آرش سیگارچی
یک روز پس از ابراز نگرانی سید محمد خاتمی از “اقدام برای محروم کردن بسیاری ازنیروهای مومن مجرب و روشن از حضور در صحنه انتخابات”، چهره های سرشناس اصولگرا با حمله به خاتمی، از وی به شدت انتقاد کردند.اصولگرایان در انتقادات خود با پیش کشیدن مسایلی فرعی، به خاتمی پیشنهاد کردند به جای حمایت از نیروهای به اصطلاح “تند روی اصلاح طلب”، از “اعتبار خود برای همگرایی نیروهای میانه رو جبهه اصلاح طلب” استفاده کند.
خاتمی روز شنبه گذشته در دیدار با اعضای ستاد اصلاح طلبان گفت: “علاوه بر شایعات عمومی متاسفانه اخباری به دستم رسیده که حاکی از نوعی تنگ نظری و اقدام برای محروم کردن بسیاری ازنیروهای مومن مجرب و روشن از حضور در صحنه انتخابات است. امری که در صورت صحت بدون تردید به زیان نظام و جامعه خواهد بود ولی امیدوارم آنچه شنیده می شود سیاست رسمی مسئولان برگزاری انتخابات نباشدبلکه ناشی از دیدگاه برخی افراد غیر موثر باشد در غیر این صورت واضح است که مهم ترین شرط انتخابات خوب و ارزشمند یعنی رقابت منتفی خواهد شد؛امری که یقینا مورد نظر مقامات عالی رتبه نظام نخواهد بود.“
خاتمی همچنین اظهار امیدواری کرد که: “مسئولان برگزاری انتخابات این نگرانی ها را رفع کنند تا در عمل شاهد برخورد قانونی همراه با سعه صدر مسئولان در جهت برگزاری انتخاباتی رقابتی و قابل قبول باشیم و خدای ناخواسته شاهد رفتاری نباشیم که به بخش مهمی از نیروهای ارزنده و بالاتر از آن به کل جامعه جفا شود.”
انتقاد صریح اصولگرایان
در شرایطی که دولت و شورای نگهبان اصلی ترین مخاطبان اظهار نگرانی خاتمی بودند، چهره های سرشناس اصولگرایان در حمایت از این دو نهاد، برخورد با خاتمی را در دستور کار خود قرار دادند. محمدنبی حبیبی، دبیرکل حزب موتلفه اسلامی از این جمله است که به رییس جمهور سابق ایران توصیه کرد “به جای اینکه ذهن خود را مشغول شایعات نماید باید در جهت معرفی افراد واجد شرایط کوشش کند.“
وی همچنین اضافه کرد: “افرادی مثل خاتمی از سرمایه‌ای که در دوم خرداد دارند باید حسن استفاده را به کار ببرند و از آمدن افراد تندرو و غیر واجد شرایط جلوگیری به عمل بیاورند.“
از سوی دیگرمقیمی، عضو شورای مرکزی جمعیت ایثارگران انقلاب اسلامی در واکنش به ابراز نگرانی اخیر خاتمی، به گله از گذشته ها پرداخت و گفت: “آقای خاتمی در گذشته هم از رد صلاحیت‌ها و حذف نیروهای جبهه دوم خرداد سخن گفته است اما هیچگاه از حذف نیروهای کارآمد و اصولگرا در دولت خودش سخنی بر زبان نیاورده است.“
این نوع موضع گیری ها در حالی صورت می گیرد که پیش از این احمد جنتی، دبیر شورای نگهبان “اصل برائت را فاقد پشتوانه حقوقی” عنوان کرد تا به این ترتیب زمینه رد صلاحیت های گسترده را فراهم آورد. غیر از او، برخی دیگر از چهره های راستگرایان، حامیان دولت نهم و رسانه های اصولگرا نیز وارد کارزار انتخاباتی شده اند و در برابر ابراز نگرانی های اصلاح طلبان و خاتمی از “حذف نیروهای مومن مجرب و روشن” به شورای نگهبان توصیه کرده اند در ردصلاحیت کاندیداهای اصلاح طلبان هیچ ملاحظه و مصلحت اندیشی نداشته باشد.
موضع گیری رسانه های منتقد اصلاح طلبان به اندازه‌ای آشکار و شدید است که حتی خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران [وابسته به دولت] خبر ابراز نگرانی خاتمی از نحوه بررسی صلاحیت ها را “شایعه پراکنی در بالا ترین سطح” توصیف کرد. ایرنا در همین ارتباط نوشت: “همزمان با بررسی صلاحیت داوطلبان نمایندگی مجلس شورای اسلامی در هیات های اجرایی، موجی از تبلیغات منفی درباره احتمال محروم شدن عده‌ای از داوطلبان نمایندگی مجلس از حضور در رقابت های انتخاباتی توسط عده یی از فعالان سیاسی ایجاد شده است. در بالا ترین سطح از این شایعه پراکنی‌ها، متن تنظیم شده یی با امضای ستاد ائتلاف اصلاح طلبان به رسانه ها و از جمله ایرنا نمابر شد که در آن به نقل از محمد خاتمی آمده است: متاسفانه اخباری به دستم رسیده که حاکی از نوعی تنگ نظری و اقدام برای محروم کردن بسیاری از نیروهای مومن و مجرب و روشن از حضور در عرصه انتخابات است.“
در ادامه گزارش ایرنا می خوانیم: “در متن تنظیم شده ستاد ائتلاف مذکور هیچ اشاره‌ای به منبع ادعاهای مطرح شده، نشده است. گفتنی است در پی انتشار این ادعای واهی، تعداد زیادی از افراد همسو با یک طیف سیاسی، حتی کسانی که سابقه تخلف انتخاباتی دارند، اتهام زنی علیه سلامت انتخابات را تشدید کرده اند.“
علاوه بر خبرگزاری دولت، از نخستین روز آغاز ثبت نام کاندیداها، همگام با برخی رسانه های شاخص اصولگرایان مطالبی علیه اصلاح طلبان به چاپ رسانده که نگرانی این طیف را با توجه به تجربه های گذشته آنها افزون کرده است.
