چند سالی است که منظره خواروبار فروشیها به کلی دگرگون شدهاند. تا آنجا که حتی عبارت «خواروبار فروشی» یا «بقالی» نرم نرمک از زبان روزمره مردم پاک شده و جایش را به عبارت پرطمطراق سوپرمارکت داده است. شیشههای سوپرمارکتها یا همان بقالیهای قدیم هم که زمانی پوشیده از اعلان شماره کوپن فلان و بهمان بود، یا نوید رسیدن ماست تازه و پنیر تبریز را میداد، حالا بدل به نمایشگاه چهره بازیگران و پوسترهای سریالها و فیلمهای موسوم به سینمای خانگی شدهاند و هیچ دستکمی از در و دیوار تماشاخانههای قدیم ندارند. درباره کیفیت این تولیدات، کاردانان عرصه رسانه فراوان قلم زدهاند و کمتر حرف ناگفتهای باقی گذاشتهاند. اما شاید در میان همه این تولیدات، برنامه «شام ایرانی» که با حضور بازیگران تلویزیون و سینما تولید میشود، از همه خاصتر باشد. دلیل آن همه اینکه، این برنامه، کپیبرداری مو به مو از برنامه یکی از شبکههای ماهوارهای است که گویا اصل آن هم به یکی از برنامههای تلویزیون آلمان بازمیگردد!
اینکه به صرف تقلید، نمیتوان گناهی نابخشودنی بر پای دستاندرکاران تولید برنامهای نوشت، حرف نادرستی نیست اما دشواری از آنجا آغاز میشود که ما با یک بام و دو هوای مبارزه با ماهواره و تقلید از برنامههای پر مخاطب تلویزیونهای آن طرف آبها مواجهایم! از یک سو نیروی انتظامی هر از چند گاهی با عملیات راپل به پشت بامها سرازیر شده و بشقابهای ماهواره را درهم میشکند، از سوی دیگر، اما رسانه داخلی با تقلید از برنامههای آن سوی مرزها، سعی در جلب بیننده دارد!
برنامههایی از جنس «شام ایرانی» خود گواه صادقی است بر اینکه در ماراتن جلب مخاطب، برخی شبکههای ماهوارهای گوی سبقت را از رسانههای داخلی ربودهاند! تا جایی که تولیدکنندگان برنامهای مثل «شام ایرانی» حتی زحمت اضافه کردن شاخ و برگ بدان را هم به خود ندادهاند و با همان سبک و سیاق معهود محصول خود را روانه بازار کردهاند. این میان به جرأت میتوان بر این نکته پای فشرد که نسخه ماهوارهای به چند دلیل و به مراتب جذابتر از نسخه داخلی آن است! نخست اینکه این برنامه مختص آدمهای عادی است که نه دوربین را میشناسند و نه با ظرایف تصویر آشنایی دارند و حرکاتشان بسیار دلنشینتر و پذیرفتنیتر از بازیگرانی است که سالهاست در برابر دوربین زندگی کردهاند و با پیچ و خمهای دوربین و نور و صدا آشنایی کامل دارند! دیگر آنکه، مردم عادی در گفتارشان بسیار سبکبارتر از بازیگرانی هستند که زیر نگاه تند مخاطبان، کوچکترین «گاف»هایشان خوراک کاربران رسانههای مجازی میشود و از ، ناگزیرند نسبت به کلماتشان احتیاط بیشتری به خرج دهند و صد البته از بیپروایی مردم عادی که جزو جذابیتهای محوری مدل خارجی آن است، در «شام ایرانی» خبری نیست.
بیش از ۲ دهه از رواج گیرندههای ماهوارهای میگذرد تا آنجا که امروز، خانه بدون یخچال کمتر از خانه بدون گیرنده ماهواره تعجب برمیانگیزد! از همان روزهای نخست ورود گیرندههای ماهواره به کشور، بسیاری هراسشان را از رونق این برنامهها پنهان نکردند و در شیپور رزم با رسانههای خارجی فارسیزبان دمیدند. با این همه لیکن ما در مسابقه جذب مخاطب با رسانههای آن سوی آب پس از ۲۰ و اندیسال در کجای کاریم؟ آیا برنامهای مثل «شام ایرانی» که خالی از هرگونه نوآوریبر پیشخوان سوپرمارکتها خودنمایی میکند، پرچم سپیدی نیست که ما در برابر رسانههایی بالا بردیم که یک صد از امکانات رسانه ملی را در چنته ندارند؟ به راستی این گره از کجاست و چگونه گشوده میشود؟
منبع: شهروند، هشت شهریور