سردار علی شمخانی، ازفرماندهان با سابقه سپاه و ارتش، طی حکمی از سوی حسن روحانی، رئیس جمهوری اسلامی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب شد. با این انتصاب، سعید جلیلی،از رقبای انتخاباتی حسن روحانی در انتخابات خرداد ماه گذشته،به دنبال از دست دادن عنوان ریاست هیات مذاکره کننده اتمی،صندلی دبیری شورای امنیت ملی را هم از دست داد.
شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی، در سال ۶۸ به منظور “تأمین منافع ملی و پاسداری از انقلاب سال ۵۷، تمامیت ارضی و حاکمیت ملی” به ریاست رئیس جمهور تشکیل شد.
علاوه بر رئیس جمهور، سران دو قوه دیگر، رئیس ستاد فرماندهی نیروی های مسلح، فرمانده کل سپاه پاسداران و چند مقام عالی رتبه دیگر هم عضو آن هستند.
علی شمخانی چهارمین دبیر این شورا پس از حسن روحانی (۶۸- ۸۴)، علی لاریجانی(۸۴-۸۶) و سعید جلیلی(۸۶-۸۹) است.
او پیش از احراز این سمت مدتی رئیس کمیته دفاعی-امنیتی همین شورا بود.
درجه نظامی علی شمخانی دریابان (معادل سرلشگر در نیروی دریایی و نیروی هوایی) است که یک درجه پایین تر از دریاسالار در نیروی دریایی ایران محسوب می شود.
از سپاه تا شورای عالی امنیت ملی
شمخانی ۵۸ ساله متولد اهواز و از با سابقه ترین فرماندهان نظامی جمهوری اسلامی است. اوسابقه ریاست مرکز مطالعات راهبردی نیروی های مسلح، عضویت در شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی، ریاست کمیته سیاست های دفاعی امنیتی شورای عالی امنیت ملی و وزارت در کابینه اول و دوم خاتمی را در کارنامه دارد.
وی همچنین از جمله پایه گذاران سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرمانده سپاه استان خوزستان بود که معاونت وزیر سپاه در کابینه میر حسین موسوی را به عهده داشت.
او که از فرماندهان ارشد جنگ ایران و عراق بود یک سال پس از پایان این جنگ با حکم رهبر جمهوری اسلامی از سپاه پاسداران برای تصدی گری سمت فرماندهی نیروی دریایی به ارتش منتقل شد.
سردار شمخانی از جمله معدود نظامیان و سیاستمداران ارشد عرب ایرانی است که مسئولیت هایی کلیدی در دستگاه نظامی جمهوری اسلامی به عهده داشته است.
شمخانی در انتخابات سال ۸۰ در جایگاه وزیر دفاع کابینه محمد خاتمی وارد رقابت های انتخاباتی شد و پس از شکست، مجددا به عنوان وزیر دفاع به عضویت کابینه خاتمی درآمد.
او بعدها در یک برنامه تلویزیونی هدف خود از شرکت در انتخابات را نشان دادن امکان “رقابت در عین رفاقت” اعلام کرد.
شمخانی در جریان انتخابات مناقشه برانگیز ریاست جمهوری ۸۸ از لفظ “فتنه” برای اعتراضات به نتایج انتخابات و پس از آن استفاده نکرد.
وی در همان برنامه تلویزیونی در پاسخ به پرسشی جهت دار در مورد “خروج کسانی که از قطار انقلاب پیاده شدند” گفت که “نباید پیاده شوند. نباید پیاده‌شان کنیم” و ادامه داد که اگر ملاک تقسیم بندی های رایج مانند “فتنه، برادران قاچاقچی، انحرافی، فتنه گر انحرافی، ساکت فتنه، بی بصیرت” باشد کسی باقی نمی‌ماند.
شمخانی، روحانی و ترمیم رابطه با سپاه
شمخانی همچنین از نزدیکان حسن روحانی و متحد وی در بین فرماندهان نظامی و به ویژه سپاهیان محسوب می شود که تا هفته های پایانی نیز در لیست های تخمینی از کابینه دولت برای تصدی گری وزارت دفاع قرار داشت.
برخی از ناظران بر این باور‌ند که سوابق و نفوذ وی در بین سپاهیان می‌تواند رابطه دولت و سپاه پاسداران را که در اواخر دوران احمدی نژاد مخدوش شده بود ترمیم کند.
شورای عالی امنیت ملی که شمخانی به عنوان دبیر آن منصوب شده در ۱۰ سال گذشته مسئولیت مذاکرات اتمی جمهوری اسلامی با قدرت های جهانی را بر عهده داشته اما به تازگی حسن روحانی این ماموریت را به وزارت امور خارجه محول کرده است.البته
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه،گفته است شورای عالی امنیت ملی همچون گذشته راهبرد اصلی مذاکرات را تعیین می کند.
