عربستان سعودی اعلام کرده که می تواند کمبود نفت در بازار را جبران کند.
اروپا با تصویب توقف واردات نفتی ایران فاصله چندانی ندارد. هفته هاست که اعضای اتحادیه اروپا به صورت محرمانه مذاکره می کنند تا حکومت تهران را مجبور سازند برنامه هسته ای اش را که مظنون به دستیابی به تسلیحات هسته ای است به حال تعلیق درآورد. آژانس اتمی نیز گزارشی منتشر کرد و ظن و تردیدها را موجه دانست. البته به توافق رسیدن ۲۷ عضو اتحادیه و اتخاذ یک سیاست خارجی مشترک کار ساده ای نیست، به ویژه زمانی که موضوع جنگ و صلح درمیان باشد. سؤالات بیشماری در این زمینه مطرح خواهد شد که همگی بستگی به شیوه عکس العمل ایران در برابر تحریم های قریب الوقوع دارد.
مقامات فرانسوی روز چهارشنبه به صورت تلویحی اعلام کردند که در این خصوص توافق وجود دارد. آلن ژوپه، وزیر خارجه فرانسه، در حاشیه نشستی در لیسبون دراین رابطه گفت: “مقامات اروپایی روز ۳۰ ژانویه تحریمی را علیه نفت ایران تصویب خواهند کرد.” مذاکراتی نیز با عربستان سعودی درخصوص پیدا کردن جایگزین برای نفت ایران انجام شده. ریاض نیز آمادگی خود را دراین زمینه اعلام کرده است. سعودی ها ازنظر اقتصادی و نظامی رقیب اصلی جمهوری اسلامی در منطقه محسوب می شوند. پاریس و لندن همواره به ممنوعیت واردات نفتی ایران تأکید ورزیده اند و گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان نیز از ابتدا در این راستا تلاش بسیاری کرده است.
مشکل ترین بخش این تحریم این است که واردات نفتی به کشورهای جنوب اروپا قطع شود. درحالی که اتحادیه اروپا تنها ۴/۴ درصد از نیازهای نفتی خود را از ایران تأمین می کند، این میزان برای ایتالیا و اسپانیا به ۱۲ تا ۱۴ درصد و برای یونان به یک سوم می رسد. دیپلمات ها در آتن طی مصاحبه ای با روزنامه لوموند به شدت علیه این تحریم ها اظهارنظر کردند.
ولی به نظر می رسد که کشورهای اروپای غربی کم و بیش قصد دارند به تنهایی تصمیم گیری کنند. جولیو ترسی، وزیر خارجه ایتالیا، در این خصوص گفت: “ایتالیا همواره از روند اعمال تحریم های تصویب شده توسط اتحادیه اروپا و سازمان ملل حمایت کرده.” او با اشاره به اینکه ملاحظات امنیتی برای ایتالیا مهم تر از ملاحظات اقتصادی است در ادامه افزود: “ایرانی که به سلاح اتمی دست یافته، نه تنها برای آمریکا، بلکه برای کل جهان یک تهدید خطرناک و بالقوه خواهد بود.” ماریو مونتی، نخست وزیر ایتالیا خاطرنشان کرد که این تحریم ها نباید بر طلب شرکت “انی” از شرکت ملی نفت ایران تأثیر بگذارد و این طلب باید به صورت تأمین نفت ازسوی ایران پرداخت شود. چنین جزئیاتی نشان می دهد که هنوز موانعی برای رسیدن به یک توافق نهایی وجود دارد. حتی در آلمان نیز همه چیز به تصمیم گیری های وزرای خارجه در نشستی که آخر ژانویه برگزار می شود موکول شده است.
نکته مهم اکنون این است که ایران چگونه به اقدام کشورهای اروپایی پاسخ خواهد داد. این کشور اخیراً در واکنش نسبت به اعمال تحریم های جدید تهدید کرد که تنگه هرمز را خواهد بست. مسدود شدن این آبراهه استراتژیک نه تنها گذر نفت کشورهای خلیج فارس و عراق را با مشکل مواجه خواهد کرد و باعث افزایش شدید قیمت نفت خواهد شد، بلکه بهانه ای موجه برای وقوع یک جنگ خواهد بود.
اکنون ثابت شده که تحریم های جدید شرایط کشورهای منطقه را به شدت متزلزل خواهد ساخت و آنان نیز به انتقام جویی از جمهوری اسلامی برخواهند آمد. اقتصاد ایران که صادرات انرژی اصلی ترین درآمد آن محسوب می شود سال هاست که در بحران بسر می برد: افزایش شدید بیکاری، تضعیف شدن ریال،…
سلمان شیخ، رییس اتاق فکر مؤسسه بروکینگز در دوحه در این خصوص می گوید: “زمانی که شرایط اقتصادی رو به وخامت می گذارد، در میان مردم نیز تأثیر منفی می گذارد. این تحریم ها فاز جدیدی را در رویارویی با ایران آغاز خواهند کرد که درنهایت منجر به وقوع یک درگیری خواهد شد. کاملاً ممکن است که حکومت تهران به شدت پاسخ دهد.” این مسأله می تواند به صورت مداخله نظامی در خلیج فارس شکل گیرد و درنهایت به فشارهای اقتصادی و اقدامات تروریستی در ایران، عراق و لبنان منجر شود. درحال حاضر جمهوری اسلامی بنا به دلایل اقتصادی مجبور است حمایت خود را از حزب الله لبنان در بیروت به شدت کاهش دهد.
سلمان شیخ علی رغم خواست ایران برای ازسرگیری مذاکرات هسته ای چندان عقیده ای به این مسأله ندارد. او دراین خصوص می گوید: “تقاضای اولیه جامعه بین المللی ایجاد یک شفافیت تمام عیار ازسوی جمهوری اسلامی بود و این مسأله با این شرایط و مواضعی که مقامات این کشور اتخاذ کرده اند به نتیجه نخواهد رسید.” با اینکه محافل میانه رو در تهران مذاکرات را بر مناقشات ترجیح می دهند، ولی حکومت این کشور درحال حاضر سمت وسوی دیگری را درپیش گرفته است.
منبع: دی ولت، ۱۶ ژانویه
