درحالی که شرایطی بحرانی در عراق ایجاد شده و دولت بغداد اقتدار خود را در مناطق سنی نشین ازدست داده و شاهد تسلط کردها بر خاک خود است، به نظر می رسد که تهران بیش از واشنگتن قادر به مقابله با جهادگرایان داعش باشد.
عراق دچار درون پاشی شده است. کردها در شمال این کشور شهر نفتی کرکوک را که از سال ها قبل قصد داشتند آن را به به عنوان پایتخت برگزینند تسخیر کرده اند. پیکارجویان سنی افراط گرا نیز به نوبه خود تصمیم دارند بغداد و سپس شهرهای مذهبی شیعیان در جنوب کشور را تسخیر کنند.
حکومت کنترل خود را بر مناطق سنی در شمال و مرکز عراق ازدست داده؛ به طوری که ارتش ۹۰۰ هزار نفری آن نیز درحال تجزیه است. در شهر موصل که در تاریخ ۹ ژوئن ازسوی جهادگرایان داعش اشغال شد، شورشیان مورد هدف موشک هایی قرار گرفتند که از جنگنده های نیروهای دولتی شلیک شد، ولی این تنها عملیات ضدحمله ای بود که توسط ارتش عراق به اجرا درآمد.
منافع استراتژیک
دوران حکمرانی شیعیان بر عراق که ۹ سال پیش پس از سرنگونی صدام حسین توسط آمریکا و متحدانش آغاز شد، کم کم رو به پایان است. بی شک شیعیان فعلاً تلاش خواهند کرد پایتخت و استان های جنوبی را که اکثریت ساکنان آنها را شیعیان تشکیل می دهند حفظ کنند، ولی دیگر بعید به نظر می رسد که بتوانند کنترل بر استان های سنی نشین را، که ارتش مرکزی در آنها فرار را بر قرار ترجیح داده، بار دیگر به دست آورند.
کردها نیز از کرکوک دست نخواهند کشید. جبار یاور، سخنگوی آنها، دراین خصوص گفت: “کل شهر به دست پیشمرگ ها [پیکارجویان کرد] افتاده. حتی یک سرباز هم از ارتش عراق در کرکوک نیست.”
اگر قرار باشد کشوری در این زمینه مداخله کند، احتمال آنکه این کشور ایران باشد بسیار بیشتر از ایالات متحده است. حسن روحانی، رییس جمهور ایران، اطمینان داده که کشورش با “خشونت و تروریسم داعش” مبارزه خواهد کرد. ایران از سال ۲۰۰۳ به عنوان پرنفوذترین قدرت خارجی جایگاه خود را در بغداد تثبیت کرده. عراق که اکثریت آن را شیعیان تشکیل می دهند، برای تهران حتی از سوریه نیز مهم تر است.
نقش شبه نظامیان
ظهور یک شبه قدرت سنی متعصب در غرب عراق و شرق سوریه که با کل جهان تشیع خصومت سرسختانه دارد برای ایران به مثابه یک هشدار است. همان طور که ابومحمد العدنانی، سخنگوی این سازمان، اعلام کرده، دولت اسلامی عراق و شام شیعیان را که ۶۰ درصد جمعیت عراق را تشکیل می دهند به عنوان امتی “خوار و ذلیل” می داند و آنها را به “شرک پرستی” متهم می کند.
ممکن است شیعیان عراق به این نتیجه رسیده باشند که ارتش آنها را ترک کرده و آنها باید یک بار دیگر تسلیم شبه نظامیان شیعه مانند جیش المهدی شوند که در سال ۲۰۰۵ و ۲۰۰۶ سنی ها را به شدت مورد قتل عام قرار داد.
کردها بلافاصله از انحطاط دولت بغداد برای تسخیر مناطق مورد مناقشه در نزدیکی خطوط مرزی سود بردند. این مناطق از شمال شرقی بغداد آغاز و تا مرز سوریه در غرب موصل ادامه می یابد. کردهای عراق بی شک گام هایی را به سوی استقلال خود برداشته اند، ولی آیا نیروهایی را برای نجات حکومت بغداد اعزام خواهند کرد؟
درخصوص مداخله ازسوی ایران می توان گفت که این مداخله ازطریق افزایش قدرت شبه نظامیان شیعه انجام خواهد شد. ولی برای نوری المالکی، نخست وزیر عراق، سخت خواهد بود که بتواند موقعیت سابق خود را پس از ناکامی هایی که اوایل ماه ژوئن به وقوع پیوست بازیابد.
منبع: کوریه انترناسیونال، ۱۳ ژوئن