هفته نامه “پرتو” وابسته به موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی که تحت مسوولیت “محمدتقی مصباح یزدی” اداره می شود، یکی از همین نشریات است که شورای نگهبان را به ردصلاحیت اصلاح طلبان تشویق کرده است. همچنین هفته نامه ”صبح صادق” و “حسین شریعتمداری” مدیرمسوول و سرمقاله نویس کیهان که پیش از اعلام نتیجه تعیین صلاحیت ها، اصلاح طلبان را ردصلاحیت شده قلمداد کرده اند.
روزنامه کیهان دیروز با چاپ گزارشی تحلیلی، تلویحاً موضوع ردصلاحیت‌ها را مورد تایید قرار داد.
انعکاس سخنان خاتمی در میان اصلاح طلبان
همانطور که انتظار می رفت سخنان روز شنبه خاتمی دیروز انعکاس گسترده ای در نشریات اصلاح طلب یافت. این نشریات ابراز نگرانی خاتمی از رد صلاحیت کاندیداهای کلیدی اصلاح‌طلب را به‌عنوان مهمترین موضوع خبری خود انتخاب کردند.
کارگزاران در این باره نوشت: “شنیده‌هایی که از ردصلاحیت گسترده نامزدهای اصلاح‌طلب، در انتخابات مجلس هشتم خبر می‌دادند، در نهایت با واکنش سیدمحمد خاتمی روبه‌رو شد تا او روز پنج‌شنبه در جمع اعضای ستاد انتخاباتی ائتلاف اصلاح‌طلبان به صراحت از تنگ‌نظری‌های موجود برای محروم‌کردن بسیاری از نیروهای مومن، مجرب و روشن از حضور در انتخابات، ابراز نگرانی کند”.
اعتماد نیز در تیتر نخست خود نوشته است: “سیدمحمد خاتمی از احتمال «محروم کردن بسیاری از نیروهای مومن و مجرب با سابقه روشن از حضور در صحنه انتخابات مجلس هشتم» خبر داد و با ابراز نگرانی شدید از صحت این اخبار، خواستار اعمال نظرات مقامات عالی رتبه نظام شد”.
شریک رد صلاحیتهای غیرقانونی
برخی اصلاح طلبان نیز اظهاراتی در حمایت از خاتمی بیان کردند. سید صفدر حسینی، رئیس کمیته امور استان های ستاد ائتلاف اصلاح طلبان در واکنش به اظهارات دبیر کل حزب موتلفه به سخنان خاتمی، از وی خواست تا “شریک رد صلاحیتهای غیرقانونی” نشود. وی افزود: “آقای خاتمی نقشی در معرفی نامزدها نداشته و فقط در راستای تقویت نظام و اتحاد ملی از همه شایستگان خواسته تا ثبت نام کنند و مجلس هشتم را مجلسی در شان ملت شکل بدهد.“
صفدر حسینی با اشاره به اینکه “اظهار نظر حبیبی به عنوان حزبی که در جناح اصولگرا قراردارد مبین این مطلب است که آقای حبیبی از چگونگی رسیدگی به صلاحیت نامزدها آگاهی دارد” افزود : “اگر آقای حبیبی در تعیین و رد صلاحیت ها نقشی بر عهده دارد آنرا بازگو کند، چرا که این نظر آقای حبیبی نشان می دهد که وی طرف مشورت شورای نگهبان و هیات های اجرایی در رد صلاحیت ها می باشد.“
همچنین محمدرضا عارف، دیگر چهره شاخص اصلاح طلبان درانتخابات مجلس هشتم نسبت به پیامد‌های تنگ نظری، دیدگاههای جناحی وسلایق شخصی در بررسی صلاحیت نامزدان انتخابات مجلس هشتم هشدار داد. او گفت: “هیات‌های اجرا و نظارت بایدبر اساس مرصریح قانون وکف، آن کسانی را که دارای حداقل شرایط قانونی هستند تایید کنند تا مردم ازبین آنان نامزد مورد علاقه خود را انتخاب کنند تا درآن صورت مشارکت حداکثری رخ دهدکه اگر این اتفاق نیفتد انتخابات پرشوری نخواهیم داشت. “
عبدالله ناصری، سخنگوی اصلاح طلبان هم اعلام کرد: ”در دیدار اخیر اعضای ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان با خاتمی، ایشان به صراحت نسبت به برخی اخبار و شایعات درباره ردصلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان در انتخابات آینده ابرازنگرانی کردند”.
اظهارات سخنگوی ستاد ائتلاف اصلاح‌طلبان به دنبال آن بیان شد که برخی از چهره‌های محافظه‌کار، بخصوص نزدیکان و حامیان دولت نهم به شورای نگهبان توصیه کردند که در ردصلاحیت کاندیداهای اصلاح‌طلب هیچ ملاحظه‌ای به خرج ندهد. به همین علت ناصری با وارد دانستن این نگرانی‌ها گفت: “البته با توجه به وقایع اخیر، به نظر می‌رسد که در انتخابات پیش رو هیات‌های اجرایی انتخابات، بار اصلی ردصلاحیت اصلاح‌طلبان را از هیات‌های نظارت و شورای نگهبان برعهده بگیرند.”