی ‏است که همفکر وهم نظر با کسانی که درقدرتند نیستند. اگر اینطوری پیش برود درآینده انتخابات بیشتر شبیه یک ‏مناسک می شود تا انتخابات واقعی. یعنی یک رسمی می شود که مردم بروند ورای بدهند. به هرحال این ‏محدودیت ها وجود دارد و امکانات دیگر هم خیلی کم وجود دارد برای اینکه صدای مخالف برسد. برای مثال ‏اینترنت اگر چه می تواند بخشی از مسائل را به مردم منتقل کند اما پدیده ای نیست که همه مردم بتوانند از آن ‏استفاده کنند. اگر دراین محدودیت ها همین طور افزایش پیدا کند امید به رفتن به سوی دموکراسی کمرنگ و ما ‏درمسیر یک دموکراسی محدودومشروط، برنامه ریزی شده وحساب شده از بالا همچنان حرکت خواهیم کرد. ‏

‎ ‎مناسکی شدن مجلس چقدربا روح قانون اساسی مطابقت دارد؟‎ ‎

به قانون اساسی مواردی بعدها اضافه شده مانند نظارت استصوابی که اساسا هنگام تحریر قانون وجود نداشته ‏است. اینها به این موضوع صورت قانونی داده اند که با روح دموکراسی مغایر است. مساله اینکه همین قانون ‏اساسی ومواد مصرح درمورد آزادی احزاب، مطبوعات، اجتماعات وانتخابات کاملا رقابتی باید دست به دست هم ‏بدهد تا یک فضای شفافی شکل بگیرد. اما الان محیط انتخابات شفاف نیست. یک روز یک تصمیم می گیرند وآن ‏را اعلام می کنند روز بعد آن را عوض می کنند کم وزیاد می کنند. اینها اصلا با مکانیسم های برگزاری انتخابات ‏سازگاری ندارد.‏

‎ ‎انتخاب چنین روشی برای برگزاری انتخابات به نظر شما چه صدمه ای به جامعه مدنی وفعالان سیاسی ‏می زند که به گردش آزاد نخبگان برای حل مسائل معتقد هستند؟‎ ‎

من فکر می کنم نخبگان چنین روش هایی را برنمی تابند ونمی توانند این روش ها را حل شده فرض کنند. ما می ‏بینیم گروه هایی مثل جبهه مشارکت ویا سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی نتوانسته اند کاندیداهایی را که می خواهند ‏معرفی کنند و بسیاری از آنها ردصلاحیت شدند. حتی خود من که ثبت نام کردم هنوز جواب نداده اند که این نشان ‏دهنده شفافیت روند است. آقا هاشمی می فرمایند که آقا یک مقداری کمتر ردصلاحیت کنید. این به این معنی است ‏که چنین روندی که درقانون مراحل مختلف ان مشخص است به صورت خواهش وتمنا درآمده است. درحالی که ‏باید قانونا چنین تقاضایی مطرح شود که چرا کسی رد می شود وکسی قبول می شود. اینکه ردصلاحیت ویا تایید ‏آن براساس دیدگاه های سیاسی باشد تا قانون مشکل ایجاد می کند. فکر نمی کنم افرادی که در روزهای نزدیک به ‏انتخابات تایید صلاحیت می شوند برای مردم شناخته شده نیستند. مردم از کجا آنها را می شناسند؟ آنها باید بتوانند ‏درمحضر مردم مورد پرسش قراربگیرند و مردم بدانند برنامه هایشان چیست. بدون طی کردن چنین روندهایی ‏دموکراسی ناقص است. ‏