بریستر هارون الرشید
کشورهای غربی از جمله آمریکا نمی توانند با ایران کنار بیایند چرا که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، مواضع آنها دوگانه است. آنها به اسرائیل اجازه می دهند سلاح های اتمی داشته باشد، در حالیکه به ایران اجازه نمی دهند برنامه هسته ای را برای تولید برق دنبال کند. آنها معتقدند که ایران بعنوان دارندۀ یکی از بزرگترین ذخائر نفت و گاز جهان نیازی به تولید برق اتمی ندارد و هدف از برنامه غنی سازی هسته ای این کشور، ساخت سلاح های اتمی است. در مقابل استدلال ایران نیز این است که بعنوان یک عضو معاهده منع گسترش سلاح های اتمی (ان پی تی) و به موجب بند چهارم این معاهده حق دارد “از انرژی هسته ای در جهت مقاصد صلح آمیز استفاده کند.“
این استدلال ها تنگنایی را میان ایران و غرب ایجاد کرده است. بنظر نمی رسد هیچکدام مایل باشند از موضع خود عقب نشینی کنند. کارشناسان دانشگاه ام آی تی به منظور رفع این بن بست، استراتژی جدیدی را طراحی کرده اند. بموجب این استراتژی، آمریکا باید به ساخت یک تأسیسات غنی سازی بین المللی در داخل ایران کمک کند، به گونه ای که این تأسیسات جایگزین تأسیسات فعلی ایران گردد. این طرح استراتژیک سه سال قبل به دولت بوش ارائه گردید، اما بلافاصله رد شد.
استدلال دولت بوش این بود که تحریم های شدیدتر و تهدید حملات نظامی، ایران را مجبور خواهد کرد برنامه غنی سازی اورانیوم را متوقف کند. اما به گفته برخی از دانشمندان، بنظر می رسد ایران اکنون در آستانۀ در اختیار گرفتن فناوری غنی سازی قرار گرفته و فراخوان بین المللی کردن تأسیسات ایران بعنوان یک سازش آبرومند، بیش از پیش توجه کنگرۀ آمریکا را به خود جلب کرده است.
گفته می شود مقامات ایران ماه گذشته طی نامه ای که به سازمان ملل ارائه شد، پیشنهاد ساخت یک نیروگاه غنی سازی بین المللی را در داخل ایران دادند، اما اشاره ای نکردند که آیا این نیروگاه جایگزینی برای تأسیسات خودشان خواهد بود یا خیر. محمد خزائی نمایندۀ ایران در سازمان ملل ماه گذشته در مصاحبه ای خاطر نشان کرد که جزئیات این پیشنهاد باید مورد مذاکره قرار گیرند.
گفته می شود سناتور دایان فین استاین، دموکرات کالیفورنیا این طرح را “یک راه حل بالقوه خلاقانه، جدی و مثمرثمر خوانده است”، در حالیکه جان مک کین و باراک اوباما از کاندیداهای ریاست جمهوری آمریکا بکارگیری کنسرسیوم های بین المللی را برای تولید سوخت هسته ای و بعنوان راهی برای خارج کردن تولید از دست ایران قبول دارند.
جان تامسون، نمایندۀ اسبق انگلیس در سازمان ملل، و گادفری فوردن، فیزیکدان دانشگاه ام آی تی و بازرس اسبق تسلیحاتی سازمان ملل در عراق، بر روی تحقیقات جداگانه ای دربارۀ فناوری مورد نیاز برای حفاظت از این قبیل تأسیسات بین المللی بیش از دو سال وقت صرف کرده اند. این تأسیسات شامل تجهیزاتی است که مانع از آن خواهد شد که دانشمندان ایرانی کنترل تأسیسات را در اختیار بگیرند و چگونگی عملکرد آن را بیاموزند.
کنسرسیوم های بین المللی تولید سوخت نیروگاههای اتمی، دهه ها تجربه اندوخته اند. در سال 1973، فرانسه، بلژیک، اسپانیا و سوئد یک برنامه مشترک غنی سازی ترتیب دادند و یک سال بعد شاه ایران برای راه اندازی 10 درصد از سهام این پروژه یک میلیارد دلار به آن قرض داد. اما بدلیل پیدایش انقلاب ایران در سال 1979، این قرارداد لغو و وام آن بلوکه شد.
جوزف سیرینسیون، کارشناس منع گسترش سلاح های اتمی که هم اکنون به طور غیررسمی مشاور مبارزه انتخاباتی اوباماست، می گوید:“این اولین گزینه هیچ کس نیست، اما می تواند برای ما سازش نهایی باشد.“
سؤال اینجاست که آیا ایران این طرح را با شروطی که ضمن آن دانشمندان ایرانی از دسترسی به فناوری غنی سازی دور خواهند بود، خواهد پذیرفت؟ برخی از کارشناسان معتقدند که راه دیگری برای جلوگیری از دستیابی ایران به فناوری سلاح اتمی وجود دارد. اگر خاورمیانه به یک منطقه عاری از سلاح های اتمی تبدیل شود (به این معنا که اسرائیل تأسیسات سلاح های اتمی خود را برچیند و سلاح های هسته ای را تحویل دهد)، احتمالا ً ایران به در اختیار گرفتن کنترل تأسیسات بین المللی علاقه ای نشان نخواهد داد.
نباید فراموش کرد که ایران بارها مورد تجاوز بیگانگان قرار گرفته است. در گذشته این کشور مورد هجوم یونانی ها، اعراب، مغول ها، ترک ها، افغان ها، انگلیس و روسیه قرار گرفته است و کودتای 1953 که منجر به برکناری محمد مصدق نخست وزیر محبوب مردم گردید، به سازمان سیا نسبت داده می شود.
ایرانیان بر همه این حملات و دخالت ها فائق گشته اند. علاوه بر این، ایران می تواند مدعی تاریخ 2500 ساله و فرهنگ و تمدن خود شود. ایرانیان از گذشته خود باخبر هستند و با یک حس عمیق خودآگاهی فرهنگی پرورش یافته اند. در صورت نبود پیشنهادی که به استقلال ایران احترام بگذارد، بعید است این کشور طرح جدید استراتژیک را بپذیرد.
منبع: دیلی استار، 21 ژوئن