جلال ناصر
یکی از پایه گذاران جمهوری اسلامی و روحانی عالیرتبه شیعه اخیراً گفت: “ولایت مطلقه فقیه مصداق شرک است.” آیت الله حسینعلی منتظری تا زمان کنار گذاشته شدن از سوی آیت الله خمینی و مدت کوتاهی پیش از مرگ وی، جانشین رهبر ایران محسوب می شد. وی به دلیل مخالفت با انتصاب علی خامنه ای به مقام رهبری انقلاب تحت حبس خانگی قرار گرفت.
منتظری روز دوشنبه 3 بهمن میزبان ابراهیم یزدی رهبر گروه مخالف از نهضت آزادی و اولین وزیرخارجه ایران پس از انقلاب بود. آقای منتظری در خلال این دیدار گفت وی مخالف ولایت مطلقه فقیه بوده است. او گفت: «نظر فقیه تنها بر تفسیر شریعت اسلامی شیعه جاری است. مسائل سیاسی و امور مربوط به برقراری رابطه با سایر کشورها در قلمروی اختیار ولی فقیه نیست و باید به اهل آن (متخصصان) سپرده شود.»
منتظری ادامه داد: «وقتی قانون اساسی ایران در اواسط دهۀ 60 مورد بازنگری قرار گرفت، من با گسترش اختیارات ولی فقیه و جمع کردن این اختیارات در یک قدرت مطلقه مخالفت کردم، زیرا عقیده دارم شخص پیامبر اسلام هم پشتیبان ولایت مطلقه نبود. قرآن به پیغمبر گفت بر اساس قوانین اسلامی حکومت کند، نه بر اساس دیدگاه های خودش. بنابراین اعتقاد به ولایت مطلقه فقیه مصداق شرک است.»
این پاسخ منتظری به کسانی است که طرفدار قدرت مطلقه رهبر عالی ایران آیت الله خامنه ای هستند. خامنه ای الهامات خود را از رهبر قبلی- آقای خمینی- به عاریه گرفته است که قبلاً گفته بود «تشکیل دولت و اداره آن بخشی از ولایت مطلقۀ پیامبر و از اصول مسلم و اولیه ای است که بر تمام اصول دیگر از جمله عبادت، روزه و زیارت برتری دارد.»
عبارت «ولایت مطلقۀ فقیه» اولین بار توسط خمینی در سال 1360 یعنی سه سال پس از سقوط شاه و درست پس از تار و مار کردن تمام متحدان سیاسی که در به ثمر رسیدن انقلاب نقش داشتند، به کار برده شد. دو سال پس از حمایت خمینی از ولایت فقیه، این نظریه با وجود اعتراض روحانیون شیعه و اهالی سیاست که آنرا تهدیدی علیه حیات سیاسی ایران می دیدند، وارد قانون اساسی کشور شد. بزرگترین ترس آنها این بود که ولایت فقیه به منسوخ شدن قانون اساسی و استفاده از معیارهای اضطراری از سوی ولی فقیه منجر شود، اتفاقی که اکنون در حال رخ دادن است.
یک عالم شیعه به نام محمد بن الامیلی (متولد سال 725 هجری قمری در جنوب لبنان که در سال 786 هجری در دمشق کشته شد و به شهید اول شهرت دارد) مفهوم ولایت فقیه را ایجاد کرد. او این نام را به عنوان نایب امام غایب تفسیر می کرد. او اولین کسی است که تعیین کرد خمس به فقیه تعلق می گیرد و اعلام کرد نماز های جمعه باید تا زمان ظهور امام غایب تعطیل شوند.
الامیلی که که در عراق تحصیل کرده بود، پس از بازگشت به جزین در لبنان به نشر ایده های خود پرداخت و پیروان زیادی را دست و پا کرد. وی خیلی زود یک گروه مسلح را برای دستیابی به قدرت سازماندهی کرد. البته برخی از طرفدارانش بعداً به مخالفت با او دست زدند و وی را متهم به افراط گرائی کردند. او هم با صدور دستوراتی معروف به فتوا، حکم مرگ شان را صادر کرد.
یکی از این کشته شدگان مردی به نام محمد الیلوشی بود. طرفداران الیلوشی با همکاری مملوک- حاکم دمشق- موجبات دستگیری الامیلی را فراهم کردند. افراد مملوک از 70 تن از پیروان الامیلی و نیز صدها عالم اسلامی امضأ جمع کردند که وی مرتد است. وی را به جرم ارتداد و شورش محاکمه کردند.
مطابق رسم آن دوره، مرتد و رافضی را قبل از اعدام به مدت یکسال در زندان نگاه می داشتند تا فرصت توبه و عفو را پیدا کند. در ابتدا به الامیلی نیز این فرصت داده شد، اما دادگاه در نهایت به اعدام وی حکم داد. به این ترتیب، اولین روحانی شیعه که نظریه ولایت فقیه را ترویج کرد در سال 786 هجری قمری اعدام شد.
بسیاری از عالمان اصلی شیعه نظریه الامیلی را ندیده می گیرند، زیرا معتقدند این نظریه، احکام واقعی دین را زیر پا گذاشته است.
خمینی کسی بود که چنین مفهومی را به شیوه مدرن مطرح کرد. در واقع او نظرات خود را بر صدور انقلاب پایه گذاشت. رژیم ایران سعی کرد نهادها و احزابی را در کشورهای عرب و مسلمان بوجود آورد که ایده ولایت فقیه را پیش ببرند.
حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان در جنگ 2006 در بیروت این قضیه را پذیرفت. وی گفت: «آنها فکر می کنند با گفتن حزب ولایت فقیه، ما را تحقیر می کنند. من افتخار دارم یک عضو حزب ولایت فقیه باشم.» این نشان می دهد ولایت فقیه یک مسأله دینی نیست، بلکه یک حزب سیاسی است که خود را آماده دستیابی به اهداف با صرف هرگونه هزینه ای کرده است. با اینحال هنوز برخی افراد که ادعای مخالفت با فرقه گرائی و مذهب شیعه می کنند، خود آشکارا از ولایت فقیه حمایت می کنند.
مهدی آکف رهبر اخوان المسلمین در مصاحبه 3 دی با روزنامه کویتی النهار با این پرسش روبرو شد که نظرش دربارۀ گسترش نفوذ شیعه در منطقه چیست. وی پاسخ داده بود: «من مخالفتی با آن ندارم. ما 56 کشور سنی در سازمان کنفرانس اسلامی داریم، پس چرا در حالیکه ایران تنها کشور شیعه در دنیاست باید از این کشور ترسید؟»
چیزی که رهبر اخوان المسلمین فراموش کرده این است که شیعه ایرانی، جوهرۀ شیعه نیست. ایران در حال انتشار حزب ولایت مطلقۀ فقیه است، ایده ای که یک مرد به خاطر طرح آن و به اتهام ارتداد محکوم به اعدام شد. متأسفانه مهدی آکف تنها نیست. فهرست بلندبالائی از طرفداران ایران وجود دارد که با نظرات اخوان المسلمین موافق اند.
منبع: الاهرام- مجله شماره 29 ژانویه- 4 فوریه